Wat Traiphum Phra Phuttha Maha Thammaracha — Attraction in Phetchabun Province

วัดไตรภูมิตั้งวัดเมื่อ พ.ศ. 2100 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ. 2122 เป็นวัดที่ประดิษฐาน พระพุทธมหาธรรมราชา ซึ่งเป็นพระพุทธรูปทรงเครื่องศิลปะลพบุรี หล่อด้วยทองสัมฤทธิ์หน้าตักกว้าง 13 นิ้ว สูง 18 นิ้ว ไม่มีฐาน พระพักตร์กว้าง มีลักษณะเป็นเหลี่ยม พระโอษฐ์แบะ พระกรรณยาวเกือบจรดพระอังสา องค์จริง ประดิษฐานบนโต๊ะบูชาในศาลาไม้ อีก 2 องค์เป็นองค์จำลองตั้งเพื่อให้ประชาชนปิดทองบนซาลาไม้ และอีกองค์ส่วนองค์ที่อยู่ในปรางค์สีชมพูใช้สำหรับประเพณีอุ้มพระดำน้ำในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10

ตามประวัติชาวบ้านพบพระพุทธรูปองค์นี้ในแม่น้ำป่าสักบริเวณหน้าวัด จึงได้อัญเชิญมาประดิษฐานที่วัดไตรภูมิ ต่อมาพระพุทธรูปได้หายไป และมีผู้พบในแม่น้ำบริเวณเดียวกับที่พบครั้งแรก นับจากนั้นจึงเกิดเป็นประเพณีของจังหวัด โดยผู้ว่าราชการจังหวัดจะเป็นผู้อุ้มพระพุทธรูปลงไปยังก้นแม่น้ำแล้วโผล่ขึ้นมา ทำเช่นนี้จนครบทั้ง 4 ทิศ ถือว่าเป็นสิริมงคลแก่จังหวัด และถ้าไม่ได้กระทำพิธีอุ้มพระดำน้ำจะเกิดฝนแล้ง

ตำนานเกี่ยวกับพระพุทธรูปเล่าว่า พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 กษัตริย์แห่งนครธมได้พระราชทานพระพุทธมหาธรรมราชาแก่พ่อขุนผาเมือง เจ้าเมืองราด (หล่มสัก) ในครั้งที่ทรงอภิเษกสมรสกับพระนางสิงขรมหาเทวีพระธิดาของพระองค์ เพื่อเป็นพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมือง แต่หลังจากที่พ่อขุนผาเมืองและพ่อขุนบางกลางท่าวเจ้าเมืองบางบาง (นครไทย) ร่วมกันกอบกู้อิสรภาพ พระนางสิงขรมหาเทวีทรงแค้นเคืองมากจึงเผาเมืองราดจนพินาศ เสนาอำมาตย์ต้องอัญเชิญพระพุทธมหาธรรมราชาหลบหนีไฟ โดยล่องแพมาตามแม่น้ำป่าสัก แต่เกิดแพแตก องค์พระจมหายไปกับแม่น้ำ จนกระทั่งชาวบ้านพบในแม่น้ำป่าสักบริเวณหน้าวัด...

พระพุทธมหาธรรมราชา พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองเพชรบูรณ์องค์จริง อยูด้านบนศาลาการเปรียญ ส่วนองค์จำลองในพระปรางค์สีแดง สำหรับใช้ในพิธีอุ้มพระดำน้ำ

“พระพุทธมหาธรรมราชา” พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองเพชรบูรณ์ ปัจจุบันองค์จริงประดิษฐานอยู่ที่ “วัดไตรภูมิ” ต.ในเมือง อ.เมือง จ.เพชรบูรณ์ ซึ่งขึ้นชื่อในเรื่องของความศักดิ์สิทธิ์ ใครที่มากราบไหว้ขอพรจะประสบความสำเร็จสมหวังดังปรารถนา

ทั้งนี้ชาวเพชรบูณ์เชื่อกันว่า พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ได้พระราชทานพระพุทธมหาธรรมราชา และ “พระขรรค์ไชยศรี” (ดาบอาญาสิทธิ์มีอำนาจดุจกษัตริย์ขอม) ให้แก่ “พ่อขุนผาเมือง” พระราชบุตรเขย เมื่อครั้งทรงอภิเษกสมรสกับ “พระนางสิงขรมหาเทวี” พระราชธิดาของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7

นอกจากนั้นยังเชื่อกันว่าหลังจากที่พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ทรงสร้างพระพุทธมหาธรรมราชาขึ้นมาแล้ว ได้อัญเชิญองค์พระไปประดิษฐานที่อโรคยศาลหรือโรงพยาบาล ที่ได้สร้างไว้ตามรายทางราชมรรคา

“พระพุทธรูปที่เป็นลักษณะนี้ คือพระพุทธรูปทรงเครื่องปางสมาธิ และบนพระหัตถ์จะมีหม้อยาหรือหม้อน้ำมนต์อยู่ เนื่องจากพระปางนี้เมื่อสร้างแล้วจะนำไปประดิษฐานที่อโรคยศาล เมื่อชาวบ้านไปหาหมอที่อโรคยศาลก็จะนำน้ำมนต์นี้กลับบ้านไปด้วย”

วัดนี้ทำการขึ้นทะเบียนวัตถุโบราณกับกรมศิลปากร ตั้งแต่ พ.ศ.2483...

วัดไตรภูมิวัดสำคัญใจกลางเมืองเพชรบูรณ์สมัยอยุธยา ปัจจุบันมีความสำคัญอีกประการณ์หนึ่ง คือ เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปขอมองค์สำคัญที่สุดในลุ่มแม่น้ำป่าสัก นั่นก็คือพระพุทธมหาธรรมราชา พระพุทธมหาธรรมราชาพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองของขาวเพชรบูรณ์ พุทธลักษณะ เป็นพระพุทธรูปปางสมาธิหล่อด้วยทองสำริดทรงเครื่องแบบขอม ไม่ปรากฎส่วนฐาน พระพักตร์กว้าง พระโอษฐ์แบะ ทรงเครื่องอย่างกษัตริย์ พระกรรณยาวจรดพระอังสา พระเศียรทรงชฎาเทริด ทรงสร้อยพระศอพาหุรัดและประคตมีรวดลายงดงาม แลดูน่าเกรงขาม บนพระหัตถ์ปรากฏสิ่งที่น่าจะเป็นหม้อน้ำมนต์หรือผลสมอ อันแสดงพุทธลักษณะของประติมากรรมพระไภษัชยคุรุไวฑูรยประภาตถาคต ในคติพระพุทธศาสนานิกายมหายาน ขนาดหน้าตักกว้าง ๑๓ นิ้ว สูง ๑๘ นิ้ว กำหนดอายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ – ๑๘ ตำนานว่า ถูกค้นพบในสมัยอยุธยา ณ บริเวณคุ้งแม่น้ำป่าสักหน้าวัดโบสถ์ชนะมาร ต่อมาถูกนำมาประดิษฐานไว้ ณ วัดไตรภูมิ ทั้ง ๒ วัดใน อ.เมืองเพชรบูรณ์ จ.เพชรบูรณ์ จนถึงปัจจุบัน สำหรับประเพณีที่สำคัญ คือ อุ้มพระดำน้ำ ในวันแรม ๑๕ ค่ำเดือน ๑๐...