Ganapeshwaralayam ( Kota Gullu ) — Attraction in Telangana

Ghanpur temples, popularly known as Kota Gullu, are a group of 12th century stone temples that are located in Ghanpur near Warangal in Telangana, India. They are located 9 km northwest of the more famous Ramappa Temple in Palampet.

Kota Gullu were constructed by King Ganapatideva, the king of Kakatiya dynasty who ruled during the period of 1199–1260 AD. It suffered major damage either through the attacks from the Muslim armies between 14th and 16th centuries CE, or through a major earthquake in the region in 17th century CE.

Kota Gullu comprises about 22 temples, all varying in size and design that exhibits the marvelous architectural work by Kakatiyas. Temples are constructed within a double-walled stone enclosure. Of all these temples, the main temple, dedicated to Lord Shiva, is the most admirable. There is yet another temple that is dedicated to Shiva, to the north of the main temple, that has the same appearance. The other shrine of the temple consists of Garbhagriha and Antarala. The most striking feature of the temples is the Sabha mandapa porches. Two madanikas are seen on the northern side of the portico. The eastern and southern porticos are embellished with several mythical figures of Gaja Kesari, half-human-half-lion form riding on elephant, and horse-head lion back on elephant. There are nearby remnants of sculptures depicting Nandi, dancers, musicians and others like temple roof, decorative ceiling, sculpted walls, bas reliefs, etc. Many statues were also discovered in the vivinty of the temple grounds and have been put on display for visitors and tourists coming to view the temple. The inscription slab refers to Ganapathi Reddy, the son of Kakatiya general Recherla Rudra, who installed Lord Ganapateshwara and donated land during the reign of Ganapathi Deva (1199-1262 CE) in the cyclic year of “Jaya Nama Samvatsara, Vaisakha Sudha Trayodasi, Bruhaspati Vasaram” (corresponding to...

కోటగుళ్ళు హన్మకొండకు 74కి.మీ.ల దూరంలో జయశంకర్-భూపాలపల్లి జిల్లాలోని గణపురం అనే ఒకనాటి కాకతీయుల నగరంలోని గుడులు కోటవున్న కోటగుళ్ళుగా పిలువబడుతున్నాయి. కట్కూరు దేవాలయం కూడా కోటగుళ్ళ శైలిలోనే నిర్మించబడ్డది. అక్కడకూడా మొత్తం 22గుడులుండేవి. కోటగుళ్ళల్లో కూడా 22 దేవాలయాలు అగుపిస్తాయి. జైన సంప్రదాయంలో 24 తీర్థంకరులకు 24గుళ్ళుండడం చూస్తాము. అందులో ప్రధానంగా భావించే రుషభ, మహావీరులకు, మరొక తీర్థంకరుని కలిపి త్రికూటాలయం కట్టి, మిగతా తీర్థంకరులకు వేరుగా గుడులు నిర్మించేవారు. బెక్కల్లులో అందుకు ఉదాహరణగా గుడులు కనిపిస్తాయి. వరంగల్ కోటలో కూడా 24మంది తీర్థంకరుల చౌవీసి దేవాలయం ఆనవాళ్ళున్నాయి. దేవాలయ నిర్మాణవాస్తులో ఏనాటికానాడు చోటుచేసుకున్న కొంగ్రొత్త మార్పులతో కొత్త, కొత్త దేవాలయాలు నిర్మించబడ్డాయి. గణపురం కోటగుళ్ళు నిర్మాణంలో ప్రత్యేకమైనవి. కాకతీయ ఆర్కిటెక్చర్ కి మ్యూజియం వంటిది గణపురం గుళ్ళసముదాయం. ఈ గుళ్ళను గణపతిదేవుడే కట్టించినట్లు గణపురం చెరువు కూడా అతడే తవ్వించాడని ప్రతాపచరిత్రలో రాయబడ్డది. గణపురంలో దొరికిన 3 శాసనాలలో దేవాలయ ముఖమంటపంమీద చెక్కిన శాసనంలో ‘ శ్రీగిరినివాసి పండితారాధ్య సేవకుడైన విభూతిగౌరుడు’ పేర్కొనబడ్డాడు. 2వ శాసనంలో ఈ గుళ్ళపేర్లు గణపేశ్వర, సూరేశ్వరుల దేవాయాలుగా చెప్పబడ్డవి. చెరువుగట్టుమీద ఆంజనేయుని విగ్రహం వద్ద వున్న 3వ శాసనంలో ‘దుర్మతి ఆశ్వయుజ శుద్ధ 10 గురువారం రామయ కొడుకు కృష్ణయ’ అని రాయబడివున్నది. ఇవేవీ గుడినిర్మాణకాలాన్ని తెలిపేవి కావు. ఈ గుళ్ళను పాలంపేట రామప్పగుడులతో పోల్చిన చరిత్రకారులు కోటగుళ్ళు రామప్పగుడికంటే ముందరివని అన్నారు. గణపురం గుళ్ళ ప్రణాళికారచన, ఆర్కిటెక్చర్ లక్షణాలు రామప్పగుడిని పోలివుంటాయి. గణపురం దేవాలయ ప్రణాళిక శిలువాకారంలో వుంది. గర్భగృహం, అంతరాళం, సభామంటపం ఒకే సరళరేఖమీద వున్నాయి. గుడికి 3 ప్రవేశద్వారాలున్నాయి. సభామంటపానికి పడమర గర్భగృహ, అంతరాళాలున్నాయి. గర్భగృహం 14x14 అడుగులు, అంతరాళం 13.4x 13.4 అడుగులు, ప్రధానాలయానికి దక్షిణంగా 48x48 అడుగుల స్తంభ మంటపం వుంది. దేవాలయం లోపలి వైశాల్యం 260x260 అడుగులు. ఈ దేవాలయానికి 12 అడుగుల ఎత్తైన ఉపపీఠం, అధిష్టానాలున్నాయి. పెద్దరాతికడీల నడుమ మట్టి, గులకరాళ్ళు నింపిన రెండుపొరల కట్టడాలు ఈ గుడిగోడలు. ఈ గుడికి రాతిప్రాకారం వున్న ఆనవాళ్ళు తెలుస్తున్నాయి. ప్రధానాలయానికి 25 అడుగుల దూరంలో రెండవ దేవాలయం వుంది. దాని ప్రణాళిక సమానమే. కొలతల్లో చిన్నది. దీని స్తంభమంటపం 15 అడుగుల ఎత్తున్న 60 ఇసికరాతి స్తంభాలతో నాట్య(రంగ)మంటపం నిర్మాణం చేయబడ్డది. ప్రధానాలయానికి బయట ఒకే సరళరేఖమీద 8 ఉపాలయాలున్నాయి. మరికొన్ని రెండు పెద్దగుడుల మధ్య వున్నాయి. వీటన్నింటికి విడి, విడిగా గర్భగృహ, అంతరాళాలున్నాయి. హోయసలుల బాహుళ్యశిల్ప, నిర్మాణవిశేషాలు కాకతీయులు అనుసరించారు. ఉపపీఠం, అధిష్టానం, పభగ, వారండికబంధ, కపోత, వేది, కక్ష్యాసన, విమానాదులు కాకతీయులకాలంనాటి శిల్పులు తమదైన కొత్తశైలిలో నిర్మించారు. ఉపపీఠం మీద ప్రదక్షిణాపథం ప్రత్యేకంగా వుంది. పభగ, కుడ్యాలంకరణ అద్భుతంగా వుంది. తొలిచాళుక్యుల కాలంలో మొదలైన కపోతనిర్మాణశైలి గణపురం గుడులలో అత్యద్భుతంగా తీర్చిదిద్దబడ్డది. రెండురకాలైన కపోతాలు లోపలివైపున రంగులు వేసినట్లు కనిపిస్తుంటాయి. కోటగుళ్ళలో పరివారదేవాలయాల విమానాలు ద్రవిడశైలిలో అగుపిస్తాయి. త్రితల, పంచతలాలతో కలశాలతో, నాగరవిమానాల అమలసారికలతో అందంగా కనిపిస్తాయి. ఇటువంటి ఉపరినిర్మాణాలను భూమిజరకం అని అపరాజితపృచ్ఛ, సమరాంగణసూత్రధారలు పేర్కొంటున్నాయి. భూమిజ శిఖరం అంతస్తుల అమరికలో వుంటుంది. పెద్దపూసల మెడగొలుసును నిలువుగా విసిరినట్లు అగుపిస్తుంది. గణపురం దేవాలయంలోని అంతరాళానికి పంచతారల పద్ధతిలో రెండువైపుల 5గురేసి ద్వారపాలకులు వుంటారు. పదుగురిలో ఇద్దరు మగవారు. త్రిభంగిమలో నిల్చుని నాలుగుచేతులలో త్రిశూలం, ఢమరుకం, గదలతో కనిపిస్తారు. స్త్రీల చేతుల్లో పూర్ణకుంభాలు, వింజామరలున్నాయి. ఉత్తరాశి ‘మంగళఫలకం’ మీద గజలక్ష్మిని చెక్కారు. ఆ పైన లఘు నాగరవిమానాలున్నాయి. ప్రధానదేవాలయం అంతరాళ ద్వారం పైన నటరాజు దేవీదేవతలతో కనిపిస్తుంటాడు. రామప్ప, గణపురం గుళ్ళల్లో బ్రాకెట్ శిల్పాలుగా మలిచిన స్త్రీమూర్తులు సాలభంజికలు. యక్షిణులు. వీరిని అలసకన్యలని, మదనికలని, నాగినులని పిలుస్తుంటారు ప్రజలు. వీటిలో కొన్ని పాము ఒంపులదేహాలతో, నాట్యభంగిమలతో నిల్చుని కనిపిస్తాయి. వాటికి కళాత్మక సంబంధం తప్ప మరొకటి వుండదు. బేలూరు చెన్నకేశవాలయంలో 42 బ్రాకెట్ శిల్పాలున్నాయి. గణపురం గుడిలో సాలభంజికల శిల్పాలు కొన్ని మాత్రమే కనిపిస్తున్నాయి. అయితే ఈ స్త్రీలు తెలుగుదేశపు స్త్రీలవలె కనిపించరు. వీరు శిల్పులు వచ్చిన ప్రాంతాలలోని స్త్రీలు కావచ్చుననిపిస్తుంది. గణపురం దేవాలయపు బ్రాకెట్ శిల్పాలలో గజకేసరి వ్యాళులు కనిపించడం విశేషం. రామప్పలో ఇటువంటివి కనిపించవు. కాని, వరంగల్ కోటలోని శిల్పాలలోని గజకేసరి శిల్పాలు వేరుగా వుంటాయి. గణపురం గుళ్ళ బ్రాకెట్ శిల్పాలలో...

This Ganapeshwaralayam at Kota Gullu is near the Ramappa Temple, in a higly dilapidated condition. Two beheaded Rishabas are in the open to sky maha mandapam facing the sanctum sanctorum. The Rishabas are intricately carved malas and bells similar to Ramappa Temple. A Shiva Linga on a square avudayar is at the centre of the sanctum sanctorum. The Shiva Lingam is under worship and Maha Shivaratri is also celebrated. ARCHITECTURE The temple consists of sanctum sanctorum, and open to sky maha mandapam, with three side entrances with porch. The door jambs of the sanctum sanctorum has the sculptures of Dwarapalakas and attendants. The sanctum sanctorum and mandapas are with adhistanam on a 4 feet raised platform. The sanctum sanctorum is without vimana. There are many sub sannidhis /parivara sannidhis around the temple and none of them has the images. The maha mandapa/ardha mandapa pillars are carved as per the Kakatiya architecture and supports beams without roof. The front side walls has the beautiful sculptures of female Goddess, Dancers, Musicians, Madanikas, lions, and erotic images. The jalas are with intricate carvings. Inscription stones, statues are installed on platforms, about 200 meters in front of the temple. The statues contains Shiva and Vishnu’s various forms in...