Sanctuary of Maria Hilf

Wszystko zaczęło się w Roku Pańskim 1634. Bawarię pustoszyły działania wojny trzydziestoletniej. Śmierć, pożoga i pomór przynosiły koszmarne żniwo, dosadnie i wyjątkowo trafnie zilustrował to grafikami Jacques Callot. W mieście Amberg, które pozostało wierne Rzymowi i koronie cesarskiej i do którego w 1621 roku wprowadzili się jezuici wybuchła zaraza morowa. Czarna śmierć szalała tu szczególnie, dziesiątkując mieszkańców. W nadziei na szybkie zakończenie epidemii, za radą rektora, gimnazjum jezuickiego, ojca Caspara Hella, mieszkańcy zobowiązali oddać się pod opiekę Najświętszej Panienki i wybudować ku jej czci kaplicę. Miejscem szczególnie do tego predysponowanym wydała się wieża, starego, opuszczonego już w XIV wieku, zamku. Dokładnie 3 września 1634 roku umieszczono w niej uroczyście kopię słynnego obrazu Łukasza Cranacha Starszego "Mariahilfe". Dżuma ustała, a wdzięczni mieszkańcy zaczęli tłumnie nawiedzać ponad 500 metrowe wzniesienie i dziękować Maryi Pannie. Doszły do tego, udokumentowane w źródłach 162 odpowiedzi na modlitwy błagalne, zanotowane w latach 1659-1694. I tak rozpoczął się wielki ruch pielgrzymkowy. Rychło bo już 7 października 1634 roku, przy wyremontowanej wieży rozpoczęto budowę kościoła, stopniowo wypełnianego wotami i darami za uczynione cuda. Opiekę nad nowym sanktuarium powierzono franciszkanom, którzy w 1556 roku musieli opuścić Amberg. Pozwolono im powrócić w 1626, a w 1634 zlecono im misję, która trwa do dziś. Dziwnym zrządzeniem losu, a może przez ludzką złość, kościół spłonął 26 lipca 1646 roku, na dodatek często nawiedzali go pospolici złodzieje. Obraz zachował się nietkniętym przez żywioł, co utrwaliło jeszcze jego cudowność pośród wiernego ludu. W 1651 roku dokonano nowej konskreacji, a w latach 1696/1698 rozebrano stary kościółek i rozpoczęto budowę zupełnie nowej świątyni pielgrzymkowej wedle projektu Wolfganga Dientzenhofera, który dopiero co zajmował się budową kościoła pod wezwaniem św. Augustyna w Ambergu, dla sióstr wizytek. Pracami budowlanymi kierowali, Jerzy Peimbl, zwany Dackihem z Ambergu i franciszkanin, brat Filip Plank. Szybko, bo w 1699 roku ukończono bryłę kościoła, więźbą dachową pokryto ją w 1703, prezbiterium dobudowano w 1700, a w 1701 wzniesiono skromną, drewnianą wieżyczkę, bo reguła zakonu żebraczego zakazywała wyniosłych wież kościelnych. W latach 1720-1723 przystąpiono do przebudowy i niewielką wieżyczkę zastąpiono dobudowaną do prezbiterium kamienną wieżą, projektu Jana Kacpra Schuberta z Wurzburga. Prace wykończeniowe rozpoczęto około 1701 roku, kiedy to położenie tynków i sztukaterii zlecono Giowanniemu Baptyście Carlone. Nad bezpośrednim wykonaniem prac miał pieczę Paolo Allio pochodzący z tego samego miasteczka co mistrz Carlone. Ci dwaj artyści odpowiadają też za wspaniały ołtarz główny z obrazem "Mariahilf" w pięknej srebrnej ramie z 1713 roku, w centrum. Ołtarze boczne i ambonę wykonał cieśla i sztukator z Ambergu, Baltazar Rotharmb, tak między 1710 a 1713 rokiem. W czasie wojny o sukcesję hiszpańską, która znowu dotknęła ziemi Bawarów, prace spowolniły i ustały. 30 czerwca 1717 roku malowanie fresków rozpoczął sam Kosma Damian Assam. Nawę główną ukończył już w 25 sierpnia tegoż roku, a w maju 1718 miał pokryte malowidłami, także kaplice boczne. W nawie głównej przedstawił on historię sanktuarium, od scen zarazy po wielkie pielgrzymki. W kaplicach bocznych, sceny z żywota Najświętszej Panienki. W 1859 roku dodano figury do pięknego, rokokowego już frontonu. Zbudowano też monumentalne schody kamienne. Strome podejście i wcale nie łatwe do pokonania (nachylenie stoku przy Drodze Krzyżowej przekracza 19%), to nie przeszkoda, bo wspaniały późny barok i rokoko rekompensuje wszystko i sanktuarium trwa i cieszy oczy i duszę pielgrzymów i turystów, a opiekują się nim polscy bracia franciszkanie.