Najcenniejszym obiektem zabytkowym Stołpia jest kamienna wieża, usytuowana na wielkim grodzisku (tuż przy drodze Chełm – Lublin), uznawana za jeden z najciekawszych i najbardziej tajemniczych zabytków Lubelszczyzny. Według opisu zawartego w dziele siedemnastowiecznego biskupa chełmskiego Jakuba Suszy (poświęconego obrazu MB Chełmskiej), wieża powstała w czasach pogańskich i była dziełem legendarnego księcia kijowskiego Szczeka. W latach 1909-12 obiekt badała ekipa rosyjskich archeologów pod kierownictwem Pawła Pokryszkina, która odkryła m. in. posadzkę złożoną z 5 rozet o średnicy 50 cm, przeniesioną do Muzeum Archeologiczno - Cerkiewnego w Chełmie. Rosjanie łączyli wieżę z działalnością księcia Daniela Romanowicza Szczegółowy opis obiektu umieścił w kwartalniku „Litwa i Ruś” wileński badacz Stanisław Cercha (w 1912 r.), który twierdził, że wieża jest pozostałością większego założenia obronnego, złożonego w sumie z 4 tego rodzaju budowli (w narożnikach rozległego grodu). Jedna z wież miał zostać zniszczona w trakcie budowy drogi do Lublina (w XIX w.). Kolejne badania archeologiczne przeprowadziła ekipa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, pod kierownictwem prof. Ireny Kutyłowskiej (w latach 1976-78). Efektem tych badań był szczegółowy opis obiektu. Ustalono, że wieża posiada wymiary 5,7 m na 6,60 m (dłuższym bokiem na osi wschód – zachód) i została zbudowana na planie prostokąta. Wnętrze posiada kształt cylindryczny (o wymiarach 3 do 3,6 m), przechodzący na ostatniej kondygnacji w ośmiobok. Wieżę wykonano ze zlepieńców trzeciorzędowych oraz cegły palcówki (na najwyższej kondygnacji). W budowli wyróżniono 5 kondygnacji, poprzedzielanych pierwotnie drewnianymi podestami. Pierwsza, znajdująca się poniżej poziomu gruntu, pełniła funkcję piwnicy lub skarbca. Druga, oświetlona dwoma małymi okienkami, służyła jako pomieszczenie gospodarczo-kuchenne. Trzecia kondygnacja, pozbawiona okien, służyła prawdopodobnie jako sypialnia. Czwarta kondygnacja, posiadająca trzy wysokie otwory okienne, była salą reprezentacyjną. Tutaj znajdował się także otwór drzwiowy, do którego prowadził drewniany balkon. Najbardziej efektowna była piąta kondygnacja, służąca do celów sakralnych, posiadająca powierzchnię 17 m² (pozostałe części obejmują łącznie ok. 28 m²). Znajdowały się tutaj nisze, ceglane wykończenia o charakterze ozdobnym oraz posadzka. Do wnętrza kaplicy wchodziło się z drewnianego ganku, umieszczonego wokół całej wieży. Ekipa lubelskich archeologów przebadała także grodzisko. Jest to obiekt o owalnym kształcie, o wymiarach 24 na 15 m na szczycie i 24 na 36 m u podstawy (powierzchnia obiektu obejmuje...
Read more
Learn more insights from Wanderboat AI.
