Aziziye Tabyası — Attraction in Palandöken

Erzurum'daki Aziziye Tabyaları, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında büyük kahramanlıkların yaşandığı tarihi bir mekan. Özellikle Nene Hatun'un destansı mücadelesiyle simgeleşen tabyalar, günümüzde müze olarak hizmet veriyor ve ziyaretçilere o dönemin atmosferini yaşatıyor.

Aziziye Tabyaları, 1867-1872 yılları arasında Sultan Abdülaziz döneminde yapılmış. Amacı, Erzurum-Kars yolunu kontrol altında tutmakmış.

Aziziye Tabyaları'nın yapımında görev alan mimar ve mühendislerin isimleri kesin olarak bilinmiyor. Ancak, Osmanlı arşivlerinde yapılan araştırmalar sonucunda, tabyaların inşasında askeri mühendislerin ve yerel ustaların çalıştığı tahmin ediliyor.

Aziziye Tabyaları, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Ruslar tarafından ele geçirilmiş ve askeri amaçlarla kullanılmış. Savaşın ardından tabyalar, uzun yıllar askeri bölge olarak kalmış ve 1990'lı yıllarda restore edilerek müze haline getirilmiş.

Aziziye Tabyaları, Osmanlı döneminde birkaç kez restore edilmiş. Özellikle 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında tabyalarda onarım çalışmaları yapıldığı biliniyor. Ancak, bu onarımların detayları hakkında kesin bir bilgi bulunmuyor.

Nene Hatun'un mezarı, Erzurum'daki Aziziye Tabyaları'nda bulunuyor. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda gösterdiği kahramanlıkla tanınan Nene Hatun'un mezarı, Aziziye Şehitliği'nde yer alıyor ve ziyaret edilebiliyor.

Aziziye Tabyaları, Osmanlı döneminde Erzurum'un savunmasında kritik bir rol oynamış. Özellikle 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda, Rus ordusunun ilerleyişini durdurmak için önemli bir direniş noktası olmuş. Bu savaşta, tabyaları savunan askerler ve Erzurum halkı büyük bir kahramanlık göstermiş.

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Aziziye Tabyaları'nda bulunan asker sayısı kesin olarak bilinmiyor. Ancak, tabyaların toplam kapasitesinin yaklaşık 3.000 asker olduğu tahmin ediliyor. Savaş sırasında bu sayının değişmiş olabileceği de göz önünde bulundurulmalı.

Ruslar 93 Harbi'nde Erzurum'daki Aziziye Tabyalarını ele geçiremediler. Hatta Rus ordusu, Erzurum'u ele geçirmek için yaptıkları saldırıda Aziziye Tabyaları'nda büyük bir yenilgiye uğradı. Bu yenilgi, savaşın seyrini değiştiren önemli olaylardan biriydi.

Rus ordusunun başında Mihail Nikolayeviç bulunuyordu. Kendisi Rus Çarı II. Aleksandr'ın kardeşiydi ve Kafkasya Genel Valisi olarak görev yapıyordu.

Osmanlı ordusunun başında Gazi Ahmet Muhtar Paşa bulunuyordu. Kendisi deneyimli bir komutan olarak biliniyordu.

Osmanlı ordusu, Aziziye Tabyaları'nda oldukça güçlü bir şekilde konuşlanmıştı. Tabyalar, Erzurum'un doğusundaki Top Dağı'nda yer alıyordu ve şehri savunmak için stratejik bir öneme sahipti. Osmanlı askerleri, tabyalara toplar ve diğer silahlarla donatılmıştı. Ayrıca, siperler ve engellerle de güçlendirilmişlerdi.

Rusların Aziziye Tabyası'nda ne kadar ölü bıraktığına dair kesin bir bilgi yok. Ancak kaynaklar, Rus ordusunun bu çatışmada büyük kayıplar verdiğini belirtiyor. Bazı kaynaklara göre Rusların kaybı 2.000'den fazla askerdi.

Rusların Erzurum'a saldıracağı haberi daha önceden halka bildirilmişti. Hatta Erzurum halkı, bu saldırıya karşı gönüllü olarak silahlanmış ve tabyaların savunmasına katılmıştı. Bu durum, Aziziye Tabyası'ndaki direnişin ne kadar önemli...

93 Harbi’nin ve Türk tarihinin dönüm noktalarından olan Azizye Tabyaları ile halk kahramanımız Nene Hatun’un mezarı, gençlere mutlaka anlatılması ve her vatandaşın gidip görmesi gereken yerlerdir. Ancak bu tarihi mekânda doğru düzgün bir peyzaj çalışması yapılmamıştır. Mekân hakkında herhangi bir müze bulunmamaktadır.

Tabyalar, yıllarca askeri bölge içinde kaldığı için korunmuş; fakat daha sonra düzgün bir restorasyon yapılarak müzeye dönüştürülmemiştir. 93 harbi Müzesi’nin nasıl olması gerektiğini görmek isteyenler, yalnızca 2,5 saat mesafedeki Kars Kafkas Müzesi’ni ziyaret edebilirler.

Çanakkale kadar önemli bir mekân olan bu tabyalara çıkarken, yolda herhangi bir ağaçlandırma yapılmamış yada çok az ağaçlandirma yapılmış. Tabyalar hakkında bilgi verecek tek bir yetkili dahi bulunmamaktadır. Ayrıca ören yerine girişte 100 TL araç ücreti alınmaktadır ki, yukarıda belirttiğim gibi burada herhangi bir müze bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu ücretin ne için alındığı belirsizdir.

Nene Hatun gibi Türk kadınını, Türk çocuk ve gençlerine örnek olan, dünyaca saygı duyulan bir kahramanın hayatını ve yaptığı kahramanlığı anlatacak daha görkemli bir anıt mezar ve müze yapılmalıdır. Şehitliklerimiz daha bakımlı olmalıdır. Tabyalar girişinde kafe veya çay bahçesi yapmak yerine, tarihi yerin güzelleştirilmesine öncelik verilmelidir.

Bu duruma acilen Kültür Bakanlığı’nın el atması gerektiğini...

Erzurum’daki Aziziye Tabyaları, Osmanlı’nın Doğu’daki en önemli savunma yapılarından biridir ve Kurtuluş Savaşı’ndan önce, özellikle 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı) sırasında çok kritik rol oynamıştır.

📍 Konumu

Erzurum’un batısında, Palandöken Dağları eteklerinde, şehir merkezine yaklaşık 4 km mesafede bulunur.

Stratejik olarak Erzurum Ovası’nı ve geçiş yollarını gözetleyebilecek yükseklikte inşa edilmiştir.

🏰 Tarihi

Sultan II. Abdülaziz döneminde yapıldığı için “Aziziye” adını almıştır.

Erzurum’u Rus saldırılarına karşı savunmak amacıyla inşa edilen tabyalardan biridir.

1877’deki Osmanlı-Rus Savaşı’nda (93 Harbi) halkın da katıldığı Aziziye Savunması burada yaşanmıştır.

Halk, kadın-erkek demeden silahlarıyla ve ellerinde ne varsa düşmana karşı koymuştur.

Erzurumlu Nene Hatun’un kahramanlığı bu savunmada öne çıkar ve halkın direniş sembolü olmuştur.

🛡️ Özellikleri

Birbirine yakın konumda Aziziye Tabyası I ve II olmak üzere iki ana yapı vardır.

Kalın taş duvarlar, top mevzileri ve gözetleme noktaları bulunur.

Osmanlı askeri mimarisinin tipik savunma yapısı örneklerindendir.

🎯 Önemi

Osmanlı-Rus savaşında halkın katılımıyla kazanılan nadir savunma zaferlerinden biridir.

Bugün hem bir milli mücadele simgesi hem de turistik bir mekân olarak ziyaret edilmektedir.

Nene Hatun’un mezarı da buradadır ve tabyalarla...