SEKA MEHMED ALİ KAĞITÇI MÜZESİ — Attraction in İzmit

Kuruluşundan tam 80 yıl sonra, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından 6 Kasım 2016 tarihinde yeniden müzeye dönüştürüldü.3 Ülkenin ilk ve dünyanın en büyük kağıt müzesi olup, adını fabrikanın kurucusu Mehmed Ali Kâğıtçı'dan almıştır.5[7] Müze, 12.343 metrekare (132.860 ft2) alan üzerine inşa edilen dört katlı bir binada 16 salondan oluşmaktadır. Müzede, özenle seçilmiş 443 belge, 337 obje ve çok sayıda fotoğraf içeren 115 vitrin yer almaktadır. Kağıt üretim sürecinde kullanılan makine ve teçhizat, müzenin önemli bir parçasıdır.

Müzede, 1 adet müzeye geçiş holü, 16 adet sergi salonu ve 1 adet süreli (geçici) sergi salonu ile 1 adet kağıt bitkileri avlusu bulunmaktadır. Bu salonlar müze ana giriş binasından başlayarak sırasıyla zemin katta; Kağıt Müzesi Geçiş Holü, Kağıt Bitkileri Avlusu, Karşılama Salonu, Türbin Dairesi, Şlayfer Alt Kat (SEKA Kazıları), Güç Santrali (SEKA Kurumu Tarihi), Doğu Galerisi (Kağıda Yolculuk), Hamur Deposu (Kağıt Hamuru), Hamur Temizleme Bölümü (Fabrika), Kağıt Makinesi Salonu (Kağıt), Kuzey Galerisi (Mehmed Ali Kağıtçı Salonu), Güney Galerisi (Günümüzde Kağıt), Süreli (Geçici) Sergi Salonu’ndan, ara katta; Şlayfer Üst Kat (Şlayfer) Salonu’ndan, birinci katta; SEKA Matbaa Şefliği (Tertip-Baskı-Cilt), Hamur Hazırlama Salonu (Kağıdın Öyküsü), ikinci katta; Dekantasyon Kuleleri, Teksif Dairesi (Kağıt Hammaddeleri)’den ve bodrum katta; Fabrika Bodrumu Salonu’ndan (SEKA’da Sosyal Yaşam) meydana gelmektedir. Müze binasının ön tarafında, binadan ayrı bir yapı olarak fabrika döneminde kullanılan, ancak henüz ziyaretçiye açık olmayan, bir de Kazan Dairesi vardır. Sergilemede her bir salonda, öncelikle fabrika döneminde kullanılan bölümlerin orijinal yapısı ve endüstriyel işlevi korunmuş, buna ilaveten bölümle ilgili makinelere yer verilmiştir. Sonraki aşamada ise her bir salonun fabrika döneminde kullanılan orijinal işlevine ilaveten bölümle ilgili yeni bir temaya yer verilmiştir. Sergileme düzeniyle oluşturulan temada, SEKA Kâğıt Fabrikası’nda gerçekleştirilen üretim süreci, bölümlerin ve üretim aşamalarının sırasına uygun olarak tanıtılması...

Pazartesi günü gezme fırsatı bulduğum Seka Kağıt Müzesi beni çok etkiledi. İzmit için çok önemli bir endüstriyel miras alanı olmasının yanı sıra hem Kocaeli hem de Türkiye için önemli bir kültürel değer. Öncelikle müze çok iyi tasarlanmış; gezi rotası sizi İzmit'in antik tarihinden başlayarak gezdiriyor. Böylece Kağıt Fabrikası'ndan önce İzmit'in tarihsel gelişimini öğreniyorsunuz. Bir nevi çok küçük bir Kent Müzesi işlevi görüyor. Bu da İzmit için Kent Müzesi eksikliğini tekrar gün yüzüne çıkarıyor. Daha sonra Kağıt Fabrikası kısmına geçtiğinizde gerçekten büyüleyici bir mekanla karşılaşıyorsunuz. Bu fabrikanın bir zamanlar İzmit kentinin elektriğini sağladığını duyduğumda çok şaşırdım. Aynı zamanda donanımlı ve alanında yetkin rehberler eşliğinde yapılan geziler bu tarz farklı bilgiler öğrenmemi de sağladı. Dip not olarak şunu da söyleyebilirim ki Kağıt Müzesi'nin bir çok noktası birbirinden güzel ve farklı fotoğraflar çekmenizi de sağlayacak. Bu kadar memnun kaldığım bir deneyimin 2 büyük eksiği bulunuyor. Bunlardan birincisi çok geniş bir alana yayılan Kağıt Müzesi ve hemen yanında bulunan Bilim Merkezi içinde bir kafeterya olmayışı. Oysa dünyadaki bir çok örneğinde bu mekanlar içinde kahvenizi içip bir dilim tatlı yiyip enerjinizi toplayacağınız ya da hiç değilse bir sandviç ile açlığınızı yatıştırıp bir mola verebileceğiniz alanlar mutlaka bulunur. Böyle büyük iki merkez içinde bu alanların olmayışını çok büyük bir eksiklik olarak görüyorum. Diğer bir nokta ise hediyelik eşya dükkanının bulunmayışı. Yine müzeyi dünyadaki örneklerinin gerisinde bırakan bir durum. İzmit'e ve Kağıt Müzesi'ne ait hediyelik eşyaların bulunduğu küçük bir alan mutlaka olmalı. Örneğin hemen girişte görülen Roma Döneminde İzmit haritasının bir posteri ve ya kartpostalı olsaydı almak çok isterdim. Bu durum birçok eski İzmit fotoğrafı için de geçerli; ya da kitap ayracı tarzında ürünler satılabilir. Bu iki eksiklikte tamamlanırsa Seka Kağıt Müzesi'nin diğer kentlerdeki benzer örnekleri için örnek bir müze haline geleceğine inanıyorum. Böyle bir müzeyi İzmit'e kazandıran herkese çok...

Behzat Ç. dizisinin efsane karakteri Ercüment Çözer'in esrarengiz yaşamını konu alan "Saygı" dizisini bilenler, çekimlerde kullanılan o ürkütücü mekanı da hatırlar. Kapandığı 2005 yılına kadar tam 70 yıl boyunca Türkiye'nin kağıt gereksinimini karşılayan SEKA fabrikasına "Saygı" niteliğinde açılan bu müze sizi diziye benzer sarkastik bir atmosferde karşılıyor. Oldukça geniş koridorları, yüksek tavanlı yapısıyla tarihi dokuyu hissetmek mümkün. İçerisinde ilk dönemlerinden itibaren kullanılmaya başlayan kağıt makinelerinden, fabrikada zamanında çıkarılmış yemek listelerine, işçi alımının yapıldığı okullardaki karnelerden, üretimi sağlayan elektrik motorlarına kadar pek çok şeyin yer aldığı bu müzede bulunmaktan keyif alacaksınız. Seyir terasına çıkıp fabrikanın yer aldığı geniş araziden Marmara Denizi'ne ait manzaraya eşlik etmek mümkün. Büyük direnişlere rağmen kapanmasına engel olunamayan bu tarihi mekanın bir kısmı, belediyenin eline geçtikten sonra İzmitlilerin akın ettiği SEKA Park'a dönüştürülmüştü. Bu parka yolunuz düştüğünde tramvaydan inip sağ taraf yerine sola doğru yöneldiğinizde sizi SEKA Kağıt Müzesi bekliyor olacak. Ücretsiz bir şekilde ziyaret edebileceğiniz bu müzede okul sıralarında tanıştığınız ve okuma alışkanlığı edindiğiniz kitapların ilk olarak burada hazırlandığını bilmek sizi mutlu hissettirecek. Tabi artık üretimin olmadığını bilmenin verdiği...