NI Institute and Museum Bitola — Attraction in Municipality of Bitola

Manastır Askeri İdadisi

Askeri alanda meydana gelen sorunları ortadan kaldırmak, ordunun eğitim ve subay ihtiyacını karşılamak amacıyla özellikle 18. yüzyıldan itibaren askeri okullar açılmaya başlanmıştır.

Ancak zamanla askeri okullara öğrenci hazırlamak için gerekli ilk ve orta eğitimin yapıldığı okulların eksikliğinin fark edilmesi, Osmanlı Devleti’ni bu alana yönelik okul açma faaliyetlerine girişmesini gerekli kılmış ve askeri amaçlı üç yıl süreli ilk idadi 1845 yılında Mekteb-i Fünun-ı İdadiye ismiyle İstanbul’da açılmıştır. Daha sonraki süreçte Kuleli Askeri İdadisi adını alan okulu, ordu karargâhlarının bulunduğu vilayetlerin merkez şehirlerinde açılan diğer askeri idadiler takip etmiştir. Bu amaçla kurulan okullardan birisi ise Manastır Askeri İdadisidir. Osmanlı Devleti için önemli bir yere sahip Makedonya’nın önde gelen idari merkezlerinden birisi ve dağ sıraları arasında geniş bir düzlükte kurulmuş Manastır şehrinde adı geçen okulun yapılması kararı 1845 yılının ikinci yarısında alınmıştır. Alınan karar gereği Manastır Askeri İdadisi, Ekşi Zararlık adı verilen yerin karşısındaki vakıf arazisinde inşa edilerek 1846 yılında eğitim öğretime hazır hale getirilmiştir. 1847-1848 yılından itibaren ise eğitim-öğretime başlayarak 1909 yılının sonuna kadar varlığını sürdürmüş, başta Mustafa Kemal olmak üzere Enver Paşa, Ali Fethi Okyar, Kazım Özalp, Kazım Dirik, Ahmet İzzet Furgaç, Hafız Hakkı Paşa, Cafer Tayyar Eğilmez, Nuri Conker, Fuat Bulca gibi II. Meşrutiyet ve devamında Cumhuriyet döneminin önde gelen askeri ve siyasi kişiliklerinin yetişmesine katkı sağlamıştır.

Okulun gerek ders, gerek öğretmen ve gerekse öğrenci sayılarına dair daha sağlıklı bilgiler ise ancak Devlet, Maarif ve Vilayet Salnamelerinin düzenlenmesinden sonra elde edilebilmektedir. Örneğin 1861-1862 eğitim öğretim yılından başlayarak 1874-1875 yılına kadar gelindiğinde öğrenci sayıları 80 ile 100 arasında olmuştur. Diğer taraftan ders sayısı ve öğretmen kadrosunun genişlediği de görülmektedir.  Manastır Askeri İdadisi, dönemin yüksek askeri öğreniminin yapıldığı okullardan birisiydi. Özellikle 1892 yılından itibaren yatılı hale getirilen okul, sadece kendi şehrine değil, Selanik başta olmak üzere Üsküp, İpek, İşkodra ve Yanya gibi çevre şehir ve kasabalardan gelen askeri rüştiye öğrencilerine de ev sahipliği yapmıştır. Dolayısıyla yatılı bir okul olma özelliğine sahip Manastır Askeri İdadisi zamanla büyümüş ve 19. yüzyılın sonunda bir müdür, yedi öğretmen, umur-ı hesabiye memuru, üç dâhiliye zabiti ve bir imamın görev yaptığı 245 öğrencili bir eğitim kurumuna dönüşmüştür. Okula artan ilgiden ve mevcut yapının ihtiyaca yeterli gelmeyişinden kaynaklı olması muhtemeldir ki, 1892 yılının Nisan ayında yine aynı yerde yeni bir idadi binası yapımına karar verilmiştir. Yaklaşık üç yılı bulan çalışmanın ardından yeni binanın resmi açılışı 29 Ekim 1895’te yapılmıştır. 1903 yılında ise öğrenci sayısının 274 olduğu görülen okulda, tarih, coğrafya, hendese, cebir, riyaziye, müsellesat, kozmografya, jimnastik, resim, hüsnühat, münşeat, Arapça, Farsça ve Fransızca gibi dersler okutulmuştur.

Yeni İdadi binası ise 19. Yüzyıl Osmanlı askeri mimarisinin tipik özelliklerini taşımaktadır. Dikdörtgen planlı olan okulun ortasında dikdörtgen açık bir avlu vardır. Çeşitli maksatlar için kullanılan birbirine geçişli dört bina avlunun etrafına dizilmiştir. Manastır idadisine ait resim ve kat planlarına yer verilen bir çalışmada okul binası hakkında şu bilgiler verilmiştir: “Binanın biri kısa diğeri uzun kenar ortasında olmak üzere iki girişi vardır… Plan olarak dış duvarlar boyunca odalar, avlu duvarı boyunca ise koridorlar yerleştirilmiştir. Bütün odalar bu koridorlara açılmaktadır… Üst kat planı ile zemin kat planı arasında fazla bir fark yoktur. Yapının dış ve avlu cephelerindeki pencere düzenlenişi aynıdır. Alt ve üst kat pencereleri basık kemerli, pencere söveleri hafif taşkındır. Eserin iki dış kapısı ile avluya açılan kapıları yuvarlak kemerlidir. Dış cepheler ile avlu cephelerinde iki katı ayıran bir silme vardır. Cepheler de aynı şekilde...

"Manastır Askerî İdadisi", Osmanlı İmparatorluğu döneminde Manastır'da (bugünkü Bitola, Kuzey Makedonya) kurulmuş olan prestijli bir askerî okuldur. Özellikle II. Abdülhamid döneminde açılan bu okul, Osmanlı'nın Batı tarzı eğitim veren askerî idadilerinden (lise düzeyinde) biriydi.

Öne Çıkan Bilgiler:

Kuruluş Yılı: 1848 (modern anlamdaki yapılanması 19. yüzyıl sonlarında tamamlandı).

Amaç: Osmanlı ordusuna subay yetiştirmek; öğrencileri Harbiye’ye (Mekteb-i Harbiye) hazırlamak.

Müfredat: Matematik, tarih, coğrafya, yabancı dil (Fransızca), askerî talim, din eğitimi gibi dersler vardı.

Öğrenciler: Farklı etnik ve dini kökenlerden öğrenciler eğitim aldı. Hem Müslüman hem de gayrimüslim öğrenciler kabul edilirdi.

Ünlü Mezunlar:

Mustafa Kemal Atatürk: 1896-1898 yılları arasında burada eğitim aldı. Okuldaki başarısı sayesinde Harp Okulu'na geçiş yaptı. Atatürk'ün fikirlerinin şekillenmesinde bu okulun önemli bir rolü olduğu kabul edilir.

Tarihî Önemi:

Balkanlar’daki Osmanlı etkisinin bir sembolüydü.

Modernleşme sürecinde Osmanlı'nın Batı tarzı eğitime verdiği önemin göstergesidir.

Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı sonrası Osmanlı'nın bölgeden çekilmesiyle işlevini kaybetti.

Günümüzde bu okulun binası müze olarak hizmet vermekte ve Atatürk’ün eğitimiyle ilgili bölümler de

Mimari Özellikleri

Bina Tipi: Neoklasik ve Osmanlı mimarisinin birleşimi. Askerî yapılar için tipik olan sade ama işlevsel bir tarzda inşa edilmiştir.

Kat Sayısı: Genellikle üç katlıdır.

Malzeme: Taş ve tuğladan yapılmış, sağlam bir yapıdır.

İç Mekan: Derslikler, yatakhane, yemekhane ve iç avlu bulunur. Avlu, törenler ve askerî talimler için kullanılırdı.

Bugünkü Durumu: Binanın restore edilmesiyle birlikte “Atatürk Anı Odası” açılmıştır. Müze olarak ziyarete açıktır.

Müfredat (Eğitim Programı)

Manastır Askerî İdadisi, dönemin en ileri eğitim sistemlerinden birini uyguluyordu:

Genel Dersler:

Matematik ve Geometri (subay adayları için kritik)

Tarih ve Coğrafya (özellikle Osmanlı ve Avrupa tarihi)

Fizik ve Kimya

Fransızca (resmî dil düzeyinde öğretilirdi)

Türk Edebiyatı ve Osmanlıca

Askerî Dersler:

Silah kullanımı

Talim ve manevra

Harita okuma

Askerî tarih ve strateji

Ahlâk ve Din Eğitimi:

İslam ahlâkı, Kur’an eğitimi

Gayrimüslim öğrenciler kendi inançlarına göre din eğitimi alabiliyordu.

Mustafa Kemal Atatürk’ün Öğrencilik Yılları (1896-1898)

Giriş Yaşı: 15 yaşındayken Selanik’ten Manastır’a geldi.

Yatılı Öğrenci: Ailesinden uzak, disiplinli bir ortamda eğitim gördü.

Kitap ve Düşünce Dünyası: Namık Kemal, Tevfik Fikret gibi fikir adamlarının etkisinde kaldı. Milliyetçilik ve hürriyet kavramlarına ilgi duymaya başladı.

Fransızca Bilgisi: Bu dönemde gelişti; Voltaire ve Rousseau gibi aydınları tanıdı.

Arkadaş Çevresi: Aynı okulda öğrenim gören arkadaşlarıyla ileride birlikte mücadele edecekti.

Öğretmenleri: Bazı öğretmenleri Batıcı ve yenilikçi fikirleriyle öğrencilerini etkilerdi.

Mustafa Kemal Atatürk’ün Manastır Askerî İdadisi yıllarına dair hatıraları, onun fikirsel gelişiminde önemli bir yer tutar. Kendi anlatımları ve yakın çevresinin tanıklıkları sayesinde bu dönemle ilgili oldukça anlamlı izlenimler ediniriz. İşte bazı öne çıkan hatıralar ve izlenimleri:

Hürriyet ve Vatan Sevgisinin Filizlenmesi

Atatürk’ün Manastır’daki eğitim yılları, hürriyet, milliyetçilik ve vatanseverlik gibi duyguların içselleştiği bir dönemdir.

Hatırası (özetiyle):

“Namık Kemal’i orada tanıdım. Onun fikirleri içimde bir kıvılcım gibi parladı. Vatan sevgisinin ne demek olduğunu asıl orada öğrendim.”

Namık Kemal ve Tevfik Fikret’in şiirleri sayesinde otoriteye karşı sorgulayıcı bir bakış geliştirdiği bilinir. Bu düşünceler, ileride meşrutiyet taraftarı ve İttihat ve Terakki’ye yakın bir duruş sergilemesine yol açtı.

Fransız Devrimi ve Aydınlanma Düşüncesiyle Tanışma

Manastır’da Fransızca öğrenmesi, Rousseau, Voltaire, Montesquieu gibi düşünürleri tanımasını sağladı. Özellikle Fransız Devrimi’nin özgürlükçü fikirleri onu...

Bitola: The City of Consuls in North Macedonia

Bitola, one of North Macedonia's oldest and most charming cities, is a treasure trove of history, culture, and architectural beauty. Known as the "City of Consuls" due to its rich diplomatic history in the 19th century, Bitola was once a thriving hub of international relations within the Ottoman Empire. The city’s picturesque streets, lined with neoclassical buildings and lively cafés, reflect its cosmopolitan past. Landmarks such as the ancient Heraclea Lyncestis, founded by Philip II of Macedon, showcase its deep-rooted historical significance dating back to the Hellenistic period. Tourists are captivated by the stunning Ottoman-era mosques, the grand Bitola Clock Tower, and the vibrant Širok Sokak street, which brims with life. Bitola’s blend of ancient history, cultural diversity, and modern-day charm makes it a must-visit destination for those exploring...