Marmashen — Attraction in Shirak Province

sees a snake OH MY GOD- HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME HELP ME...

Մարմաշենի վանական համալիրը Շիրակի մարզում բավականին լավ պահպանված հուշարձաններից է։ Այս խոշոր վանական համալիրը մեծապես նպաստել է հայ հոգևոր կյանքի զարգացմանը։ Մեծ եկեղեցին կրում է Աստվածամոր անունը։ Հավանաբար այստեղից էլ գալիս է ընդհանուր համալիրի, նաև մոտակա գյուղի անվանումները։ Ըստ որոշ կարծիքների՝ “Մարմաշեն” անվանումը “Մարիամաշեն” բառի ձևափոխումն է։ Իսկ հնավայրի մյուս՝ “Վահրամաբերդ” անվանումը ենթադրել է տալիս, որ այստեղ եղել է նաև իշխանական նստավայր։ Այս կարծիքը հիմնավորում է մերձակա բլրի գերեզմանոցում թաղված Սոփիա իշխանուհու շիրիմը։ Պահպանված եկեղեցիներից բացի, եղել է նաև զվարթնոցատիպ տաճար։ Այն ավերված է եղել անհիշելի ժամանակներից։ Մինչև 1938 թվականն անգամ հայտնի չի եղել, որ համալիրում այսպիսի շինություն է եղել։ Մինչ այդ վանքի տարածքն ընդգրկվել է գյուղի մեջ, իսկ զվարթնոցատիպ տաճարի ավերակները եղել են տներից մեկի գոմի տակ։ 1950-ականներին այստեղ առաջին պեղումներն են իրականացվել, երբ գյուղն արդեն տեղափոխվել էր ավելի վեր։ Ավելի ծավալուն աշխատանքներ իրականացվել են 1970-ականների սկզբից՝ հնագետ Սերգեյ Հարությունյանի գլխավորությամբ և տևել մոտ 10 տարի։ Աստվածածին եկեղեցուն կից, նրանից մոտ երկու դար անց կառուցվել է գավիթ, որտեղ, դրված տապանաքարի արձանագրության համաձայն՝ ամփոփված են 1045 թվականին թուրքաց դեմ պատերազմելիս զոհված Վահրամ Պահլավունու նշխարները։ Գավիթն այսօր չկա, սակայն եկեղեցու պատերին նկատելի են նրա հետքերը։ Ամենայն հավանականությամբ, համալիրը պատկանում է Տրդատ ճարտարապետի թողած արժեքների շարքին։ Համեմատելով այն տաճարների հետ, որոնք պատմական տվյալներով, նրա ստեղծագործություններն են, նկատելի են նույն ձեռագրային նրբությունները։ Մարմաշենի վանական համալիրը, ինչպես և Շիրակ աշխարհի այլ հնագույն հուշարձաններ, պատկերացում է տալիս Անի -Շիրակ ճարտարապետական դպրոցի ավանդույթների և լուծումների մասին։

Համալիրի հիմնական կառույցները զարդարված են կամարային խորշերով և կեղծ կամարներով։

Կաթողիկե եկեղեցու հյուսիսային պատի վրա փորագրված արձանագրության մեջ հիշատակվում են վանքերի երկու խումբ Վերին և Մեծ, որոնք հետագայում Գրիգոր արքեպիսկոպոսի և նրա եղբայր Խարիփ Մագիստրոսի ջանքերով միավորվում են։ Վերին վանքը գտնվում է Մեծ վանքից 200 մետր դեպի հյուսիս գտնվող բլրակի վրա և իր դիրքով ավելի բարձր է նախորդից։ Ի տարբերություն Վերին վանքի Մեծ վանքը պաշտպանված է եղել շրջապարիսպով, որը ձգվել է մինչև գետի եզերքը՝ իր մեջ ներառելով չորս եկեղեցի, գավիթ-ժամատուն, զանգակատուն և գերեզմանոց։

Մեծ վանքի տարածքում 19-րդ դարի 80-ական թվականներից մինչ օրս իրականացված հնագիտական աշխատանքների արդյունքում ուսումնասիրողները դեռևս չեն հայտնաբերել նախաքրիստոնեական կառույցների հետքեր, սակայն, պահպանված հիշատակության համաձայն, Ալեքսանդր Երիցյանը հայտնաբերել է հեթանոսական տաճարի մնացորդներ. «որի կէսը մնում էր քրիստոնէական եկեղեցւոյ հիմանց տակ››: Համբօ, Հինգերորդ հնագիտական ժողովը Թիֆլիսում,...

The Marmashen Monastic Complex is definitely the most visited tourist attraction in the Gyumri vicinity. It is located on a plateau overlooking the left bank of the Akhurian River, 14km northwest of Gyumri. The ground around the monastery is a popular picnic place and many Armenians come here to have barbecues (khorovats), especially during the weekends. The pink stones which contrast nicely with the landscape and the vicinity of the Akhurian River make this spot very...