Bahçesinde çeşitli dönemlere ait heykeller, mezar taşları ve yazıtlar sergilenmekte. Benim için en ilginç parçalar Akkoyunlulara ve Karakoyunlulara ait koyun şeklindeki mezar taşları. Ayrıca bir iki Selçuklu mezar taşının yanı sıra basit bir de haçkar görülüyor bu kısımda.

İç kısım ise tahminimden çok daha zengin. Özellikle Urartu döneminden kalma pek çok eser sergilenmekte. Gördüğüm haritalardan Van ve çevresinin çok sayıda antik yerleşime ev sahipliği yaptığı görüyorum. Batı tandanslı yaklaşım nedeniyle hep Ege-Akdeniz yöresinin kültürlere ev sahipliği yaptığını düşündük. Okulda bile Urartular hakkında pek bir anlatım yoktu. Zaten bu konudaki sahipsizlik Ermenilerin Urartuları sahiplenmesine cesaret verdi. Burada Urartu medeniyetinin askeri ve kültürel açıdan çok sayıda iz bıraktığı görülmekte. Çok sayıda silah, günlük kullanım eşyaları ilk katta. Takılar ve ziynet eşyaları oldukça zarif.

Fakat müzenin en ilginç parçaları orta boşlukta yer alan, Hakkari'de bulunan şteller. Hakkari'de bildiğim kadarıyla rastlantı eseri 2000 ‘li yılların başında bulunmuş ve Orta Asya'daki balbal kültürünün buralara kadar uzandığının bir belgesi olarak gösterilmişti. Elbette ki bizde pek ilgi çekmedi. Fakat bu her zaman kimi kaya resimlerinin yanı sıra Selçuklulardan binlerce yıl önce bile en azından proto Türklerin Anadolu'ya gelişlerini gösteren en güçlü kanıt olarak anıldı ilgilenenler tarafından.

Toplamda on üç heykel var ve bunların sadece ikisi kadın. Ellerinde silah olmaması nedeniyle kolaylıkla ayırt edebiliyorsunuz bunları. Erkek heykellerde ise silah ve kırba gibi bir şeyler tutar şekilde sadece belden yukarısı görünecek şekilde betimlenmiş. Ştellerin yanlarında ve aşağılarında kalan kısımlarda ise çeşitli küçük detaylar da var. Bu oda da civarda bulunan bazı kaya resimleri de sergilenmekte. Geyik, keçi, kuş adam gibi Saymalıtaş ‘a gidebilseydik görebileceğimiz çizimler mevcut.

Üst katta ise yöresel halı ve kilimler olmak üzere çeşitli etnografik eserler sergilenmekte.