Mellat Museum Palace — Attraction in Tehran

کاخ موزه ملت با حدود 7000 مترمربع بنا و دارا بودن بیش از 61 بخش مختلف (به جز پلکان، راهروهای ارتباطی، اتاقک های آسانسور، بخش های تاسیساتی و ...) بزرگترین کاخ مجموعه سعدآباد به شمار می آید. درطی دوران گذشته براساس شرایط تاریخی- سیاسی بوجود آمده، این بنا با نام های دیگری نظیر قصر شاه، کاخ اختصاصی، کاخ سفید اختصاصی، کاخ سفید (به علت بهره گیری از رنگ سفید در نمای بیرونی) و ... معرفی می گردید. پس از انقلاب شکوهمند اسلامی و بعد از واگذاری این مجموعه به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این کاخ برای آخرین بار به کاخ موزه ملت تغییر نام داد. ساخت این بنا در اواخر دوران حکومت پهلوی اول حدود سال 1318ه.ش آغاز گردید، اما بهره برداری از آن در دهه 1320ه.ش صورت پذیرفت. براساس بررسی های انجام شده در اسناد و مدارک موجود از کاخ های پهلوی اول و دوم، معمولا در ساخت بناهای سلطنتی این دوران از اساتیدی همچون لئون طاطاووسیان، بوریس روسی و ... کمک گرفته می شد. براساس همین مدارک در بخش دکوراسیون وابسته به معماری و تزیینات داخلی بنا معمولا ردپای هنرمندان و اساتید ایرانی همچون: عبدالکریم شیخان، رضا ملائکه، حسین کاشی و غلامرضا پهلوان دیده می شود. باید افزود، بعداز ترور ناموفق محمدرضا پهلوی در تاریخ 15/10/1327ه.ش بنابه تصمیم اتخاذ شده، از این کاخ به عنوان محل اقامت دائم محمدرضا پهلوی استفاده گردید. معمولاً در این کاخ انجام ملاقات های رسمی- اداری با سیاستمداران و افسران ارتش و ... برنامه ریزی نمی گردید، مگر درمواقع فوق العاده با تعیین وقت قبلی آن هم فقط با رجال سیاسی بسیار مهم، دوستان و اعضای خانواده و ... . به طور عادی برنامه های ملاقات های معمولی (دیدار سفرا بدون تسلیم استوارنامه) در کاخ مرمر و ملاقات های رسمی در کاخ گلستان اجرا می شد. در این جا می توان افزود که خانواده سلطنتی از اواسط دهه 1340ه.ش به بعد، کاخ نیاروان را به عنوان اقامتگاه اصلی و این کاخ را فقط به منظور اقامتگاه تابستانی- تشریفاتی انتخاب نمودند.

در تزئینات وابسته به معماری براساس اسناد به دست آمده از سایر کاخ ها احتمالاً در تمامی بخش های اصلی بنا از سنگ های مرمر معادن داخلی کشور مانند معادن تربت حیدریه و بخش های کوچک تر (سرویس های بهداشتی اختصاصی) از سنگ های معادن خارجی نظیر کشور اسپانیا استفاده گردیده است. باتوجه به همین مدارک احتمالاً می توان از استاد لرزاده به عنوان یکی از هنرمندان سنگ کار این کاخ نامبرد. در فاصله سال های 49-1345ه.ش آخرین عملیات تعمیر، بازسازی و استحکام بخشی در بیشتر بخش های این کاخ صورت پذیرفت، سپس تیمی متشکل از طراحان داخلی و خارجی (برطبق سلیقه فرح دیبا) اقدام به تغییر دکوراسیون داخلی در بیشتر بخش های این کاخ نمودند. ازجمله این عملیات می توان به: راه اندازی گالری هنری اختصاصی فرح دیبا، ایجاد انبارهای ویژه ظروف سلطنتی، تاسیس رختشویخانه اختصاصی کاخ، ایجاد انبارهای مخصوص البسه شاه و ملکه در طبقه ی زیرین ساختمان، نصب آسانسور، تجهیز بنا به سیستم های امنیتی- حفاظتی (زنگ های اخطار و سیستم اعلام حریق)، نصب و راه اندازی سیستم های جدید حرارتی-برودتی (فن کوئل) ساخت آمریکا، نصب شیشه های ضدگلوله در بخشی از پنجره های طبقه اول و ... اشاره نمود. با نگاهی اجمالی به آسانی می توان دریافت که در تمامی فضاهای این بنا تلفیقی از هنر ایرانی- اروپایی (به ویژه سبک اشرافی فرانسه) خودنمایی می کند. ساختمان این کاخ در چهار طبقه شامل زیرزمین (همتراز با فضای سبز)، طبقه اول، طبقه دوم و بخش زیرشیروانی طراحی و ساخته شده است. در این طبقات، فضاهایی به شرح ذیل موجود می باشد:

ورودی اصلی و جانبی به ساختمان کاخ (2عدد)

سرسرای اصلی (2 عدد)

تالارهای اصلی پذیرائی و تشریفات (7 عدد)

دفاتر کاری ویژه محمدرضا پهلوی و فرح دیبا (2 عدد)

اتاق خواب و اتاق استراحت نیمروزی اختصاصی محمدرضا پهلوی و فرح دیبا (2 عدد)

رختکن های اختصاصی البسه محمدرضا پهلوی و فرح دیبا (2 عدد)

سرویس های بهداشتی اختصاصی پهلوی دوم و فرح دیبا به همراه سرویس بهداشتی ویژه سایرین به استثناء خدمه (4 عدد)

سالن مخصوص بازی (سالن اسنوکر) و سرگرمی (سالن سینما) (2 عدد)

دفاتر کاری جانبی کاخ (3 عدد)

گالری هنری اختصاصی فرح دیبا (1 عدد)

آشپزخانه اختصاصی کاخ (1 عدد)

مخزن اصلی ظروف سلطنتی (1 عدد)

رختشویخانه اختصاصی کاخ (1 عدد)

مخزن اصلی پوشاک کاخ (2عدد)

به علاوه سایر بخش ها نظیر واحدهای تاسیساتی کاخ، اتاق خدمه، سرویس های بهداشتی ویژه خدمه و ...

شاخصه های هنری – معماری این کاخ موزه

شاهکار هنر سنگ در بخشی هایی از نمای بیرونی و داخلی کاخ به وضوح به...

كاخ سفيد، بزرگ‌ترين كاخ مجموعه‌ی ۱۱۰ هكتاری سعدآباد است كه به‌علت رنگ سفيد نمای آن به اين نام شهرت يافته است. این بنا که کاخ موزه‌ی ملت نیز نامیده می‌شود، علاوه بر اینکه اقامتگاه تابستانی محمدرضاشاه و همسرش بوده، به امور اداری و تشريفاتی نیز اختصاص داشته است. ساخت بنای این كاخ به دستور رضاشاه در سال ۱۳۱۰ خورشيدی آغاز شد و در سال ۱۳۱۵ به پايان رسيد. این كاخ پس از ۳ سال كه از اتمام ساخت آن گذشت، به تدريج مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در ساخت بنای اين كاخ، هنرمندان و صنعتگران فراوانی مشاركت داشته‌اند. نقشه‌ی كاخ از مهندس خرسندی است و محاسبات فنی آن را لئون طاطاووسيان، پپسيان و بوريس روسی انجام داده‌اند. این کاخ شامل ۵۴ واحد مختلف، از جمله ۱۰ تالار تشریفاتی است که وسیع‌ترین آن، تالار کاخ، سفره‌خانه‌ای به مساحت ۲۲۰ مترمربع دارد. گچ‌بری‌های زیبا و ظریف درون کاخ، کار استادانی چون غلامرضا پهلوان، عبدالکریم شیخان، حسین کاشی و رضا ملائکه است. سنگ‌های مرمر سرسراها، از معادن شهرهای یزد و تربت حیدریه تهیه شده و سنگ‌فرش کف‌ها، توسط استاد لرزاده انجام شده‌ است. نمای بیرونی کاخ، به سبک ایرانی-رومی است که چهار ستون اصلی بزرگ در چهارسوی سرسرا و چهار نورگیر در اطراف سقف مرکزی وجود دارد. پرده‌های بزرگ نقاشی رنگ روغن، با موضوع داستان‌های شاهنامه که در اطراف نورگیر سرسرای طبقه‌ی اول است را استاد حسین بهزاد و شاگردانش، در سال ۱۳۲۰ خورشیدی به پایان رساندند. تالارهای بزرگ تشریفاتی کاخ به سبک اشرافی فرانسه تزئین شده‌ است. از با ارزش‌ترین آثار این گنجینه، فرش‌های نفیسی است که نهایت ذوق و هنر بافندگان هنرمندان ایرانی را نشان می‌دهد. بزرگترین فرش این کاخ، ۱۴۵ مترمربع و دارای ۱۴۰ رج است که با نقش مایه شمسه و قندیل، زینت‌بخش سفره‌خانه‌ است. در سرسرای طبقه‌ی همکف، مجموعه‌ای از سفالینه‌های ایران، از هزاره‌ی چهارم پیش از میلاد تا سده‌ی هفتم هجری و همچنین کریستال‌هایی از دوره‌ی قاجار نگهداری می‌شود. پوشش دیوار تالارها، از پارچه‌های نفیس ابریشم، اطلس و تافته است. لوسترهای ساخت ایتالیا، فرانسه و چک-اسلواکی روشنایی‌بخش تالارهای وسیع این کاخ است که بزرگترین آن دارای ۱۰۸ شاخه‌ است. ۳ چلچراغی که تالار سفره‌خانه طبقه‌ی اول را روشن می‌کند و همچنین میز تحریر موجود در این سفره‌خانه، متعلق به ماری آنتوانت، ملکه‌ی فرانسه‌ است. کاخ سفید در زمینی به مساحت ۲۱۶۴ متر‌مربع در دو طبقه در زیربنایی در حدود ۵۰۰۰ مترمربع ساخته شده ‌است. ۳ چلچراقی که تالار سفره‌خانه‌ی طبقه‌ی اول را روشن می‌کند از زيباترين لوسترهای ساخت بوهم «چکسلواکی» با آويزهای کريستال رنگارنگ به‌شکل ميوه است. ظروف غذاخوری اين کاخ، چينی‌های ساخت کارخانه‌ی رزنتال آلمان (غربی) با نشان سلطنتی و جام‌های کريستال تراش‌خورده ساخت کارخانه باکارای فرانسه به سفارش دربار پهلوی است. در فاصله‌ی سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹، ساختمان کاخ تعمير و بازسازی شد و آذين‌کاران فرانسوی طبق سليقه‌ی فرح، تزئينات داخلی کاخ را تغیير دادند. گلخانه و زيرزمين به سالن سينما، موزه‌ی مجموعه‌ی هنري فرح، انبار ظروف، آبدارخانه و رختشويخانه تبديل شد و به دستگاه‌های حرارتی و خنک‌کننده و آسانسور مجهز و پنجره‌های طبقه‌ی همکف با شيشه‌ی ضد گلوله پوشيده شد. کاخ سفيد دارای بخش‌های زير است: زيرزمين: موزه‌ی مجموعه‌ی هنری فرح، سالن سينما، آبدارخانه، انبار ظروف، انبار لباس و رختکن لباسشويی و تاسيسات. طبقه‌ی همکف: سرسرای بزرگ ورودی، اتاق محافظين، رختکن مراجعه‌کنندگان، تالار پذيرايی، تالار غذاخوری کوچک يا تالار جلسات، دفتر کار شاه معدوم، دستشويی خصوصی وی، ورودی سينما و موزه‌ی هنری، دفتر کار رئيس تشريفات، دفتر کار وزير دربار، اتاق انتظار، اتاق بيليارد و آرايشگاه اختصاصی. طبقه‌ی اول: سرسرای بزرگ اصلی، سفره‌خانه يا تالار غذاخوری تشريفاتی، تالار تشريفات يا پذيرائی رسمی ويژه‌ی سفرا، دفتر کار فرح، تالار موسيقی و پذيرايی فرح، اتاق نشيمن خانوادگی، دو آپارتمان جداگانه و اختصاصی شاه و فرح در دو سوی سرسرا شامل خوابگاه، حمام و رختکن. تالارهای بزرگ تشريفاتی کاخ به شيوه‌ی کاخ‌های اروپا در دو سده‌ی گذشته، به ويژه سبک اشرافی فرانسه، تزئين شده است و از اين رو بسياری از آثار با ارزش هنری اين کاخ از عتيقه‌فروشی‌ها و حراجی‌های هنری فرانسه خريداری شده است. همچنين هدايای مقامات خارجی و ايرانی به دربار پهلوی، بخش ديگری از اين مجموعه است. آثاری که در تزئين اين کاخ به کار گرفته شده، گنجينه‌ای گران‌بها از ميراث هنری ايران و جهان است. فرش‌های با ارزش این مجموعه به سفارش رضاخان در کارگاه‌های قالی‌بافی تبريز، ارجمند کرمان و عمواوغلی مشهد، ويژه‌ی تالارها...

کاخ موزه ملت (کاخ سفید) با5000 مترمربع بزرگترین کاخ مجموعه سعدآباد به شمار می آید، به علت بهره گیری از رنگ سفید در نمای آن به این نام شهرت یافته است. این کاخ اقامتگاه تابستانی پهلوی دوم و همسرش فرح دیبا بود. ساخت این بنا بین سال های 1310- 1315ه.ش اجرا شد، اما سکونت در این کاخ به تدریج در طی سه سال صورت پذیرفت. نقشه بنا، توسط مهندس خرسندی، طاطاووسیان و بوریس روسی تهیه گردید. در تزیینات بنا هنر دست هنرمندان ایرانی کاملا مشهود است. گچبری های زیبای کاخ کار اساتیدی چون عبدالکریم شیخان، رضا ملائکه، حسین کاشی و غلامرضا پهلوان می باشد. ازدیگر هنرهای ارزنده ایرانی که دراین کاخ خودنمایی می کنند، می توان به مجموعه فرش های بافت دست هنرمندان کرمان، کاشان، یزد و مشهد اشاره نمود. سنگ های مرمر سرسراها از معادن یزد و تربت حیدریه تهیه شده و سنگ فرش کف ها توسط استاد لرزاده انجام گردیده. شاخصه اصلی معماری داخلی و خارجی این کاخ تلفیق هنر ایرانی – اروپایی به کاررفته در آن است. کاخ سفید شامل 54 واحد مختلف از جمله 10 تالار بزرگ تشریفاتی است که تمامی این تالارها با الهام از کاخ های اروپایی به ویژه سبک اشرافی فرانسه تزیین شده است. در فاصله سال های 49-1345ه.ش ساختمان کاخ تعمیر و بازسازی شد و طراحان فرانسوی طبق سلیقه فرح دیبا تزیینات داخلی کاخ را تغییر دادند، از جمله: تبدیل گل خانه و زیرزمین به سالن سینما، افتتاح موزه اختصاصی فرح، ساخت انبار ظروف سلطنتی، راه اندازی بخش رختشوی خانه در طبقه ی زیرین ساختمان، نصب آسانسور و تجهیز بنا به سیستم های حرارتی- برودتی (فن کوئل)، نصب شیشه های ضد گلوله در بخشی از پنجره های طبقه همکف جزو مواردی است که می توان از آنها یاد کرد.

شاخصه های هنری – معماری این موزه شامل: شاهکار هنر سنگ در بخشی از نمای بیرونی و داخلی کاخ بوضوح خودنمایی می کند. بارزترین هنر گچبری در این کاخ در تالارهای تشریفات و دفتر کار شاه با به نمایش درآوردن هنر لب شور (طلا اندود) برروی سقف موجود است. بزرگ ترین بافت تاپ استری ابریشمی مربوط به قرن 17 میلادی این کاخ در سالن انتظار بزرگ به دیوار نصب می باشد. بیشترین مجموعه از کلکسیون ظروف مارک رزنتال و کریستال های موزر در تالار غذاخوری طبقه همکف به نمایش درآمده است. قدیمی ترین تابلوی نقاشی رنگ روغن این کاخ با نام نبرد لوتزن اثر آنیلو فالکونه مربوطه به قرن 17 میلادی بر روی دیوار دفتر کار شاه نصب می باشد. بیشترین مجموعه وسایل بازی و سرگرمی بویژه میز اسنوکر ساخت کارخانه کوکس و یمان (انگلیس) مربوط به قرن 19 میلادی در سالن بیلیارد این کاخ چیدمان شده است. از ویژگی های مهم تالار انتظار کوچک می توان به نقاشی های دیواری سبک یونان باستان و وجود درب مستقیم ورود و خروج به محوطه بیرونی ساختمان اشاره نمود. تولیدات کارخانه کریستین- دیور را می توان در اتاق خواب فرح دیبا در مجموعه ست تختخواب و پرده ها مشاهده نمود. بزرگترین فرش و لوسترها و بیشترین مجموعه ظروف بالغ بر500 قطعه در تالار غذاخوری سرسرای طبقه دوم به نمایش درآمده است. درخت نخل نقره ای و گلدان طلایی در مجموعه آثار موجود در تالار تشریفات به نمایش درآمده است. تنها تابلوهای دوخت دورویه ابریشمی معروف به "هنر سُو" کار کشورچین در تالار نشیمن خانوادگی موجود است. در اتاق خواب شاه تنها ساعت برنزی که به عنوان جای آویز کلاه به همراه مجسمه برنزی با نام "قابیل از شکار برمی گردد" به مناسبت قرارداد الجزایر (بین ایران و عراق) در سال 1975 که از سوی بومدین رئیس جمهور وقت الجزایر در دوران پهلوی دوم به هردو کشور اهدا شد را...