Khu Di tích Lịch sử Căng và Đồn Nghĩa Lộ — Attraction in Nghĩa Lộ

di tích Căng và Đồn Nghĩa Lộ, nơi đã diễn ra những trận chiến đấu ác liệt và chiến thắng năm 1952, giải phóng Nghĩa Lộ. Khu di tích Căng - Đồn nằm trên trục chính đường Điện Biên (Quốc lộ 32). Đây là điểm trung tâm của thị xã Nghĩa Lộ và vùng lòng chảo cánh đồng Mường Lò.

Khi nhắc tới lịch sử của Căng và Đồn Nghĩa Lộ là nhắc tới địa danh Văn Chấn và nhắc tới lịch sử nơi này thời kỳ kháng chiến chống Pháp những năm 40 của thế kỷ XX. Với ý đồ dập tắt phong trào cách mạng của ta, thực dân Pháp đã lập các trại "lao động đặc biệt" để bắt nhốt những người yêu nước đưa vào trại tập trung. Sau khi Căng Bá Vân (Thái Nguyên) bị giải thể, thực dân Pháp đã đưa những người yêu nước bị giam về Nghĩa Lộ. Mùa hè năm 1944, tri phủ Văn Chấn đã huy động các tổng, xã bắt phu, nộp vật liệu để xây dựng Căng. Thực dân Pháp còn cử tên Đinh Văn Dung và tên Lăm - Be, sở mật thám huyện đến kiểm tra đôn đốc khẩn trương ngày đêm. Đến tháng 1/1945 thì việc xây dựng hoàn thành. Nhìn toàn cảnh lúc này, Căng Nghĩa Lộ như một cái tủ dựng đứng có ba dãy nhà dài "hai dãy là nơi giam giữ chính trị phạm nam giới, phía trong giam chính trị phạm nữ giới, phía ngoài là nơi thường trực và bên cạnh là trạm gác của lính khố xanh". Bao bọc toàn bộ khu Căng - Đồn là hàng rào dây thép gai, phía ngoài hàng rào là hầm sâu có cắm chông, bồn góc Căng có chòi cao sừng sững, ngày đêm canh giữ cẩn mật.

Cuộc chiến đấu ác liệt của quân và dân ta với sự kiện phá Căng - Đồn Nghĩa Lộ, giải phóng Văn Chấn lần thứ nhất năm 1945, thực sự là những trang sử vô cùng oanh liệt. Các chiến sĩ của ta đã anh dũng hi sinh trên chính khu di tích này và trong cuộc chiến ấy, 11 đồng chí đã ngã xuống (9 đồng chí có tên tuổi và 2 đồng chí chưa rõ tên tuổi). Khi mới đặt chân lên mảnh đất Nghĩa Lộ tham gia kháng chiến, vận động nhân dân đi theo con đường cách mạng, các chiến sĩ đã làm tốt công tác tuyên truyền và là tấm gương sáng cho những người đi sau vùng lên khởi nghĩa.

Văn Chấn là huyện lớn, nằm ở phía Tây của tỉnh Yên Bái, địa hình là một khu núi rừng trùng điệp, có nhiều núi cao, hang động, là vị trí quân sự có tầm chiến lược quan trọng "tiến có thế công, lùi có thế thủ". Vì thế, giặc Pháp đã đặt mục tiêu phải chinh phục cho bằng được Văn Chấn. Thực hiện ý đồ ấy, ngày mùng 2/10/1947, chúng đem quân đánh tái chiếm Văn Chấn, với âm mưu đánh nhanh và sử dụng lực lượng quân sự mạnh, vũ khí tối tân. Thực dân Pháp muốn khuất phục nhân dân các dân tộc Văn Chấn bằng cách bắn giết hết sức man rợ. Chiếm được Văn Chấn, địch dựa vào những tên tay sai lập nên bộ máy cai trị từ huyện đến xã; đồng thời đặt đồn Nghĩa Lộ thành Phân khu quân sự mạnh nhất trong bốn Phân khu ở vùng Tây Bắc Việt Nam.

Sau khi cắm các đồn bốt và dựng lên bộ máy cai trị, giặc Pháp thực hiện âm mưu chia để trị, dùng người dân tộc này giết người dân tộc khác, lấy chiến tranh nuôi chiến tranh; chúng biến hệ thống ngụy quân, ngụy quyền thành một công cụ đàn áp, bóc lột nhân dân các dân tộc. Chúng chặt đầu, mổ bụng, moi gan một số cán bộ, chiến sĩ của ta. Rồi chúng dùng mô đá trên Ngòi Lao làm pháp trường xử tử 76 cán bộ, chiến sĩ giữa dòng nước xiết.

Trong gần 5 năm (1947 - 1952) chiếm đóng Văn Chấn, bọn Pháp đã giết hại và gây thương tích cho hơn 300 người, làm mất tích khoảng 56 người. Hàng nghìn con em các dân tộc bị cường ép đi làm lính đánh thuê cho chúng, cầm súng bắn lại đồng bào, đốt phá rừng núi quê hương. Ngoài việc bắn giết, chúng còn đốt nhà, phá lúa, cướp trâu bò và hàng nghìn tấn lương thực, hãm hiếp phụ nữ và trẻ em. Chúng bắt đồng bào vào ở ngay dưới chân đồn bốt để cắt đứt liên lạc với Việt Minh và bắt đồng bào quen với sự bắn giết man rợ. Độc ác hơn, chúng còn làm hàng rào bằng xương, bằng thịt của đồng bào để ngăn đòn tấn công của quân ta. Những cái nhỏ như củ khoai, củ sắn, bát gạo, lưng cơm và cái quý nhất của con người là tâm hồn, thể xác đều bị chúng giành giật và thuộc quyền sở...

Di tích lịch sử Căng và Đồn Nghĩa Lộ nằm cách trung tâm thành phố Yên Bái khoảng 80km, di tích này được xây dựng vào thế kỷ XIX và có vai trò quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Pháp của Việt Nam. Căng Đồn Nghĩa Lộ được xây dựng vào năm 1947, là một trong những cơ sở của quân đội Việt Minh để chống lại quân Pháp. Năm 1952, đây là nơi tổ chức Đại hội Đảng lần thứ 6 của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây là đại hội quan trọng nhất trong lịch sử của Đảng. Sau chiến tranh, di tích Căng Đồn Nghĩa Lộ được bảo tồn và trở thành khu di tích lịch sử. Năm 1962, Căng Đồn Nghĩa Lộ được Tổng bí thư Lê Duẩn ký quyết định tuyên dương là Di tích lịch...

Đời đời nhớ ơn công lao các Anh hùng liệt sĩ! Vị trí khu di tích nằm trên đồi cao có thể nhìn thấy toàn cảnh tx Nghĩa Lộ Nơi đây trong thời kì kháng chiến chống Pháp, thực dân Pháp đã xây dựng nơi đây thành tổ hợp căn cứ cứ điểm và nhà tù giam giữa các chiến sĩ cách mạng ta. Hiện tại di tích gồm tượng đài chiến thắng, phía sau vẫn còn các dấu tích của thực dân Pháp như cột cờ, đồn bốt, hầm ngầm Vào sâu bên trong là đài tưởng niệm Liệt sĩ, mình thấy có 2 vị Liệt sĩ cùng quê Vụ Bản Nam Định mình Ngoài ra còn khu mộ tập thể 9 chiến sĩ cách mạng nhưng do vị trí hơi xa và mình kịp giờ về nên...