قلعه بندر

«قلعه بندر» به واسطه شکل‌گیری هنر هخامنشی در شیراز پدید آمد؛ هنگامی که سیاست داریوش در تخت جمشید به اوج رسید با استناد به هاید ماری کوف (کخ) شیراز در دوره هخامنشیان شش منطقه داشته است.

یکی از این شش منطقه بزرگ, قلعه فهندژ (فهندر، پهندر، بندر) است؛ به هنگام ساخت تخت جمشید, شهر شیراز به عنوان حامی شهر پارسه فعالیت داشته و هنرمندان تخت جمشید در این محل اسکان می‌یابند و هاید ماری کوف (کخ) در کتاب «زبان داریوش» به استناد کتیبه‌های موجود اشاره می‌کند که قبل از ساختن تخت جمشید, قلعه (پهندر، فهندژ) بندر شیراز مأمن و آسایشگاه هنرمندان سازنده تخت جمشید بوده است.

به این منطقه «شیرازیس» یا «تیرازیس» می‌گفتند؛ این قلعه به نام پهندر(بندر) نبوده است بلکه در گذشته قلعه تیرازیس نام داشت؛ از دوره ساسانیان به نام قلعه پهندر نامگذاری شد و برادر شاپور دوم، پهندر در این قلعه اقامت داشته و بر این قسمت حکمرانی می‌کرده است.

در سال 309 تا 379 میلادی  هم درگیری بزرگی میان پهندر (برادر شاپور دوم) و شاپور دوم رخ داد؛ پهندر در این مکان قلعه‌ای می‌سازد و در برابر برادر ایستادگی می‌کند؛ قصد پهندر آن بود قدرت را از این نقطه به نام خود بزند؛ از این رو در این مکان به قلعه‌داری پرداخت و از عصر ساسانی این قلعه محکم و عظیم  به نام پهندر  شناخته شد؛ از آن زمان «پهندژ یا فندر» و در زمان جنگ اعراب «فهندر» و در حال حاضر به نام «فهندژ» شناخته می شود.