Tieu pagoda — Attraction in Từ Sơn City

Căn cứ vào sử sách cổ và truyền thuyết dân gian thì chùa Tiêu đã có từ lâu đời. Đến thời Lý là một trung tâm Phật giáo lớn, nơi trụ trì của Quốc sư Lý Vạn Hạnh. Tại ngôi chùa này, Thiền sư Lý Vạn Hạnh có công nuôi dạy Lý Công Uẩn lớn khôn, để sau trở thành bậc Minh Vương có công khai lập Vương triều nhà Lý và nền văn minh Đại Việt.

Hiện chùa Tiêu là kiến trúc của nhiều lần trùng tu tôn tạo. Chùa gồm các tòa: Tam bảo, nhà tổ, nhà bia và các công trình phụ trợ. Tại nhà tổ có pho tượng cổ Thiền sư Lý Vạn Hạnh và ngai bài vị ghi rõ “Lý triều nhập nội Tể tướng Lý Vạn Hạnh Thiền sư thần vị”. Đặc biệt, chùa còn bảo lưu được một bia đá, có tên “Lý Gia Linh Thạch”, niên đại “Cảnh Thịnh nguyên niên” (1793), ghi chép sự tích về Lý Công Uẩn.

Chùa Tiêu, cùng với những cổ vật quý giá trên, còn đầy ắp những truyền thuyết, giai thoại kể những trang tuổi thơ huyền bí của Lý Công Uẩn và đã được một số thư tịch sử sách cổ ghi chép lại.

Các sách cổ như: Việt sử lược, Đại Việt sử ký toàn thư, Đại Nam nhất thống chí, Lịch triều hiến chương loại chí đều có ghi chép về chùa Tiêu và truyền thuyết về Lý Công Uẩn. Sách “Việt sử lược” cho biết: “Thái tổ họ Nguyễn (Lý). Người châu Cổ Pháp Lộ Bắc Giang. Mẹ là Phạm Thị, ngày 12 tháng 2 năm thứ 5 niên hiệu Thái Bình (974) sinh ra vua. Vua khi bé đã thông minh, khí độ, rộng rãi, du học ở chùa Lục Tổ, sư Vạn Hạnh trông thấy vua lấy làm lạ nói rằng: đây là người phi thường sau này lớn lên tất có thể cứu nước, yên dân làm chúa thiên hạ”.

Chùa Tiêu là di tích đặc biệt còn bảo lưu được rất nhiều tài liệu cổ vật và những truyền thuyết, giai thoại phản ánh sống động về sự tích lai lịch, công trạng của Lý Công Uẩn. Nơi đây, Quốc sư Lý Vạn Hạnh trụ trì và đã có công nuôi dưỡng giáo dục Lý Công Uẩn từ thơ ấu cho tới lớn khôn trưởng thành, sau trở thành bậc Minh Vương có công khai lập Vương triều Lý và nền văn minh Đại Việt.

Đến chùa Tiêu, khách thập phương không chỉ chiêm bái pho tượng thiền sư Như Trí đầy bí ẩn và cực kỳ quý giá ở Việt Nam mà còn không khỏi ngỡ ngàng trước ngôi chùa chưa bao giờ có hòm công đức. Điều đó trái với việc phổ biến hiện nay ở miền Bắc trong nhiều ngôi chùa, hầu như ban thờ nào cũng có hòm công đức lớn, nhỏ nhưng ở chùa Tiêu thì không. Các ban thờ khá đơn giản bởi hoa quả, bánh kẹo, đèn nhang... Riêng “văn hóa giọt dầu” được tôn nghiêm và đúng mực hơn khi trên ban thờ chỉ có mấy đồng tiền lẻ 500 đồng, 1.000 đồng được đặt ngay ngắn trên đĩa . Chung quanh ngôi chùa nổi tiếng và pho tượng độc đáo này có nhiều bí ẩn thú vị, có giá trị đối với việc nghiên cứu khảo cổ. Trong nhiều thế kỷ, chùa là nơi khắc ván in các bộ kinh lớn của nhà Phật. Vào năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp, ngôi cổ tự bỗng chốc đã biến thành đống tro tàn. May thay ở sườn núi còn khá nguyên vẹn 14 ngọn tháp, là nơi yên nghỉ của các vị sư tổ. Vào những năm 80 của thế kỷ XX, chùa Tiêu Sơn đã được dựng lại đơn sơ trên nền móng cũ. Năm 1992, nhân dân địa phương công đức tiền của dựng ngôi bảo tháp thờ vọng Lý Vạn Hạnh ở trước tòa tam bảo; lại dựng tượng vị thiền sư trên đỉnh núi Tiêu. Tượng Lý Vạn Hạnh tạo ở thế tọa thiền cao 8m, mặt hướng về phía Kinh thành Thăng Long. Năm 2001 dựng lầu Bồ Tát giữa hồ nước lớn trước chùa. Năm 2002 dựng nhà Tổ. Năm 2003 dựng tam bảo theo kiến trúc xưa. Điều đặc biệt là khi chùa Tiêu Sơn vừa hoàn thành việc tôn tạo thì các bô lão ở địa phương chợt nhớ đến lời của dân làng từ bảy tám mươi năm trước nói rằng ở ngôi tháp trước tòa tam bảo có cốt một nhà sư. Sau do chiến tranh và sợ bị động, nhà chùa đã xây bịt cửa tháp. Chắp nối lời kể và qua khảo sát thực tế, vị sư trụ trì đã xác định được vị trí của ngôi tháp đó. Tháp xây gạch cao hai tầng. Tầng một của tháp rộng 2,4m. Ở bốn mặt tầng hai của tháp có gắn các hoa văn trang trí bằng đất nung cỡ 30 x 30cm. Ở riềm bức họa gắn tại cửa chính có đắp nổi các chữ Hán viết theo lối chữ triện. Đọc các dòng chữ đã xác định được ngôi tháp này là của Hòa thượng Thích Như Trí, tên hiệu Tính Không và tháp được xây vào năm thứ tư niên hiệu Bảo...

Chùa Tiêu Bắc Ninh nằm lưng chừng núi Tiêu quanh năm cây cối u tịch, phía dưới chân núi là dấu tích dòng sông Tiêu Tương cổ thơ mộng

Chùa Tiêu Bắc Ninh có tên chữ là “Thiên tâm tự” thuộc xã Tương Giang, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, từ lâu nổi tiếng là danh lam cổ tự. Căn cứ vào sử sách cổ và truyền thuyết dân gian thì chùa Tiêu Bắc Ninh đã có từ lâu đời. Đến thời Lý là một trung tâm Phật giáo lớn, nơi trụ trì của Quốc sư Lý Vạn Hạnh. Tại ngôi chùa này, Thiền sư Lý Vạn Hạnh có công nuôi dạy Lý Công Uẩn lớn khôn, để sau trở thành bậc Minh Vương có công khai lập vương triều nhà Lý và nền văn minh Đại Việt, là điểm hành hương Phật giáo nổi tiếng được nhiều người ghé thăm.

Hiện chùa Tiêu Bắc Ninh là kiến trúc của nhiều lần trùng tu tôn tạo. Chùa gồm các tòa: Tam bảo, nhà tổ, nhà bia và các công trình phụ trợ. Tại nhà tổ có pho tượng cổ Thiền sư Lý Vạn Hạnh và ngai bài vị ghi rõ “Lý triều nhập nội Tể tướng Lý Vạn Hạnh Thiền sư thần vị”. Đặc biệt, chùa còn bảo lưu được một bia đá, có tên “Lý Gia Linh Thạch”, niên đại “Cảnh Thịnh nguyên niên” (1793), ghi chép sự tích về Lý Công Uẩn.

Chùa nổi tiếng Việt Nam, chua noi tieng mien Bac, chua noi tieng Bac Ninh, chua But Thap Quang Ninh, chua Tieu Bac Ninh

Chùa Tiêu Bắc Ninh cùng với những cổ vật quý giá trên, còn đầy ắp những truyền thuyết, giai thoại kể những trang tuổi thơ huyền bí của Lý Công Uẩn và đã được một số thư tịch sử sách cổ ghi chép lại. Các sách cổ như: Việt sử lược, Đại Việt sử ký toàn thư, Đại Nam nhất thống chí, Lịch triều hiến chương loại chí đều có ghi chép về chùa Tiêu và truyền thuyết về Lý Công Uẩn. Sách “Việt sử lược” cho biết: “Thái tổ họ Nguyễn (Lý). Người châu Cổ Pháp Lộ Bắc Giang. Mẹ là Phạm Thị, ngày 12 tháng 2 năm thứ 5 niên hiệu Thái Bình (974) sinh ra vua. Vua khi bé đã thông minh, khí độ, rộng rãi, du học ở chùa Lục Tổ, sư Vạn Hạnh trông thấy vua lấy làm lạ nói rằng: đây là người phi thường sau này lớn lên tất có thể cứu nước, yên dân làm chúa thiên hạ”.

Cũng về chùa Tiêu Bắc Ninh này, sách “Đại Việt sử ký toàn thư” ghi lại như sau: “Trước đây ở viện Cảm Tuyền chùa Ứng Thiên Tâm châu Cổ Pháp, có con chó đẻ con sắc trắng có đốm đen thành hai chữ “Thiên tử”. Kẻ thức giả nói đó là người sinh vào năm Tuất sẽ là Thiên tử. Đến đây vua sinh năm Giáp Tuất làm Thiên tử, quả nhiên ứng nghiệm”.

Sách “Lịch triều hiến chương loại chí” ghi chép khá rõ về chùa Tiêu Bắc Ninh này như sau: “Tiêu Sơn ở xã Tiêu Sơn, trên núi có chùa Trường Liêu là chỗ trụ trì của sư Vạn Hạnh… Lý Thái Tổ đầu thai ở đây”.

Chùa Tiêu Bắc Ninh là di tích đặc biệt còn bảo lưu được rất nhiều tài liệu cổ vật và những truyền thuyết, giai thoại phản ánh sống động về sự tích lai lịch, công trạng của Lý Công Uẩn. Nơi đây, Quốc sư Lý Vạn Hạnh trụ trì và đã có công nuôi dưỡng giáo dục Lý Công Uẩn từ thơ ấu cho tới lớn khôn trưởng thành, sau trở thành bậc Minh Vương có công khai lập vương triều Lý và nền văn...

Chùa Tiêu Sơn nằm lưng chừng núi Tiêu quanh năm cây cối u tịch, phía dưới chân núi là dấu tích dòng sông Tiêu Tương cổ thơ mộng, chùa Tiêu có tên chữ là “Thiên tâm tự” thuộc xã Tương Giang, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, từ lâu nổi tiếng là danh lam cổ tự.

Tương truyền, vùng Tương Giang, Từ Sơn, Bắc Ninh, hơn nửa thế kỷ trước, một trong số các ngôi tháp trong vườn tháp chùa Tiêu Sơn có tượng bó cốt của một vị Thiền sư. Người đã để lại nhục thân của mình cho đời sau như một minh chứng cho lý tưởng Bồ Tát đạo. Theo lịch sử Phật giáo, Thiền sư Như Trí là người đã có công khắc in Thiền Uyển Anh tập vào năm 1715 tại chùa Tiêu Sơn. Đây là bộ sử Thiền có giá trị trong kho tàng văn hoá Phật giáo nước nhà. Trong bài kệ truyền pháp của chùa Tiêu Sơn cũng có một đoạn nói về Thiền sư Như Trí: “Minh chân như tính hải. Kim tường phổ chiếu thông. Chí đạo thành chính quả. Giác ngộ chứng chân không”. Nửa thế kỷ trở lại đây, ngôi tháp được bịt kín, trông bề ngoài không khác là bao so với các ngôi tháp khác trong vườn.

Theo một nhà nghiên cứu về đạo Phật thì hệ phái Thiền Tông lấy pháp vô tướng làm căn bản, hành đạo mà không lưu dấu vết. Việc để lại xác thân của các Thiền sư là một cách thể hiện lý tưởng Bồ tát đạo để cho người đời sau chứng nghiệm, có tu là có kết quả, tu kiếp nào thì kết quả hiện tiền kiếp ấy. Tượng Thiền sư Như Trí tư thế ngồi thẳng, mắt mở to, tay để vững chãi, chân bán già; tuy đã tịch diệt nhưng tinh thần không lìa bỏ thế gian. Bằng xác thân của mình, Ngài như đang dẫn dắt người đời sau đến với đạo một cách chân thực, giản dị.

Dòng tượng bó cốt nhục thân các thiền sư không chỉ có ý nghĩa về lịch sử, văn hoá mà còn chứng tỏ những khả năng kỳ diệu của con người. Lần lượt bóc sạch những lớp vỏ bí hiểm của tôn giáo để chứng minh cho một chân lý: có tu thì có đắc.

Ngày nay, du khách về vãng cảnh chùa không những được hiểu sâu hơn về thiền sư Vạn Hạnh mà còn biết thêm thiền sư Thích Như Trí, viên tịch 1723, để lại nhục thân còn khá nguyên vẹn trong tháp Viên Tuệ trước chùa. Thiền sư Thích Như Trí là người có công lớn trong việc sưu tập và in ấn các cuốn sách của đạo Phật để lại cho đời những ấn phẩm quý, những áng thơ hay. Chùa còn lưu giữ tài liệu ‘Thiền uyển tập anh’, tác phẩm sử học và văn học có giá trị ghi chép về các vị anh tú trong vườn...