Gonbad-e-Sorkh — Attraction in شهر مراغه

یکی از جاذبه‌هایی که در شهر مراغه بسیار مورد توجه قرار گرفته است گنبد سرخ مراغه نام دارد که در جنوبی‌ترین قسمت شهر واقع شده که اهالی مرند آن را به «گنبد قرمز» می‌شناسند. عده‌ای از پژوهشگران معتقدند این بنا قبل از ساخت رصدخانه مراغه، نقش مهمی در تعیین ماه‌های سال و ساعات روز داشته است. معماری گنبد سرخ، از سبک آذری الهام گرفته و بنایی مربع ‌شکل و متشکل از سردابه و اتاق اصلی است که پیشنهاد می‌کنیم از دیدن این مجموعه در مراغه غافل نشوید. از جلوه‌های ستودنی این گنبد زیبا دو کتیبه آن است که اطلاعاتی درباره بانی گنبد و القاب او و نیز تاریخ ساخت آن را در برمی‌گیرد. براساس همین کتیبه‌ها تاریخ ساخت گنبد سرخ، سال542 هجری قمری و به‌ دستور «عبدالعزیز بن محمود‌بن‌سعد یدیم» رییس آذربایجان در دوره سلجوقیان و به وسیله «بنی‌بکر محمد بن بندان بن محسن معمار» ساخته شده ‌است. با شروع ساخت این بنا دوره رازی در معماری ایران به پایان رسیده و این بنا نقطه عطف و شروع معماری آذری است. از ویژگی‌های تماشایی گنبد سرخ، تلفیق کاشی‌های فیروزه‌ای با آجرهای سرخ در ورودی بناست که جلوه‌ای خاص به این اثر تاریخی داده است. گنبد سرخ از ارزشمندترین بناهای دوره سلجوقی (سال 542 هجری قمری) و از نامدارترین بناهای تاریخی مراغه محسوب می شود که مبین شیوه معماری آن دوره است. تلفیق آجر با کاشی لعابدار برای اولین بار در معماری گنبد سرخ مراغه دلیلی است که می‌توان آن را به عنوان آغازگر شیوه آذری در معماری اسلامی ایران دانست. این بنا دارای گنبدی دو پوش بوده که پوشش هرمی شکل بیرونی آن فرو ریخته و تنها گنبد داخلی آن باقی مانده است. هیچ کتیبه و نوشته ای مبنی بر مقبره بودن بنا در دست نیست. بنابراین می‌توان آن را به عنوان یک برج یادمان تلقی کرد. به‌طور کلی گنبد سرخ بنایی مربع‌شکل است متشکل از سردابه و اتاق اصلی که برروی سکوی سنگی قرار دارد و به وسیله هفت ردیف پله می‌توان به آن دسترسی یافت. پنج پله در جلوی سکو واقع شده و پله ششم و هفتم جز آستانه درگاه محسوب می‌شوند. محوطه سازی مناسبی هم انجام شده و بازدید رو دلپذیر میکنه . پگفته میشه ارم شرکت سایپا از کاشی کاری سر در این بنا الهام کرفته شده ایت .پیشنهاد میکنم حتما در سفر به مراغه از این محل...

گنبد سرخ یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی شهر مراغه و از شاهکارهای معماری دوران سلجوقی است. این گنبد که در سال ۵۴۲ هجری قمری (۱۱۴۷ میلادی) ساخته شده، نمونه‌ای برجسته از معماری آجری و تزئینات خاص آن دوران محسوب می‌شود. گنبد سرخ به دلیل استفاده از آجرهای قرمز رنگ در ساختار خود، به این نام شهرت یافته است.

معماری و ویژگی‌های بنا

گنبد سرخ، مربع‌شکل است و روی سکویی ساخته شده که آن را از سطح زمین بالاتر قرار داده است. این بنا دارای دو طبقه است؛ طبقه اول شامل سردابه‌ای است که احتمالاً محل دفن یک شخصیت مهم بوده و طبقه دوم، فضای اصلی گنبد را تشکیل می‌دهد.

تزئینات این گنبد شامل آجرکاری‌های برجسته، کتیبه‌های کوفی و ثلث، و نقوش هندسی است که جلوه‌ای خاص به بنا داده‌اند. چهار طرف این گنبد دارای ایوان‌هایی بلند است که به آن نمایی باشکوه بخشیده‌اند.

کتیبه‌ها و نوشته‌های تاریخی

یکی از جذاب‌ترین بخش‌های گنبد سرخ، کتیبه‌هایی است که روی آن حک شده‌اند. در این کتیبه‌ها، نام ابوطاهر بن محمد به عنوان سازنده بنا و تاریخ ساخت آن ثبت شده است. همچنین، آیاتی از قرآن به خط کوفی روی بدنه گنبد نوشته شده که اهمیت مذهبی بنا را نشان می‌دهد.

اهمیت تاریخی و وضعیت کنونی

گنبد سرخ به‌عنوان یکی از نمونه‌های اولیه مقبره‌سازی در ایران شناخته می‌شود و تأثیر زیادی بر معماری دوره‌های بعدی گذاشته است. این بنا در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم مراغه محسوب می‌شود.

با گذشت زمان، بخش‌هایی از این بنا آسیب دیده، اما همچنان ساختار اصلی و تزئینات آن باقی مانده است. گنبد سرخ، نمادی از شکوه معماری سلجوقی است و بازدید از آن، سفری به دل تاریخ ایران...

این بنا متعلق به دوران سلجوقی و قدیمی ترین مزار مراغه بوده است که در سال 542 ساخته شده است. کتیبه هائی در سردر ورودی این بنا وجود دارد که از این کتیبه ها مشخص شد که بنای گنبد سرخ در سال ۵۴۲ هجری به ‌دستور «عبدالعزیز بن محمود بن سعد یدیم» رئیس آذربایجان در دورهٔ سلجوقیان و به وسیلهٔ «بنی ‌بکر محمد بن بندان بن محسن معمار» ایجاد شده است. این بنا مزار شخصی مجهول بوده و فقط مطابق کتیبه بالای درگاه بزرگ چنین معلوم می شود که به امر عبدالعزیز بن محمود بن سعد یکی از حکمرانان مراغه که لقب قوام یا رئیس آذربایجان را داشته، ساخته شده است. این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. همچنین علامت سایپا از کتیبه‌های فیروزه‌ای روی سردر این بنا الهام گرفته شده است. در طراحی پشت اسکناس یکصد هزار ریالی، پشت آرامگاه سعدی نیز محرابی است که طرح آن از معرق کاری در ورودی گنبد سرخ مراغه کپی برداری شده است. قسمت تحتانی بنا دخمه ای است پوشیده شده با طاق های ضربی آجری که از جانبی بر دیوارهای اطراف بنیان و از طرفی بر پایه مربعی (با اضلاع 60 و ارتفاع 90 سانتی متر) که در وسط دخمه ساخته شده تکیه دارند. نمای خارجی هر پهلو قسمت بالای بنا دارای دو طاق نما با حاشیه کتیبه داری است، به غیر از نمای شمال که یک طاق نما بوده و درگاه مدخل بنا به بلندی هفت پله (1/50) از کف محوطه اطراف بنا در وسط آن قرار گرفته است سر ستون های زوایای خارجی بنا و هم چنین سر ستون های کوچکی که در هر ضلع بنا تکیه گاه طاق نماها محسوب می شود از سنگ است برگرفته...