İvriz Rock Memorial — Attraction in Halkapınar

İvriz Kaya Anıtı Hitit Kabartması Ereğli ilçesi 17 km. uzağındaki İvriz Köyü'nde bulunmaktadır. Çay başlangıcının biraz ilerisinde, kaya üzerine kabartma olarak M.Ö.1180-700 Geç Hitit Çağı’nda yapılmıştır. Tuvana ülkesinin en görkemli krallarından Varpalavas tarafından yaptırılmıştır. 19. yüzyılda gezginlerin yazıları ile Hititoloji literatürüne girmiştir. Geç Hitit sanatının en önemli yapıtlarından biri olan İvriz Kaya Anıtı 4.20 - 4.20 m. ölçülerindedir. Arami, Asur ve Frig etkilerinin görüldüğü Tuvana Krallığı’ndan günümüze gelebilmiş nadir eserlerden biridir. İvriz Kaya Anıtı'nın başarılı bir kopyası İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nde sergilenmektedir. Anıtta, Fırtına Tanrısı Tarhundas ile bölgenin kralı Varpalavas tasvir edilmiştir. Krala göre daha büyük ölçülerde olan Tarhundas, ellerinde başaklar ve üzüm salkımı tutmaktadır. Bu Tarhundas’ın aynı zamanda bolluk ve bereket tanrısı olduğu da göstermektedir. Tanrının karşısındaki kral ise daha küçük boyutlarda ve dua eder durumda tasvir edilmiştir. Kabartmadaki giysiler Geç Hitit sanatının özelliklerini taşımaktadır. Tanrı figürü Tarhundas kuvvetli bir insan görünümünde olup, kol ve bacak adaleleri ile dikkati çekmektedir. Prof. Dr. Muhibbe Darga’ya göre; üzerinde dizlerini açıkta bırakan kısa kollu, vücuduna yapışık bir giysi vardır. Frig madeni kemerine benzeyen kemeri, uçları sivri ayakkabıları, üç sıralı boynuzla bezeli başlığı, saç ve sakallar dönemin karakteristik özellikleridir. Kral Varpalavas, geometrik motifli, eteği püsküllü uzun bir giysi ile ucu saçaklı manto giymiştir. O döneme göre başlığı biraz farklı olup, boncuk dizileri ile süslenmiştir. Kral Varpalavas'ın küpesi, iri boncuklu kolyesi, bilezikleri de Arami takılarına benzemektedir. Her iki figürün arasındaki hiyeroglif bir yazıda; “Ben hakim ve kahraman Tuvana Kralı Varpalavas sarayda bir prens iken bu asmaları diktim, Tarhundas onlara bereket ve bolluk versin.” denilmektedir. Kral Varpalavas, yöredeki Hitit ve Luwi kökenli halk için bu anıtı yaptırırken tanrı ve kral ilişkilerini simgesel olarak gözler önüne sermiştir. İvriz Kaya Anıtı’ndan yaklaşık bir saatlik mesafede bulunan Ambar Deresi Vadisi'nde 4.40 - 2.20 m. ölçüsünde İvriz Kaya Anıtı'na benzer şekilde işlenmiş başka bir kaya kabartması daha bulunmaktadır. Burada da büyük boyda Tanrı Tarhundas ile karşısında dua eder konumda Kral Varpalavas...

İvriz Kaya Kabartması

Dünyadaki ilk yazılı tarım anıtı ve dünya tarihindeki ilk yazılı kabartma kaya anıtı olma özelliğine sahiptir.Önemi,buradan gelmektedir.Aramileşmiş,Geç Hitit dönemine ait en önemli sanat yapıtlarındandır.M.Ö.727-742 yılları arasında,Kral Varpalavas tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir.Yani; yaklaşık 2700 yıllık bir anıttır.4.20 x 4.20 metre ölçülerinde, kaya zemin üzerine,kabartma tekniğiyle yapılmıştır.Aynı zamanda,Asur ve Frgy etkileri de görülmektedir.Tuvana Krallığı'ndan,günümüze gelebilmiş bir eserdir.Tuvana Krallığı;başkenti Ereğli olan ve ön Hititler tarafından kurulan bir krallıktır.

Anıtta;bölgenin kralı Varpalavas ile Fırtına Tanrısı Tarhundas tasvir edilmiştir.Tarhundas;krala göre daha büyük ölçüde, ellerinde üzüm salkımı ve buğday başaklarını tutuyor. Böylece Tarhundas,aynı zamanda bolluk ve bereket tanrısı olarak da değerlendiriliyor.Tanrı'nın karşısındaki kral ise, daha küçük ve dua eder durumda tasvir edilmiştir.Tasvirdeki objelerin giysileri;Geç Hitit sanatının özelliklerini yansıtmaktadır.Özellikle,tanrı figürü kuvvetli bir insan görünümündedir.Üzerinde;dizlerini açıkta bırakan,kısa kollu, vücuduna yapışık giysi vardır.Dönemin karakteristik özellikleri;madeni kemeri,uçları sivri ayakkabıları,üç sıra boynuzla bezeli başlığı,saç ve sakallar...Kral Varsapalas ise;geometrik motifli ve püsküllü eteği olan uzun bir giysi ile ucu saçaklı manto giymiştir.Başlığı;boncuk dizileri ile süslenmiştir.Kralın,iri boncuklu kolyesi,küpesi,bilezikleri de Arami takılarına benzemektedir.

Her iki figürün arasında bulunan,hiyeroglif yazıda:”Ben hakim ve kahraman Tuvana Kralı Varpalavas;sarayda bir prens iken,bu asmaları diktim,Tarhundas onlara bereket ve bolluk...

İlçeye 12 km uzaklıkta bulunmaktadır, Hitit dönemine ait olan bu eser aynı zamanda. Dünyadaki ilk yazılı tarım anıtı ve dünya tarihindeki ilk yazılı kabartma kaya anıtı olma özellikleri var. Önemi, buradan gelmektedir. Aramileşmiş, Geç Hitit dönemine ait en önemli sanat yapıtlarındandır. MÖ.727-742 yılları arasında, Kral Varpalavas tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir. 4.20 x 4.20 metre ölçülerinde, kaya zemin üzerine, kabartma tekniğiyle yapılmıştır. Aynı zamanda, Asur ve Frgy etkileri de görülmektedir. Tuvana krallığından, günümüze gelebilmiş bir eserdir. Tuvana krallığı; başkenti Ereğli olan ve ön Hititler tarafından kurulan bir krallıktır.

Anıtta; bölgenin kralı Varpalavas ile Tarhundas tasvir edilmiş. Tarhundas; krala göre daha büyük ölçüde, ellerinde üzüm salkımı ve buğday başaklarını tutuyor. Kral ise, daha küçük ve dua eder durumda tasvir edilmiş. Tasvirdeki objelerin giysileri; geç hitit sanatının özelliklerini yansıtmakta. Her iki figürün arasında bulunan, hiyeroglif yazıda: ” Ben hakim ve kahraman Tuvana Kralı Varpalavas; sarayda bir prens iken, bu asmaları diktim, Tarhundas onlara bereket ve bolluk versin” yazılıdır.

Kral Varpalavas; yöredeki hitit ve luwi kökenli halk için, bu anıtı yaptırırken, tanrı ve kral ilişkilerini simgesel olarak gözler önüne sermiştir. Ayrıca, anıt dönemine ait olarak, burada yetiştirilen üzüm ve buğday hakkında bilgi vermesi bakımından ilginçtir, Umarım tarihi anıt uzun zaman...