Lütfiye Cami — Attraction in Safranbolu

Dünya Miras Şehirleri listesinde yer alan ve Osmanlı kültürünün ve mimarisinin yüzyıllardır yaşatılmaya çalışıldığı Safranbolu’da birbirinden değişik kültür varlıkları olan tarihi yapılar dikkat çekiyor. Halkın ‘Kaçak’ Cami dediği Lutfiye Camii de bu yapılar arasında yer alıyor. Safranbolu değerlerinden biri olan ve 137 yıldır ibadete açık olan resmi adıyla ‘Lutfiye’ halk dilinde ise ‘Kaçak’ Cami hem mimarisi ve hem de hikayesi ile dikkat çekiyor. 1880 yılında Muslubeyoğlu Hacı Hüseyin Hüsnü Efendi tarafın yaptırıldığı bildirilen yazıtı bulanan cami, tavanı, ahşap korkuluklu mahfili ve ahşap minaresiyle büyük ölçüde özgünlüğünü koruyor. Cami, dikdörtgen plan üzerine altından geçen derenin üzerine moloz taşlardan yapılarak ahşap örtüyle kaplanmış. Safranbolulu tarihçi yazar Aytekin Kuş, 1880 yılında yapılan caminin iki ismi olduğunu biri yasal durumu ile ‘Luftiye’ halkın söylemiyle ‘Kaçak’ Cami olduğunu söyledi. Kuş, mimari ve işlemi noktasında Safranbolu’da benzersiz camilerden biri olan caminin hikayesini ise şu sözlerle anlattı: "Hac farizası için gittiği kutsal topraklardan çok uzun süren, çok meşakkatli bir yolculuktan sonra Safranbolu’ya dönebilen Muslubeyoğlu Hacı Hüseyin Hüsnü Efendi, Allah’ın lutfu ile hac farizasını yaptığından buraya Lutfiye Camii’ni yaptırır. Caminin altından geçen Akçasu deresinin içindeki bir kaynaktan çıkan ve caminin yanındaki çeşmeye gelen su, bazı yıllar çok kurak yaz aylarında kaynağının kuruması nedeniyle kesilir. Su kaynağının kuruyup suyun kesilmesi Safranbolu’da halk arasında ‘suyun kaçması’ olarak adlandırılır. Bu nedenden dolayı halk arasında camiye ‘Kaçak Camii’, çeşmesine ‘Kaçak çeşmesi’, aynı nedenlerden dolayı yöreye de kaçak semti denilir. Caminin kaçak semtinde olması ve ‘Lutfiye Camii’ adı verilmiş olsa da 1880 yılından itibaren bu cami halk arasında Kaçak Cami olarak anılmakta."

"Benzersiz bir cami" Aytekin Kuş, caminin Safranbolu’da benzersiz olduğunu kaydederek, "İbadethanenin yanında içerisinde mahalle kahvesi ve mahalle mektebi var. Safranbolu’da ibadeti, kahvesi, mektebi ile üç işlemi yan yana getiren tek cami. Çevre korumacılığına ve toprağın çok önemli bir iktisadi değer olduğunu üreten bir mimari beceri ile kurulmuş bir cami. Cami kemer atılmak sureti ile derenin üzerine inşa edilmesinin birincisi yer kazanma amaçlı ve ikincisi su kaynağını koruma anlamı taşıyor. Kemerli sistemde hem sağlamlık, hem serinlik, hem de inşaatın hızlı bitmesi gibi birden fazla işlev var. Safranbolu aklın en iyi kullanıldığı bize mimari ve yaşama sanatını ileten...

LÛTFİYE (KAÇAK) CAMİİ

1880 yılında Hac farizası için gittiği kutsal topraklardan, çok uzun süren, çok meşakkatli bir yolculuktan sonra Safranbolu'ya dönebilmesinin, "ALLAH'ın LÜTFU"yla mümkün olabildiğine inanan " MUSLUBEYOĞLU HACI HÜSEYİN HÜSNÜ Efendi", yaptırdığı bu camiye,(LÛTFİYE CAMI) adını vermiştir. Caminin altından geçen Akçasu deresinin içindeki bir kaynaktan çıkan ve caminin yanındaki çeşmeye gelen su, bazı yıllar çok kurak yaz aylarında, kaynağının kuruması nedeniyle kesilir. Su kaynağının kuruyup, suyun kesilmesi, Safranbolu'da halk arasında "suyun kaçması" olarak adlandırılır. Bundan dolayı, söz konusu su kaynağına "kaçak suyu", çeşmesine "kaçak çeşmesi" ve aynı nedenlerle bu yöreye de "Kaçak semti" denilir. Cami, Akçasu Mahallesi'nin Kaçak semtinde olduğundan, yaptıran zat "LÛTFİYE CAMl" adına vermiş olsa da, bulunduğu semt ile o semtteki suyun ve çeşmenin ortak adı, halk arasında"Kaçak" olduğu için, yapıldığı 1880 yılından itibaren bu cami, halk arasında hep "KAÇAK CAMİI" olarak anılagelmiştir. Bitişiğindeki "mahalle kahvesi" ve onun üstündeki "mahalle mektebi" cami külliyesndendir. Bu bilgiler camiyi yaptıran, Muslubeyoğlu Hacı Hüseyin Hüsnü Efendi'nin torununun torunu KIZILTAN...

Bir kandil gecesi yatsı namazını eda etmek üzere bu camiye gitmiştik. Safranboluya ilk gelişimizdi ve uzaktan minaresini görmek suretiyle bulmuştuk. Hiç bir bilgimiz yoktu, Safranboluya ilk gelişmizdi. Yatsı namazı boyunca ve kandil münasebetiyle eda ettiğimiz tesbih namazı süresince, sürekli bir sus sesi duyduk. Özellikle secdeye gittiğimizde ses artıyordu, anlıyordum ki caminin altında bir kaynak var. Ben zannediyordum ki caminin altında bir çeşme var, cemaat orada abdest alıyor. Ama su neden sürekli akıyor? Düşündüm ki burası kırsal bölge, köy çeşmesi gibi sürekli olarak akan bir çeşmesi var.

İbadetimizi bitirdik, hava karanlık olduğu için pek bir şey farketmedik. Konakladığımız yere geri döndük. Tüm gece eşimle bu olanları konuştuk. Ertesi gün bir de gündüz gözüyle görelim diyerek tekrar camiye geldik. Zihnimde kurduğum tüm senaryolar, kendimce uyarladığım, cevapladığım tüm sorular ve cevapları yerle bir olmuştu. Cami sanki bir derenin üzerine inşa edilmiş bir köprünün üzerine kondurulmuş gibiydi. Sağını, solunu her yerini inceledik, alt bölüme geçtim. Namaz kılarken duyduğum seslerin kaynağını bir de yerinde tecrübe ettim. Hayat boyu unutabileceğimi...