Shahriar's House Museum — Attraction in Tabriz

سید محمدحسین بهجت تبریزی (زاده ۱۲۸۵ - درگذشته ۱۳۶۷) متخلص به شهریار (پیش از آن بهجت تبریزی) شاعر ایرانی اهلآذربایجان بود که به زبان‌های فارسی و ترکی آذربایجانی شعر سروده‌است.[۱] وی در تبریز در خانواده ای بستان آبادی (خشکنابی) به‌دنیا آمد و بنا به وصیتش در مقبرةالشعرای همین شهر به خاک سپرده شد. ۲۷ شهریور را «روز شعر و ادب فارسی» نام‌گذاری کرده‌اند. وجه تسمیه این نام‌گذاری سالروز درگذشت شهریار است. شهریار استاد شهریارنام اصلیمحمدحسین بهجت تبریزیزادروز۱۲۸۵ خورشیدی تبریز، ایرانپدر و مادرحاج میرآقا خشگنابیمرگ۲۷ شهریور ۱۳۶۷ تهرانملیت ایرانمحل زندگیتبریز - تهران جایگاه خاکسپاریمقبرةالشعرا شهر تبریزدر زمان حکومتقاجار - پهلوی - جمهوری اسلامیرویدادهای مهماوج‌گیری و شکوفایی شعر نوی فارسیلقببهجت، شهریارپیشهشاعر و ادیبسبک نوشتاریعمدتاً غزل/ متمایل به سبک عراقیکتاب‌هامنظومه حیدربابایه سلام، مجموعه پنج جلدی، دیوان ترکیدیوان سروده‌هاکلیات اشعار شهریارتخلصشهریارهمسر(ها)عزیزه عبدخالقی (۱۳۳۲–۱۳۲۶)فرزندانشهرزاد، مریم، هادیمدرک تحصیلیمراحل پایانی پزشکیدانشگاهتهرانشاگردابوالحسن خان اقبال السلطان/ آواز،ابوالحسن صبا/ سه تاراستادبیوک نیک‌اندیشدلیل سرشناسیشاعری و فضاسازی بسیار بدیع در شعرهااثرپذیرفته ازحافظ مهم‌ترین اثر شهریار منظومهٔ حیدربابایه سلام؛ (سلام به حیدربابا)، است که از معروف‌ترین آثار ادبیات ترکی آذربایجانی به‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اصالت و زیبایی‌های روستا یاد کرده‌است. این مجموعه در میان اشعار مدرن قرار گرفته و به بیش از ۸۰ زبان زندهٔ دنیا ترجمه شده‌است.[۲] شهریار در سرودن انواع گونه‌های شعر فارسی -مانند قصیده، مثنوی،غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی- نیز تبحر داشته‌است. اما بیشتر از دیگر گونه‌ها در غزل شهره بود و از جمله غزل‌های معروف او می‌توان به «علی ای همای رحمت» و «آمدی جانم به قربانت» اشاره کرد. شهریار نسبت به علی بن ابی‌طالب ارادتی ویژه داشت و همچنین شیفتگی بسیاری نسبت به حافظ داشته‌است. شهریار، از جمله سرایندگانی است که شعر را محلی نیک برای بیان این تفکرات تأمل گونه و نصیحت آموز دانسته، و بسیاری از مواعظ اخلاقی، تربیتی را در قالب‌های گوناگون شعری (به ویژه در قطعات، رباعیات و دوبیتی‌ها) بیان می‌کند. مخاطب این افکار و مفاهیم نیز نوع بشر و انسان در طول تاریخ است نه خطابی شخصی و منحصر به فرد.[۳] مجموعه تلویزیونی شهریار که به کارگردانی کمال تبریزی در سال ۱۳۸۴ ساخته شده و در آن جلوه‌هایی از زندگی این شاعر به تصویر کشیده شده‌است، در سال ۱۳۸۶ از طریق شبکه دوم سیما به نمایش درآمد[۴] که اعتراض دختر شهریار، «مریم بهجت تبریزی» به همراه داشت مبنی بر اینکه «نود درصد سریال شهریار ساختگی است»، اما پسر شهریار «هادی بهجت تبریزی» معتقد است: «این سریال در کلیات هیچ مشکلی نداشت و در جزئیات هم دست هنرمند باز است که تغییراتی را بوجود آورد تا مجموعه برای مخاطب جذابیت داشته باشد».[۵] مرکز مطالعات بین‌المللی استاد شهریار با مدیریت علیرضا نایبی و مساعدت فرماندار هشترود، با هدف تحقیق و برگزاری مسابقات و همایش‌های مرتبط با استاد شهریار در شهرستان هشترود می‌باشد. امور فرهنگی الکترونیکی این مرکز بر عهده احمد کاوسی می‌باشد. اولین همایش دانش‌آموزی بزرگداشت استاد شهریار در سطح بین‌المللی، با حضور استادان برجسته جهانی در شهرستان هشترود و توسط این مرکز برگزار شده‌است.

زندگی‌نامهویرایش

شهریار در سال ۱۲۸۵ خورشیدی در شهر تبریز متولد شد. دوران کودکی را - به علت شیوع بیماری در شهر - در روستای اجدادی اشخشگناب واقع در شهرستان بستان‌آباد سپری کرد. پدرش «میرآقا بهجت خشکنابی» نام داشت که در تبریز وکیل بود. پس از پایان سیکل (راهنمایی) در تبریز، در سال ۱۳۰۰ برای ادامه تحصیل از تبریز عازم تهران شد و در مدرسهٔ دارالفنون تا سال ۱۳۰۳ و پس از آن در رشتهٔ پزشکی ادامه تحصیل داد. حدود شش ماه پیش از گرفتن مدرک دکترا، به‌علت شکست عشقی و ناراحتی خیال و پیش‌آمدهای دیگر، ترک تحصیل کرد. پس از سفری چهارساله به خراسان، برای کار در ادارهٔ ثبت اسناد مشهد و نیشابور، شهریار به تهران بازگشت. در سال ۱۳۱۳ که شهریار در خراسان بود، پدرش میرآقا خشکنابی درگذشت. او به سال ۱۳۱۵ در بانک کشاورزیاستخدام و پس از مدتی به تبریز منتقل شد. دانشگاه تبریز شهریار را یکی از پاسداران شعر و ادب میهن خواند و عنوان دکتری افتخاریدانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی تبریز را نیز به وی اعطا کرد. در سال‌های ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۰...

خانه استاد شهریار در سال های دهه ۱۳۳۰ ساخته شده و قدمت آن به دوره پهلوی دوم می رسد. زیربنای این خانه ۲۵۰ متر مربع و مساحتش ۲۴۱ متر می باشد. این خانه در دوطبقه ساخته شده و دارای زیرزمین است. در سال ۱۳۶۷ پس از درگذشت استاد شهریار شهرداری تبریز خانه استاد شهریار را خریداری کرد و هم اکنون نیز اداره خانه را به عهده دارد. در سال ۱۳۸۶ خانه استاد شهریار به عنوان یکی از آثار ملی ثبت گردید. خانواده استاد با همکاری و اهدای اشیا و وسایل استاد این خانه را به موزه استاد شهریار تبدیل کردند و از آن زمان تا به امروز این خانه به روی بازدیدکنندگان باز است. موزه خانه استاد شهریار در سال ۱۳۷۰ افتتاح گردید و در فراخوانی از مردم دعوت شد تا هر سند و مدرکی از استاد شهریار دارند، در اختیار موزه قرار دهند. خانه استاد شهریار در ورودی درب بیرونی دارای حیاط کوچکی است که یک حوض، درختان و باغچه های گل و مجسمه استاد شهریار در آن قرار دارند. خانه دارای دو طبقه و یک زیرزمین است. در خانه استاد شهریار ۴ اتاق وجود دارد که آثار استاد در آن ها به نمایش گذاشته شده اند. از طریق چند پله به اتاق بالایی راه هست که در اولین اتاق آن مبلمان، وسایل دکوری قدیمی، دکور دیواری و عکس های استا وجود دارند و ورود به آن ها ممنوع است. اتاق دیگر آشپزخانه استاد است که یخچال و لوازم آشپزخانه استاد در آن وجود دارند و ورود به این اتاق آزاد است. در اتاق سوم دورتادور دیوارها عکس ها، یابودها و عکس های استاد نصب شده اند. آخرین اتاق مربوط به اتاق پذیرایی استاد است و لوازم منزل و پذیرایی و بستر و لباس های استاد وجود دارند. ورود به این اتاق نیز ممنوع است و بازدیدکنندگان از جلوی در آن را تماشا می کنند. زیرزمین خانه استاد شهریار دیوارها و سقف آجری و سه اتاق دارد. در یکی از این اتاق ها عکس های استاد با بزرگان وجود دارند. اتاق دیگر به شکل استراحتگاهی است که برای مهمانانی که می آیند در نظر گرفته شده است. حوضی شش ضلعی با چند تخت در این اتاق برای استراحت مهمانان وجود دارند. یک اتاق هم به عنوان بخش سمعی- بصری در نظر گرفته شده است. بیش از ۵۰۰ قطعه باارزش از اشیا و وسایل استاد شهریار شامل دستخط، یادبودها، کتاب، هدیه های داخلی و خارجی، لوازم زندگی استاد، عکس ها، اسناد قدیمی، وسیله های شخصی استاد مانند لباس ها، لوازم التحریر، بستر استراحت، رختخواب، اتاق پذیرایی منزل استاد، لوح های تقدیر، تندیس های وی و ... در خانه استاد شهریار به نمایش گذاشته شده اند. همچنین، آثار خط نستعلیق و سه تار معروف استاد نیز در این خانه موزه به نمایش گذاشته شده اند. برای بازدید از خانه استاد شهریار می توانید از خیابان 17 شهریور جدید (قاضی طباطبائی) وارد محله مقصودیه شوید. خانه شهریار در ابتدای کوچه شهریار سمت چپ قرار دارد. برای بازدید از این مکان نیازی به تهیه بلیط نیست. شاید بتوانید فرزند استاد شهریار را نیز به هنگام بازدید از این خانه ببینید. ایشان می توانند توضیحات خوبی در زمینه شناخت بیشتر استاد...

موزه خانه استاد شهریار، که در واقع محل زندگی آخرین سال‌های حیات این شاعر پرآوازه بوده، یکی از جذاب‌ترین مکان‌های فرهنگی تبریزه. این خانه‌ی کوچک و دوست‌داشتنی، با حال و هوای ساده و صمیمی خودش، به خوبی زندگی و شخصیت استاد شهریار رو منعکس می‌کنه و یه مقصد عالی برای علاقه‌مندان به شعر و ادبیات فارسیه.

وقتی وارد این خونه می‌شی، اولین چیزی که حس می‌کنی، یه نوع آرامش و وقار خاصه. فضای داخلی خونه، با اون معماری ساده و وسایل قدیمی، انگار تو رو به دهه‌های گذشته می‌بره. حیاط کوچیک با یه حوض آبی در وسط و گلدون‌های شمعدونی دور تا دورش، یه فضای گرم و نوستالژیک ایجاد کرده که بهت حس نزدیک بودن به زندگی شهریار رو می‌ده.

این خونه در سال ۱۳۶۷، پس از فوت استاد شهریار، به موزه تبدیل شد. داخل موزه، وسایل شخصی این شاعر بزرگ، مثل لباس‌ها، عینک، خودنویس، و حتی نسخه‌های دست‌نویس شعرهاش به نمایش گذاشته شده. وقتی به این اشیا نگاه می‌کنی، انگار بخشی از زندگی و لحظات خلاقیت این شاعر بزرگ رو لمس می‌کنی.

یکی از بخش‌های جذاب موزه، اتاق مطالعه و کار شهریاره. اینجا جاییه که استاد با قلم و کاغذ، شاهکارهایی مثل “حیدربابایه سلام” رو خلق کرده. این شعر معروف، که به زبان آذری نوشته شده، یکی از دلنشین‌ترین آثار ادبیاته که با حسرت و عشق به زادگاه، دل خیلی‌ها رو به خودش گره زده. حتی اگه زبان آذری بلد نباشی، می‌تونی عمیق‌ترین احساسات انسانی رو از بین کلماتش حس کنی.

در کنار این آثار، عکس‌های خانوادگی شهریار و تابلوهایی که لحظات مهم زندگی‌ش رو نشون می‌دن، بهت کمک می‌کنن که بهتر با شخصیت این شاعر بزرگ آشنا بشی. شهریار نه فقط یه شاعر برجسته، بلکه انسانی با احساسات عمیق و عشق به مردم و طبیعت بوده.

یکی دیگه از نکات جالب موزه، نامه‌ها و دست‌خط‌های شهریاره که به دوستان و همکارانش نوشته. این نامه‌ها پر از ادب، مهربانی، و گاهی هم طنز خاص شهریاره. وقتی این‌ها رو می‌خونی، حس می‌کنی که انگار خود شهریار کنارته و باهات حرف می‌زنه.

فضای موزه به شکلی طراحی شده که بازدیدکننده بتونه یه ارتباط نزدیک و شخصی با شهریار برقرار کنه. در عین حال، اینجا یه فرصت خوب برای کشف آثار و اشعار کمتر شناخته‌شده‌ی این شاعر بزرگ هم هست.

گردشگرایی که به اینجا میان، معمولاً از حس صمیمیت و آرامشی که توی این خونه جریان داره، تعریف می‌کنن. خیلی‌ها می‌گن که اینجا فقط یه موزه نیست؛ انگار که روح شهریار هنوز توی این خونه حضور داره و از بازدیدکننده‌ها استقبال می‌کنه.

اگه به تبریز سفر کردی و علاقه‌مند به شعر و ادبیات هستی، حتماً به موزه خانه استاد شهریار سر بزن. اینجا نه فقط یه مکان تاریخی، بلکه یه جاییه که می‌تونی با زندگی و آثار یکی از بزرگ‌ترین شاعران معاصر ایران از نزدیک آشنا بشی. یه تجربه‌ای که هم دل‌نشینه و هم...