Sanayi mektebi müzesi — Attraction in Sivas Merkez

Osmanlı dönemi padişahlarından 2. Abdülhamid döneminde Vali Reşit Akif Paşa tarafından 1902 yılında yetimler başta olmak üzere 5 ila 13 yaş arasındaki çocukların hayata kazandırılması için "Hamidiye Sanayi Mektebi" inşa edildi.

Mektep, 59 yıl bu amaca hizmet ettikten sonra 1961 yılında cezaevine dönüştürüldü ve 58 yıl da bu şekilde kullanıldı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca Cazibe Merkezleri Destekleme Programı'ndan aktarılan bütçeyle Sivas Valiliği tarafından 2019 yılında özgün mimarisine uygun şekilde restorasyon çalışmalarına başlanan asırlık yapı, 2021 yılı temmuz ayında müze olarak ziyarete açıldı.

Sivas Kültür AŞ Müzeler Müdürü uzman sanat tarihçi Fatih Mehmet Tanrıveren, AA muhabirine, sanayi mekteplerinin Osmanlı'nın son döneminde sanayileşmeyle birlikte ortaya çıkan kalifiye çalışan ihtiyacının karşılanması için kurulduğunu belirterek, "Aslında şimdiki meslek liselerinin temellerinin atıldığı bir okuldur burası. Müslüman ve gayrimüslim çocuklar burada 4 yıl boyunca yatılı olarak kalıp eğitim aldıktan sonra hayata kazandırılıyordu." dedi.

Sanayi mekteplerinin 1939 yılında sanat okuluna dönüştürüldüğünü anlatan Tanrıveren, Sivas'taki mektebin bu şekilde 22 yıl daha hizmet verdiğini, 1961 yılında ise dönemin Adalet Bakanlığınca cezaevine dönüştürüldüğünü söyledi.

58 yıl cezaevi olarak kullanıldı

Tanrıveren, 58 yıl da cezaevi olarak kullanılan yapının 2019 yılında başlanan restorasyonun ardından 2021'de müzeye dönüştürüldüğünü dile getirerek, şu bilgileri verdi:

"Müzemizin üst katında 3 ayrı odamız var. Burada öncelikle kronolojik olarak Abdülhamid Han döneminde nasıl kullanıldıysa heykel ve maketlerle canlandırılması var. İkinci odamızda 58 yıl cezaevi olarak kullanıldığı için dönemi anlatan hanımlar koğuşumuz var. Üçüncü odamızda ise Sivas'ın kültürü, etnografik objeleri nelerdir, bunlar sergilenip teşhir ediliyor."

Müzenin diğer kısımlarında kentin unutulmaya yüz tutmuş el sanatları kursları düzenlendiğini aktaran Tanrıveren, alt katta ise ziyaretçiler için kafeterya, fuaye alanı ve 50 kişilik konferans salonu oluşturduklarını kaydetti.

Sanayi Mektebi Müzesi'ni 6 ayda 25 bini aşkın kişinin ziyaret ettiğine dikkati çeken Tanrıveren, bu sayının 2022'de iki veya üç katına çıkacağını tahmin ettiklerini...

NOT: Müze kart geçmemektedir Sultan II. Abdülhamid Han zamanından dönemin valisi Reşit Âkif Paşa tarafından H.1320/M.1902-1903 yılında yaptırılan mekteb binası, Sivas’taki Osmanlı’nın son dönem mimarisinin önemli temsilcileri arasında yer almaktadır. Yatılı bir şekilde eğitimin verildiği bu mektebte Marangoz, Kundura, Terzihâne ve Halı Dokumacılığı olmak üzere dört meslek bölümü yer almaktadır. II. Abdülhamid Hanın tahta çıkışının 27. Seney-i devrisinde yani 1903 (1 Eylül 1903-28 Ekim 1903 tarihleri arasında) yılında mektepte, Reşit Âkif Paşa tarafından Sivas Hamîdiye Sınaat ve Ziraat Sergisi adı altında ulusal bir fuar-sergi düzenlenmiştir. Tarihi binada yapılan bu sergi, Sivas’ın ilk ulusal fuarı olması açısından da ayrı bir önem teşkil etmektedir. 1932 yılında Bölge Sanat Okulu olarak Milli Eğitim Bakanlığına devredilen Sivas Hamîdiye Sanayi Mektebi, 1961 yılında yarı açık cezaevine çevrilerek farklı işleve hizmet etmiştir. Cezaevi döneminde mahkûmlar tarafından Sivas halısı üretimine devam edilmiştir. Halı atölyesi yanında ayrıca iplik üretimi, fırıncılık, kunduracılık, terzicilik ve fotoğrafçılık gibi farklı meslek bölümleri de yer alarak üretim fonksiyonu devam ettirilmiştir. Cezaevinin taşınmasına müteakip 2019 yılında yapının özgün hüviyetine dönüştürülmesi amacıyla Sivas Valiliği Himayelerinde Sivas İl Özel İdaresi tarafından yürütülen restorasyon çalışmalarına başlanmıştır. Yaklaşık iki yıl kadar kısa sürede restorasyonu, çevre düzenlemesi ve teşhir-tanzimi tamamlanan yapı, 10.07.2021 yılında resmi açılışı gerçekleştirilerek târihî kimliğine yeniden kazandırılmıştır. Yaşayan müze konseptinde düzenlenen 1.765 m² kapalı alana, 22.925 m² açık alana sahip yapıda; Sanayi Mektebi Odası, Cezaevi Odası, Sivas’a Özgü Eşya ve Eserler Salonu, Halı ve Kilim Atölyesi, Müzik Aletleri Atölyesi, Sivas Ağızlığı ve Sivas Kalemi Atölyesi, Sivas Bıçağı Atölyesi, Sivas Tarağı Atölyesi, Gümüş Atölyesi, Bakır Atölyesi, Fuaye, Konferans Salonu, Kafeterya-Restoran ve Yönetim Birimi gibi geleneksel el sanatlarına yönelik uygulama atölyeleri ile hizmet birimleri...

01/07/2024 Kent meydanına 700 m mesafede güzel bir parkın içinden yürüyerek gidebileceğiniz bu müze, Osmanlının son dönem mimarisinin önemli eserlerinden olan bir bina, 1900lü yılların başında sanayi mektebi olarak yapılmış. Marangoz, Kundura, Terzihâne ve Halı Dokumacılığı olmak üzere dört meslek eğitimi verilmiş, daha sonra kadın cezaevine dönüştürülmüş bu dönemde de Sivas el sanatları üzerine üretim yapmaya devam etmiş. 2019 yılında restore edilerek özgün haline geri döndürülmüş.

Hali hazırda Sivas el sanatları atölyeleri ile eğitim ve üretime devam etmenin yanı sıra içerisinde balmumu heykeller ile cezaevi dönemine ilişkin canlandırmanın bulunduğu bir oda, halı dokuma tezgahları, okul dönemine ait balmumu heykeller ile sınıf kompozisyonu, çeşitli yöresel el sanatları sergileri bulunmakta. Giriş ücretli, müze kart geçmiyor. Görülmeye ve zaman ayrılmaya değer bir yer. Zaten Sivas arkeoloji müzesinin de tam karşısında. Müze meraklılarına bir taşla iki kuş fırsatı veriyor. Bir otoparkı bulunmuyor ama önündeki cadde park için müsait.

Müzenin arka cephesine dolanırsanız alt katında teraslı güzel bir restoran kafe bulunuyor, wcler burada. Yan tarafında el sanatları sergileri gibi düşünülmüş dükkanlar bulunuyor. Çok güzel bir şekilde düzenlenmiş ancak ne yazık ki bu kısım çok efektif kullanılamamış. Dükkanların çoğu boş ve olanlarda da görülecek pek...