Khu Di Tích Lịch Sử Chiến Thắng Đông Khê — Attraction in Cao Bằng Province

Bộ chỉ huy chiến dịch quyết định đánh cứ điểm Đông Khê - mở màn cho Chiến dịch Biên giới 1950.

Trận đánh cứ điểm Đông Khê do Tổng Tham mưu trưởng quân đội Quốc gia và dân quân Việt Nam, đồng chí Hoàng Văn Thái trực tiếp chỉ huy. Để bảo đảm chắc thắng trận đầu, Bộ chỉ huy chiến dịch đã tập trung một lực lượng mạnh gồm ba Trung đoàn (174, 209, 36) và hai tiểu đoàn bộ binh (11, 426), được tăng cường 13 khẩu đại bác 70 và 75 ly. Lực lượng chủ công đánh Đông Khê là Trung đoàn 174 và Trung đoàn 209, còn Trung đoàn 36 làm lực lượng dự bị, sẵn sàng đánh quân nhảy dù và chặn đường rút lui của địch về phía Nam.

Cứ điểm Đông Khê là nơi có vị trí chiến lược quan trọng.

Tháng 5/1950 ta mở chiến dịch Phan Đình Phùng đánh cứ điểm Đông Khê (trận đánh Đông Khê lần thứ nhất), địch tái chiếm và củng cố lại hệ thống cứ điểm kiên cố vững chắc, địch xây dựng các lô cốt, ụ súng, hầm ngầm kiên cố bằng bê tông. Phía Bắc và Đông Bắc đồn, địch cải tạo, san ủi thành một bãi trống. Phía Tây cụm cứ điểm là sân bay dã chiến. Xung quanh khu trung tâm, trên những mỏm đồi, địch xây dựng các cứ điểm phòng thủ vòng ngoài như Phia Khóa, Pò Đình, Cạm Phầy, Pò Hẩu, … tạo thành hệ thống cứ điểm liên hoàn vững chắc chi viện hỗ trợ nhau. Nối trung tâm với các cứ điểm, sân bay là hệ thống giao thông hào có nắp che. Xung quanh từng cứ điểm có hệ thống hàng rào dây thép gai, xen kẽ các bãi mìn chống bộ binh. Lực lượng quân địch ở cụm cứ điểm Đông Khê có hai đại đội bộ binh (5,6) thuộc tiểu đoàn 2 trung đoàn 3 lê dương (3e REI), một trung đội lính ngụy và một phân đội pháo binh.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đích thân lên Cao Bằng để cùng Bộ chỉ huy trực tiếp chỉ đạo chiến dịch. Đến 6h sáng ngày 16/9/1950, pháo binh của ta đồng loạt tấn công cứ điểm Đông Khê cũng là lúc Chủ tịch Hồ Chí Minh lên đỉnh núi Báo Đông (thuộc xã Đức Long, huyện Thạch An), nơi đặt đài quan sát của Sở chỉ huy chiến dịch Biên giới 1950 quan sát và chỉ đạo trận đánh.

Sau trận pháo kích, bộ đội ta từ nhiều hướng tấn công cứ điểm Đông Khê. Hướng Đông Bắc, Trung đoàn 174 mở cuộc tấn công vào các vị trí tiền tiêu ngoại vị. 9 giờ sáng quân ta chiếm đồn Yên Ngựa, 10 giờ 30 phút chiếm đồn Phia Khóa (nằm ở phía Đông đồn trung tâm). Hướng Tây Nam, Trung đoàn 209 triển khai trận địa chậm đến 18 giờ ngày 16/9/1950 mới nổ súng; đến 21 giờ chiếm được đồn Pò Đình và tiếp tục tấn công đồn Pò Hẩu.

Ngày 17/9/1950, ta tiếp tục tấn công địch. 4 giờ sáng, Trung đoàn 174 chiếm đồn Cạm Phầy, Trung đoàn 209 chiếm Phủ Thiện. Trưa 17/9, ta bắn rơi một máy bay quần đảo trong đợt vãi đạn yểm trợ cho đồn Đông Khê. 18 giờ 30 phút ngày 17/9, Chỉ huy trưởng mặt trận Hoàng Văn Thái hạ lệnh tổng tấn công đồn Đông Khê và Đồn Nhà Thương (hai đồn kiên cố nhất trong cụm cứ điểm Đông Khê). Tiểu đoàn 251 từ hướng Đông tiến công đồn Đông Khê, từ hướng Bắc tiểu đoàn 249 đánh đồn Nhà Thương (đồn hướng Bắc cứ điểm). Trận đánh kéo dài suốt đêm 17/9 và xuất hiện nhiều tấm gương chiến đấu anh dũng: Tiểu đội trưởng La Văn Cầu ôm bộc phá lao lên và bị thương, nhờ đồng đội chặt đứt cánh tay bị thương tiếp tục ôm bộc phá xông lên tiêu diệt đồn địch. Đồng chí Lý Viết Mưu bị thương vẫn dũng cảm ôm bộc phá, phá tan lô cốt của địch và anh dũng hy sinh. Đại đội trưởng Trần Cừ lấy thân mình lấp lỗ châu mai chặn làn đạn của địch, tạo điều kiện cho đồng đội xông lên tiêu diệt địch; và còn rất nhiều tấm gương dũng cảm của các nữ dân công như chị Đinh Thị Dậu dân công huyện Thạch An; chị Triệu Thị Soi quê ở Trùng Khánh nhiều lần dũng cảm vượt qua lửa đạn tiếp tế đạn cho bộ đội và cõng thương binh về hậu cứ cứu chữa; chị dân công Đinh Thị Bỏng dẫn đầu cùng 38 chị em dân công huyện Thạch An suốt ngày đêm tải đạn, tải lương phục vụ trận đánh.

Đến 4 giờ sáng ngày 18/9 quân ta đã thọc sâu chiếm Sở chỉ huy cứ điểm tại đồn Đông Khê. 10 giờ ngày 18/9, Trung đoàn 174 và Trung đoàn 209 hoàn toàn làm chủ phố Đông Khê, cứ điểm Đông Khê hoàn toàn bị tiêu diệt.

Sau 54 giờ chiến đấu, ta tiêu diệt và bắt sống 300 tên địch (trong đó có tên quan ba Alioux - Đồn trưởng), bắn rơi 1 máy bay, thu toàn bộ vũ khí, đạn dược, quân...

Trận đánh cứ điểm Đông Khê là trận đánh đầu tiên tiêu biểu của Quân đội nhân dân Việt Nam áp dụng thành công chiến thuật công kiên cấp trung đoàn. Thắng lợi của trận đánh cứ điểm Đông Khê đã tạo điều kiện quan trọng cho Chiến dịch, đồng thời mở ra một giai đoạn chiến đấu mới: Chuyển từ cách đánh du kích sang đánh chính quy. Trận đánh cứ điểm Đông Khê giành thắng lợi đã chặt đứt một mắt xích quan trọng trong hệ thống phòng thủ của địch trên đường số 4. Tuyến phòng thủ của địch trên đường số 4 bị chặt làm đôi giữa phân khu Cao Bằng và phân khu Thất Khê. Là trận đánh lớn đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam có sự hiệp đồng giữa các binh chủng, tập trung tiêu diệt một cứ điểm lớn của Pháp bố trí phòng ngự trong công sự kiên cố, hỏa lực mạnh, quân số đông ở địa hình vùng núi hiểm trở.

Với những giá trị ý nghĩa lịch sử, đồn Đông Khê đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia năm 1975. Ngày nay, di tích đồn Đông Khê đã được đầu tư tôn tạo với các hạng mục: Lô cốt tháp canh; nhà trại lính; lô cốt số 1; lô cốt số 2; hệ thống hầm ngầm. Tất cả đều được phục dựng trên nền đất cũ. Đặc biệt hiện nay trên đồn Đông Khê còn sót lại đoạn tường xây đồn Pháp dài gần 20 m. Tại đồn Đông Khê còn có khu nghĩa trang với diện tích rộng hơn 2.000 m2, quy tập hơn 400 mộ liệt sỹ, trong đó có hơn 200 mộ liệt sỹ trong Chiến dịch Biên giới 1950. Phía sau còn có Nhà bia tưởng niệm ghi tên các anh hùng liệt sỹ của huyện Thạch An trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và chiến tranh bảo vệ Tổ...

🔺Di tích quốc gia đặc biệt Địa điểm Chiến thắng Biên giới năm 1950 – Một địa chỉ du lịch văn hóa, lịch sử gắn với sự nghiệp hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

🔺Tại đây, ngày 16 tháng 9 năm 1950, ta đồng loạt nổ súng tấn công cứ điểm Đông Khê Mở màn chiến dịch biên giới năm 1950. Sau 54 giờ chiến đấu (từ 6 giờ ngày 16 tháng 9 đến 10 giờ ngày 18 tháng 9 năm 1950), Trung đoàn 174 và trung đoàn 209 đã tiêu diệt và làm chủ hoàn toàn Đông Khê. 🔺Kết quả ta tiêu diệt và bắt sống hơn 300 tên, bắn rơi một máy bay, phá hủy và thu nhiều vũ khí, quân trang, quân dụng của địch. 🔺Trận đánh cứ điểm Đông Khê giành thắng lợi đã chặt đứt một mắt xích quan trọng trong hệ thống phòng thủ của địch trên đường số 04, đẩy phân khu Cao Bằng vào thế cô lập. 🔺Đây là một trận đánh sử dụng chiến thuật công kiên cấp trung đoàn và có sự hiệp đồng biên chủng đầu tiên của quân đội nhân dân Việt Nam, trận đánh có vai trò then chốt, quyết định, tạo đà cho chiến thắng chiến dịch biên...