Çoban Mustafa Paşa Vakfı — Attraction in Gebze

Külliyeyi, Yavuz Sultan Selim’in kızlarından Hafsa Sultan’la evli olan Çoban Mustafa Paşa (ö. 935/1529) yaptırmış ve Memlük tarzındaki süslemelerinde kullanılan malzemeleri de Mısır valisi iken bizzat kendisi oradan getirmiştir. Caminin mermer kitâbesinde ebcedle verilmiş 930 (1523-24), ahşap kapı kanatlarında ise 929 (1522-23) tarihleri okunmaktadır. Adının Tuhfetü’l-mi‘mârîn, Tezkiretü’l-ebniye ve Tezkiretü’l-bünyân’da geçmesine rağmen eserin Mimar Sinan’a ait olup olmadığı hususu, 1521-1522 yıllarında Belgrad ve Rodos seferlerine katıldığı ve özellikle 1523 yılının onun böyle büyük bir külliyeyi inşa edebilmesi açısından erken olduğu ileri sürülerek tartışma konusu yapılmıştır. Bugün kuvvetli bir ihtimalle Mimar Sinan’ın daha önce başlayan inşaatı tamamladığı veya burada yardımcı mimar olarak çalıştığı kabul edilmekte ve Mısır’daki orijinalleriyle boy ölçüşebilecek seviyedeki Memlük tarzı süslemelerin de Yavuz Sultan Selim’in Mısır’ı fethinden sonra İstanbul’a gönderdiği Memlük sarayının başmimarı Ahmed b. Bedrî Hasan b. Tolunî ve yanındaki ustalar tarafından yapılmış olabileceği düşünülmektedir (bk. Aslanapa, Türk Sanatı, s. 253; a.mlf., Osmanlı Devri Mimarisi, s. 165; İA, X, 656).

Külliye, gösterdiği mimari düzen ve içinde bulundurduğu yapıların çokluğu bakımından menzil külliyelerinin en başarılı örneklerinden biridir. Anadolu’ya ve İran’a giden kervanların, batıdaki topraklardan yola çıkan hacı adaylarının ve doğu yönüne yapılan seferlerde ordunun buradan geçmesi, Gebze’nin kuzeybatısında bir tepe üzerinde bulunan külliyenin bu kalabalık kitlelerin ihtiyacını karşılayacak kapasitede büyük (117 × 106 m.) yapılmasına sebep olmuştur. Külliye cami, türbe, medrese, imaret, tekke, kütüphane, dârüşşifâ, paşa odaları, kervansaray ve çarşı içinde bulunan hamamdan meydana gelmiştir. Yapılar dikdörtgen bir avlu üzerinde camiyi üç taraftan çevrelemektedir. Son cemaat yeri duvarına bitişik eksene dik bir duvar avluyu, yarısı kıble istikametinde türbenin, diğer yarısı da son cemaat yerinin önünde kalmak üzere ikiye böler. Cami avlusuna üç kapı ile girilir. Avlunun ortasında onikigen planlı, altta muslukları, üstte ise havuzu çevreleyen mermer şebekeli bir şadırvan vardır. Bunun üzeri altı ahşap direğe oturan, cepheleri üçgen alınlıklı kırma bir ahşap çatı ile örtülüdür.

Cami. Dengeli bir geometrik düzenin hâkim bulunduğu külliyede cami nisbeten küçük yapılmıştır. Merkezde yer alan cami ile türbe, şadırvan ve kervansarayın ana girişi örten kubbeleri aynı eksen üzerindedir. 14,5 × 14,5 m. ölçüsünde kare planlı, tek kubbeli ve tek minareli bir yapı olan cami, 0,5 m. kadar yükseklikte taş bir zemin üzerine oturur. Üç sıra tuğla, bir sıra kesme taş düzeniyle örülen duvarlar 14 m. yüksekliğindedir. Her cephede ikişer dikdörtgen alt pencere ile kıble duvarı ve yan cephelerde birer sivri kemerli orta pencere, bunların üstünde de birer yuvarlak fevkanî pencere bulunmaktadır. Son cemaat yerindeki beş kubbeyi sivri kemerlerle birbirine bağlanmış, başlıkları mukarnaslı altı sütun taşır; orta kubbe diğerlerinden daha yüksek olup iç yüzü dilimlidir.

köksal seyhan, islam...

📍 Çoban Mustafa Paşa Camii’ni Cuma namazı için ziyaret ettim ve oldukça etkileyici bir tarihi yapıyla karşılaştım.

Biraz tarihinden bahsetmek gerekirse burası, 16. yüzyılda Osmanlı Sadrazamı Mustafa Paşa tarafından yaptırılmış ve Osmanlı mimarisinin güzel örneklerinden biri olarak öne çıkıyor.

Tarihi ve manevi atmosferi ile hem ibadet için gelenler hem de tarihe ilgi duyan herkesin gelip görmesi gereken bir yer.

1️⃣ Konum ve Ulaşım

🗺️ Cami, Gebze’nin tam merkezinde, oldukça kolay ulaşılabilir bir konumda bulunuyor. Toplu taşıma ile ulaşım rahat ama araç park etmek çok zor, belki biraz gerideki katlı otopark tercih edilebilir, caddede park yeri bulmak çok zor. Eğer özel araçla geliyorsanız, caminin yakınlarında park yeri bulmak genellikle zor oluyor, ona göre plan yapın.

2️⃣ Mimari ve Tarihi Önemi

🏛️ Osmanlı dönemi klasik mimarisinin önemli örneklerinden biri olan cami, hem dış hem de iç tasarımıyla oldukça etkileyici.

• Kubbe yapısı, taş işçiliği ve süslemeler göze çarpan detaylar arasında. • İç mekandaki hat sanatları ve süslemeler oldukça zarif ve estetik. • Caminin içi ferah, temiz ve huzur verici bir atmosfere sahip.

3️⃣ İbadet Alanı ve Temizlik

🕌 İç mekan oldukça geniş ve iyi korunmuş durumda. Abdesthane ve tuvaletler eski ama yine de temiz ve bakımlı. Sessiz ve huzurlu bir ortam olması nedeniyle hem ibadet etmek hem de tarihi bir mekânı ziyaret etmek isteyenler için çok uygun bir yer.

4️⃣ Çevre ve Atmosfer

🌿 Caminin çevresi yeşilliklerle çevrili ve oldukça huzurlu bir alan sunuyor. • Bahçesi, özellikle yaz aylarında oturup dinlenmek için ideal. • Etrafında küçük çay bahçeleri ve tarihi yapılar da var, bu yüzden cami ziyaretini kültürel bir geziyle birleştirmek mümkün.

5️⃣ Artılar ve Eksiler

✅ Olumlu Yönler: ✔️ Osmanlı mimarisinin güzel bir örneği ✔️ Ulaşımı kolay, merkezi bir konumda ✔️ İç mekan oldukça temiz ve ferah ✔️ Yeşilliklerle çevrili huzurlu bir bahçesi var

❌ Geliştirilebilir Noktalar: ➖ Çevredeki bazı yapılar zamanla bozulmuş, daha iyi korunabilir. ➖ Yoğun zamanlarda cami kalabalık olabiliyor, özellikle cuma günleri ziyaret ediyorsanız çok erken saatlerde gitmek daha iyi olabilir, yoksa özellikle iç kısım hemen doluyor, kış aylarında dışarıda kılmak da zor olabilir. — Park yeri bulmak çok zor

6️⃣ Genel Değerlendirme ve Tavsiye

⭐ Genel olarak burayı 5/5 puanla değerlendiriyorum. Hem ibadet etmek hem de Osmanlı dönemine ait güzel bir tarihi yapıyı keşfetmek isteyenler için kesinlikle tavsiye ederim. Tarihi ve kültürel gezilere ilgi duyanlar için Gebze’de mutlaka görülmesi gereken bir yer!

📌 Ziyaret etmek isteyenler için öneri: Eğer daha sakin bir atmosferde ziyaret etmek istiyorsanız, sabah ve öğlen saatlerinde gitmek daha...

Sadece Cami demenin haksızlık olacağı, cami ile beraber gerçek bir Külliye ve VAKIF olan yüzyıllardır canlılığını sürdüren, ecdat yadigarı torun emaneti bir eser. Etrafı betonlarla çevrili bu kıymetli eseri görüp sonra da yurt dışında iki tane taşı üst üste koyup tarih diye etrafını yüzlerce metre koruma altına aldıkları gördükten sonra, tarihi nasıl hunharca harcadığımıza şahit olmak çok üzücü. Kapı girişindeki kitabesinde eserin 1523 Yılında Mimar Sinan Tarafından yapıldığı yazmaktadır. Çoban Mustafa Paşa Külliyesi'nde tek parsel üzerinde yerleştirilmiş olan yapılar, cami, Türbe, Güneş saati, şadırvan, Kervansaray, Tekke, Semahane, Misafirhane, Medrese, İmaret, Tabhane, Ahşap ve Kütüphane ve parsel dışında kalan ve zamanla kişisel mülk haline gelmiş yada başka sahiplerin ellerine geçmiş binalardan ibarettir. Başkalarının mülkiyetine geçmiş binalar manzume’ ye su temin eden dolap, hamam ve handır. Eski çarşı içerisindeki çeşme ve biraz daha aşağısında bulunan hamam bunlara örnektir. Çoban Mustafa Paşa, aslen Bosnalı olup, babası Abdülkerim’ dir. Genç bir çoban iken Sultan Yavuz Selim ile Mısır Seferi’ ne katılır, sonraları Piri Mehmet Paşa’ nın koruyuculuğuna alınır. Zaman içersinde çeşitli mevkilerde yükselir. Sırası ile Kapıcıbaşı ve Rumeli Beylerbeyi olur. Sonraları Yavuz Selim’ in kızı ile evlenip Hakan’ nın damadı olur. Daha sonraki zamanlarda Divan-ı Hümayun 3. Veziri olur. Ardından 2. Vezirliğe terfi eder. Kanuni Sultan Süleyman zamanında da Vezirlik görevini yürütür. Kanuni orduları ile 1521 yılında Belgrad Seferi’ ne, Serdar olarak Rodos Seferi’ ne katılır. En sonunda Sultan Süleyman tarafından Mısır valiliği’ ne atanır. Bu görevini yaklaşık altı ay kalır. Mısır’ da çıkan bir isyanı bastırır. Ardından İstanbul’ a geri çağrılarak tekrar vezirliğe getirilir. Sağlığında Gebze’ ye çeşitli vakıflar, cami ve diğer mimari eserler yaptırır. İstanbul’ da vefatından sonra, kendi adına yaptırmış olduğu Gebze’ deki külliyede caminin kıble tarafında yer alan türbesine gömülür. Yazacak çok şey var ama KESİNLİKLE TAVSİYEM; burada herhangi bir vakit namaz kılmanız, Özellikle Cami İmamı İRFAN TATLI ile sohbet edip engin bilgileri, entellektüel ve bilimsel yaklaşımlarının tadına varmanız, dünyanın en güzel sesli ve yüreği iman ile dolu müezzinlerinin seninden yüreğinden ezanı, selatuselamları dinlemenizdir. Vakfın ok güzel ve ilim irfan dolu çalışmaları mevcut, istifade etmek gerekli. Haydi namaza, haydi...