Canton Assembly Hall — Attraction in Long Xuyen City

Chùa Ông Bắc, tên chữ là Quảng Đông tỉnh hội quán (chữ Hán: 廣東省會館), là một ngôi chùa của người Hoa ở thành phố Long Xuyên, và là hội quán người Hoa đầu tiên ở An Giang.

Chùa nằm trên đường Phạm Hồng Thái (mặt chính hướng ra sông Long Xuyên, cách cầu Duy Tân khoảng 10m), thuộc phường Mĩ Long, thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.

Chùa đã được công nhận là di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia ngày 15 tháng 6 năm 1987. Chùa Ông Bắc được xây dựng cách đây trên trăm năm, khi vùng đất này còn mang tên Đông Xuyên, sau đó thuộc thôn Mĩ Phước, huyện Tây Xuyên, phủ Tuy Kiên, tỉnh An Giang thời nhà Nguyễn.

Theo những người cao tuổi và căn cứ vào bia ký kể lai lịch sử chùa, thì ban đầu chùa khá đơn sơ do những người Hoa từ tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) đến lập nghiệp xây dựng để làm nơi hội họp, sinh hoạt. Qua 4 năm xây dựng, đến năm Mậu Tuất (1891), chùa được hoàn thành và trở thành một công trình kiến trúc nghệ thuật đẹp và đáng tiêu biểu của thành phố Long Xuyên.

Chùa có diện tích 400 m², kiến trúc theo chữ Quốc (国). Trên cửa có khắc nổi hàng chữ Hán: Quảng Đông tỉnh Hội Quán. Nối với tiền sảnh và cung thờ Bắc Đế là hai đường đi song song có mái che. Bên trong có nhà thủy tạ, Đông Lang và Tây Lang.

Mái nóc chùa lợp ngói đại ống tráng men xanh, trên cạnh nóc chạm khắc hình bát tiên, voi, rồng, phượng, cá… cùng những bức phù điêu, hoa văn cổ, đẹp mang sắc thái nghệ thuật nhà Nguyễn pha lẫn kiến trúc nghệ thuật Trung Quốc.

Cột gỗ tròn bằng cây căm xe, tường gạch hồ vôi ô dước, nền lát gạch hoa, khung bao cửa chính ra vào được xây dựng bằng những tảng đá xanh được chạm khắc tinh xảo.

Nội thất chùa có cấu trúc cảnh phong thủy, thoáng mát, trên đỉnh cao tứ giác có nhiều bức chạm trổ đẹp, hình tam cấp tượng trưng cho ba cõi: Thiên, địa, nhân.

Nhìn chung, chùa đã thể hiện toàn cảnh một mô hình thu nhỏ của các ngôi nhà quan lại phong...

Ngôi chùa rất cổ kính, lại nằm giữa lòng thành phố Long Xuyên, âu cũng là điều hết sức quý giá mà gìn giữ. Lối kiến trúc người Hoa của chùa rất đặc trưng, khảm xành, gốm sứ rất tinh xảo,mái ngói đại óng màu lam lợp theo kiểu trùng thềm điệp ốc, nhà ba gian hai chái đơn, trước cửa chính vào có bản "Quảng Đông Tỉnh Hội Quán", vào trong thấy hệ thống cửa kép, hai tượng sư tử gốm xanh hai bên, trên trần thì có giếng trời, câu đối hoành phi dầy đặc, gỗ khắc tinh xảo, còn giữ được một bàn hương án rất đẹp, bên trong trước có thờ các vị phật, bồ tát, lại thờ thêm các vị thánh thần người Hoa, nên có thể vừa gọi là chùa vừa gọi là miếu cũng được. Song có có điểm là các bức phù điêu hai bên thành ngoài chùa đều bị hư hại, các đầu tượng gốm rất đẹp mà lại bị mất đầu, địa thế tốt mà sân lại rất hẹp. Bên trong chỉ có một người trông coi, tuổi cũng đã lớn, nên thành thử miếu chưa được sạch sẽ, thấy đồ đạc cũng để rất lộn xộn, lại có mùi không được hay, gây mất không khí linh...

Chùa Ông Bắc, tên chữ là Quảng Đông tỉnh hội quán (chữ Hán: 廣東省會館), là một ngôi chùa của người Hoa Quảng Đông ở thành phố Long Xuyên, và là hội quán người Hoa đầu tiên ở An Giang (Việt Nam) Theo những người cao tuổi và căn cứ vào bia ký kể lai lịch chùa, thì ban đầu chùa khá đơn sơ do những người Hoa gốc Quảng Đông (Trung Quốc) đến lập nghiệp rồi xây dựng để làm nơi hội họp, sinh hoạt.

Như hai câu đối tại cổng chính đã thể hiện rõ ý nghĩa này:

Tác khách tận đồng hương bạt thiệp châu nhai đôn nghĩa khí,Cư dân hàm lạc nghiệp kinh dinh đồng trụ dụ tài nguyên.

Tạm dịch:

Làm khách xứ người cùng một gốc quê hương lặn lội đến sườn núi đỏ bạt ngàn, càng hun đúc nghĩa khí,Đến ở vùng đất này đều an cư lạc nghiệp, tài nguyên phong phú, làm ăn giàu có.

Đến năm Giáp Ngọ (1887), ông Quảng Thành Lợi và Hòa Mậu Xương là hai người Hoa giàu có trong vùng, đứng ra vận động đồng hương và người dân tín ngưỡng, đóng góp tiền của, khởi công sửa chữa...