Chót Mạt Ancient Temple — Attraction in Xã Tân Phong

Khu đền tháp được xây dựng trên gò đất đắp cao giữa cánh đồng, ngày nay thuộc ấp Xóm Mới, xã Tân Phong, huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh. Ngôi tháp mang tên Chót Mạt được xây dựng khoảng thế kỷ 8 đã được Bộ VHTT công nhận di tích lịch sử văn hóa tại Quyết định số 937/QĐ-BT ngày 23/7/1993.

Khu đền tháp được xây dựng trên gò đất đắp cao giữa cánh đồng, ngày nay thuộc ấp Xóm Mới, xã Tân Phong, huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh. Ngôi tháp mang tên Chót Mạt được xây dựng khoảng thế kỷ 8 đã được Bộ VHTT công nhận di tích lịch sử văn hóa tại Quyết định số 937/QĐ-BT ngày 23/7/1993.

Tháp Chót Mạt, được xây dựng bằng hai loại vật liệu chính là gạch khổ lớn cao 7 x 18 x 25cm và đá phiếm. Hình dáng của tháp gần giống như tháp của người Chăm ở các tỉnh miền Trung. Chân tháp rộng, các bức tường thẳng và dày, đỉnh tháp chọn, các vỉa gạch được xếp chồng khít lên nhau hầu như không có khe hở.

Bình diện tháp hình vuông, mỗi cạnh 5m, tháp cao trên 10m, các mặt vách, tháp quay ra đúng hướng Đông, Tây, Nam, Bắc. Mặt chính hướng Đông, trước mặt là bàu nước "hình vuông" cửa tháp đã sụp đổ nguyên phần vách chỉ còn lại những tấm mi cửa, gạch vụn nằm ngổn ngang ở mặt Đông. Do bị sụp đổ nên đã mất phần chiều cao của tháp.

Ba mặt (Tây, Nam, Bắc) của tháp đều có cửa "giả" được xây nhô ra phía ngoài tường, trên bề mặt đều chạm nổi hình người, hoa lá cách điệu và những họa tiết trang trí tinh xảo, do bàn tay khéo léo của các nghệ nhân tạo nên.

Tháp Chót Mạt là một trong ba đền tháp còn lại ở Nam Bộ (cùng với tháp Bình Thạnh – Trảng Bàng còn tương đối nguyên vẹn và tháp Vĩnh Hưng – Bạc Liêu). Ngoài ra các đền tháp cổ còn lại ở Tây Ninh đã trở thành phế tích trải dài dọc lưu vực sông Vàm Cỏ Đông, là đối tượng để nghiên cứu và giới thiệu của một nền văn minh từng phát triển trong qúa khứ . Đó là nền...

Tháp Chóp Mạt Tây Ninh là một minh chứng cho nền văn minh Óc Eo hưng thịnh một thời, đánh dấu nơi đây từng là địa bàn giao thương hàng hải và giao lưu giữa các nền văn hoá tại vương quốc Phù Nam từ thế kỷ thứ I đến thế kỷ thứ VIII.

Khu di tích tháp cổ Chóp Mạt được xây dựng trên gò đất cao, có diện tích rộng lớn. Ngôi tháp được thiết kế theo hình vuông với phần móng có cạnh dài 5m và chiều cao là 10m tính từ mặt đất lên đến đỉnh tháp. Ngôi tháp chỉ có một cửa duy nhất ở hướng Đông, phần chân tháp gồm 3 tầng xếp chồng lên nhau và nhỏ dần lên phía trên, đặc biệt là ngôi tháp này không có phần chóp.

Toàn bộ công trình tháp Chóp Mạt được xây dựng bằng cách đặt các phiến đá và gạch nung xếp chồng khít lên nhau mà không hề dùng một chất kết dính nào, chứng tỏ vào thời kì Óc Eo đã có những bước phát triển cao về mặt xây dựng và kiến trúc. Bên cạnh đó, nghệ thuật chạm khắc của người Phù Nam thể hiện qua các hình ảnh hoa lá, chim muông, thần thánh… được đẽo gọt công phu trên mặt tường ngoài của tháp, càng chứng minh tài nghệ của người xưa đã đạt đến trình độ cao như thế nào.

Ngoài mặt tường phía Tây và phía Bắc tương đối nguyên vẹn ra, các mặt tường bị đổ sụp đã được cho khởi công tu sửa lại. Tuy nhiên cho dù các mặt tường được trùng tu mới hơn nhưng lại khá đơn điệu, rập khuôn và không quá ấn tượng như thiết kế nguyên thủy của nó.

Bên cạnh đó, các nhà khảo cổ đã tìm thấy các bệ thờ Yoni và tượng thần Vishnu bằng sa thạch có niên đại khoảng thế kỷ thứ VIII tại đây, càng khẳng định rằng phần kiến trúc đã bị sụp đổ của tháp là đền thần Vishnu, còn ngôi tháp còn lại là...

🏛 Giá trị lịch sử – văn hóa • Tháp Chóp Mạt là một trong ba ngọn tháp còn sót lại của nền văn hóa Óc Eo ở Nam Bộ, được xây dựng vào thế kỷ VIII – một chứng tích tiêu biểu cho nền văn minh phồn thịnh ngày xưa . • Năm 1993, Bộ VH-TT‑DL công nhận là di tích lịch sử–văn hóa cấp quốc gia, và trải qua nhiều lần trùng tu (1938, 2003, 2013) để giữ gìn cho tới nay .

⸻

🧱 Kiến trúc & vật liệu • Tháp có cấu trúc khối vuông, cao ~10 m, chân dài 5 m, gồm ba tầng giật cấp, không còn phần chóp do bị hao mòn theo thời gian . • Được xây bằng gạch nung khổ lớn (7×18×25 cm) và đá phiến, xếp khít mà không dùng vữa – dấu ấn kiến trúc đặc trưng và ấn tượng của người xưa . • Họa tiết trang trí chạm nổi còn lại gồm hoa lá, chim muông, thần tượng Linga – Yoni thể hiện tín ngưỡng Phù Nam/Oc Eo, tuy nhiều chi tiết đã mòn và trùng tu đơn giản hơn bản gốc .

⸻

🌳 Cảnh quan & trải nghiệm • Nằm trên gò đất cao giữa đồng ruộng rộng, cây xanh, vườn hoa – mang đến không gian yên tĩnh, phù hợp cho chiêm nghiệm và chụp ảnh . • Bạn có thể khám phá trong khoảng 1 giờ, giữ gìn sự tĩnh lặng, chạm e dè, đừng để ảnh hưởng đến di tích . • Có người dân địa phương trông giữ, sẵn sàng chia sẻ câu chuyện văn hóa, cho uống nước và tài liệu giới thiệu...