Anusawary Chao Pho Phaya Lae — Attraction in Chaiyaphum Province

ประวัติพระยาภักดีชุมพล (แล)

พระยาภักดีชุมพล (แล) ผู้สร้างเมืองชัยภูมิ และเป็นเจ้าเมืองชัยภูมิคนแรก ชาวเมืองชัยภูมินิยมเรียกขานท่านด้วยความยกย่องนับถือว่า "เจ้าพ่อพญาแล"

พระยาภักดีชุมพล เดิมชื่อ"แล" เป็นชาวนครเวียงจันทน์ เคยรับราชการเป็นพี่เลี้ยงราชบุตรในเจ้าอนุวงศ์แห่งอาณาจักรล้านช้าง (ขณะนั้นเป็นประเทศราชของไทย) ในสมัยรัชกาลที่ 2 พ.ศ. 2360 นายแลได้อพยพไพร่พลข้ามแม่น้ำโขงมาตั้งบ้านเรือนที่บ้านน้ำขุ่นหนองอีจาน (อยู่ในเขตอำเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา) ต่อมาได้ย้ายไปตั้งใหม่ที่บ้านโนนน้ำอ้อม บ้านชีลอง (อยู่ในเขตอำเภอเมืองชัยภูมิ) และได้ทำราชการส่งส่วยต่อเจ้าอนุวงศ์ เจ้าอนุวงศ์จึงตั้งให้นายแลเป็นที่ขุนภักดีชุมพลนายกองนอก

ใน พ.ศ. 2365 ขุนภักดีชุมพลได้ย้ายชุมชนมาอยู่ที่บ้านหลวง ซึ่งอยู่ระหว่างบ้านหนองหลอดกับบ้านหนองปลาเฒ่า ในเขตอำเภอเมืองชัยภูมิปัจจุบัน เนื่องจากสถานที่เดิมเริ่มคับแคบ ไม่พอกับจำนวนพลเมืองที่เพิ่มขึ้น

พ.ศ. 2367 ได้ที่การพบบ่อทองที่บริเวณลำห้วยชาด นอกเขตบ้านหลวง ขุนภักดีชุมพลจึงได้นำทองในบ่อนี้ไปส่วยแก่เจ้าอนุวงศ์และขอยกฐานะบ้านหลวงขึ้นเป็นเมือง เจ้าอนุวงศ์จึงประทานชื่อเมืองแก่ขุนภักดีชุมพลว่า เมืองไชยภูมิ และเลื่อนบรรดาศักดิ์ให้เป็นพระภักดีชุมพล ทว่าต่อมาพระภักดีชุมพลได้ขอเอาเมืองไชยภูมิขึ้นตรงต่อเมืองนครราชสีมา และส่งส่วยแก่กรุงเทพมหานครแทน ไม่ขึ้นแก่เจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์อีกต่อไป พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยกบ้านหลวง(เมืองไชยภูมิ)เป็นเมืองชัยภูมิ และแต่งตั้งพระภักดีชุมพล (แล) เป็นพระยาภักดีชุมพล (แล) เจ้าเมืองชัยภูมิคนแรก สร้างความไม่พอใจแก่ทางฝ่ายเวียงจันทน์อย่างมาก

ในสมัยรัชกาลที่ 3 พ.ศ. 2369 เจ้าอนุวงศ์ก่อการกบฏต่อกรุงเทพเพื่อแยกตัวเป็นเอกราช โดยยกทัพเข้าตีเมืองนครราชสีมา แต่เห็นว่าจะทำการต่อไปได้ไม่ตลอด จึงเผาเมืองนครราชสีมาทิ้ง และถอนทัพกลับไปตั้งรับที่เวียงจันทน์ ระหว่างทางกองทัพเจ้าอนุวงศ์เกิดความปั่นป่วนจากการลุกฮือของครัวเรือนที่กวาดต้อนไปเวียงจันทน์ ขณะพักทัพอยู่ที่ทุ่งสำริด พระยาภักดีชุมพล (แล) ได้ยกทัพไปสมทบกับคุณหญิงโมและครัวเรือนชาวเมืองนครราชสีมา ทำการตีกระหนาบกองทัพของเจ้าอนุวงศ์จนแตกพ่าย เจ้าอนุวงศ์เกิดความแค้นที่พระยาภักดีชุมพลไม่ยอมให้ความร่วมมือกับฝ่ายลาว ซ้ำยังยกทัพมาช่วยฝ่ายไทยตีกระหนาบทัพลาวอีกด้วย จึงย้อนกลับมาเมืองชัยภูมิ จับตัวพระยาภักดีชุมพล (แล) ประหารชีวิต ที่บริเวณใต้ต้นมะขามริมหนองปลาเฒ่า

การเสียชีวิตของพระยาภักดีชุมพล (แล) ในครั้งนั้น เป็นเหตุการณ์สำคัญที่ชาวเมืองชัยภูมิจดจำตลอดมา และระลึกถึงว่าเป็นวีรกรรมครั้งสำคัญของท่าน ต่อมาชาวเมืองชัยภูมิจึงเรียกขานท่านด้วยความเคารพว่า "เจ้าพ่อพญาแล" และได้มีการสร้างศาลไว้ตรงสถานที่ที่พระยาภักดีชุมพล (แล) ถูกประหารชีวิต ที่บ้านหนองปลาเฒ่า อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ ริมทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 225 (ชัยภูมิ - บ้านเขว้า) ต่อมาใน พ.ศ. 2511 ทางราชการได้สร้างศาลขึ้นใหม่ ให้ชื่อว่า "ศาลพระยาภักดีชุมพล (แล)" และจัดให้มีงานสักการะเจ้าพ่อพญาแลทุกปี โดยเริ่มจากวันพุธ แรกของเดือน 6 เป็นเวลา 7 วัน เรียกว่า "งานเทศกาลบุญเดือนหก ระลึกถึงความดีของ เจ้าพ่อพญาแล" ถือเป็นงานใหญ่ประจำปีของชาวชัยภูมิ และใน พ.ศ. 2518 ทางราชการร่วมกับพ่อค้าและประชาชนชาวชัยภูมิ สร้างอนุสาวรีย์ของพระยาภักดีชุมพล (แล) ประดิษฐานอยู่ตรงวงเวียนศูนย์ราชการ ปากทางเข้าสู่ตัวเมืองชัยภูมิ

ลูกหลานของพระยาภักดีชุมพล (แล) ที่ได้รับราชการเป็นเจ้าเมืองชัยภูมิคนต่อๆ มา ล้วนได้รับยศและบรรดาศักดิ์เป็นที่พระยาภักดีชุมพลทุกคน รวมทั้งสิ้น 5 คน ส่วนเจ้าพ่อพญาแลได้เป็นพระยาภักดีชุมพลได้ 4 ปี เป็นเจ้าเมืองชัยภูมิถึง 10 ปี

ท่านได้รับพระราชทานยศดังนี้ พระพี่เลี้ยงราชบุตร ยศนี้ได้รับจากเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์ ขุนภักดีชุมพล ยศนี้ได้รับจากเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์ พระภักดีชุมพล ยศนี้ได้รับจากเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์ พระยาภักดีชุมพล (แล) ได้รับจากเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์ พระยาภักดีชุมพล (แล)เจ้าเมืองชัยภูมิคนแรก ได้รับจากพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

ผู้ที่ได้รับยศพระยาภักดีชุมพลต่อจากท่านนั้นมีดังนี้ พระยาภักดีชุมพล ( เกตุ ) พระยาภักดีชุมพล ( เบี้ยว ) พระยาภักดีชุมพล ( ที ) พระยาภักดีชุมพล ( บุญจันทร์ ) พระยาภักดีชุมพล ( แสง )

จากสมัยของพระยาภักดีชุมพล (แสง) เสียชีวิตเป็นต้นมา...

อนุสาวรีย์เจ้าพ่อพญาแล หรือ อนุสาวรีย์พระยาภักดีชุมพล (แล) ตั้งอยู่กลางวงเวียนศูนย์ราชการในตัวเมืองชัยภูมิ เป็นอนุสรณ์สถานแด่เจ้าเมืองคนแรกของชัยภูมิ ที่ชาวชัยภูมิให้ความเคารพนับถือเป็นอย่างมาก ประวัติโดยย่อ: พระยาภักดีชุมพล (แล) เดิมเป็นข้าราชการสำนักเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์ พ.ศ. 2360 ได้อพยพครอบครัวและบริวารมาตั้งถิ่นฐานบริเวณอำเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา ต่อมาได้ย้ายชุมชนมาตั้งใหม่ที่บ้านชีลอง และบ้านหลวง (ปัจจุบันคือตัวเมืองชัยภูมิ) พระยาภักดีชุมพล (แล) ได้นำชุมชนมาขึ้นตรงต่อเมืองนครราชสีมา และส่งส่วยแก่รัชกาลที่ 3 รัชกาลที่ 3 จึงโปรดเกล้าฯ ยกบ้านหลวงเป็นเมืองชัยภูมิ และแต่งตั้งพระยาภักดีชุมพล (แล) เป็นเจ้าเมืองคนแรก ชาวชัยภูมิเรียกท่านว่า "เจ้าพ่อพญาแล" ด้วยความเคารพและศรัทธา ความสำคัญ: อนุสาวรีย์แห่งนี้เป็นสัญลักษณ์ของเมืองชัยภูมิ และเป็นที่เคารพสักการะของชาวเมือง เป็นสถานที่ที่แสดงถึงประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของจังหวัดชัยภูมิ เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดชัยภูมิ ข้อมูลเพิ่มเติม: อนุสาวรีย์สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2508 ทุกปีจะมีงานประจำปีเพื่อสักการะเจ้าพ่อพญาแล ในปี พ.ศ. 2568 จะมีการจัดงานเฉลิมฉลองครบรอบ 60 ปี ของการสร้างอนุสาวรีย์เจ้าพ่อพญาแล หากต้องการข้อมูลเพิ่มเติม สามารถค้นหาได้จากแหล่งข้อมูลออนไลน์...

Questo monumento onora Chao Pho Phaya Lae, un venerato leader locale del primo periodo Rattanakosin (fine del XVIII-inizio del XIX secolo). È ricordato per aver fondato la città di Chaiyaphum e per il suo eroismo nel difendere la regione dagli invasori, in particolare durante le guerre con i regni vicini. Phaya Lae, originario di Vientiane (nell'attuale Laos), guidò il suo popolo a stabilirsi in quest'area sotto la guida di Re Rama I. Svolse un ruolo cruciale nel ristabilire l'ordine e la sicurezza, contribuendo a plasmare la storia antica e lo sviluppo della provincia. Il monumento è un simbolo di orgoglio locale ed è al centro delle cerimonie annuali e degli eventi culturali che commemorano la...