Khám phá Cần Thơ xưa tại Bảo Tàng Lịch Sử.

Bảo tàng thành phố Cần Thơ, tọa lạc tại số 1, đường Ðại lộ Hòa Bình,  quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ. Có diện tích gần 3.000m², nên bảo tàng Cần Thơ được xem là bảo tàng tổng hợp có quy mô lớn nhất khu vực Ðồng bằng Sông Cửu Long.

Bảo tàng thành phố Cần Thơ được thành lập vào năm 1976, có tên là trung tâm văn hóa Việt – Mỹ, qua nhiều lần thay đổi tên đến năm 1992 mới chính thức mang tên Bảo tàng Cần Thơ . Bảo tàng trưng bày hiện vật và giới thiệu về Ðất nước và con người Cần Thơ qua từng thời kỳ lịch sử, các thành tựu kinh tế – văn hóa xã hội, các hiện vật, vũ khí, mô hình thời chiến của các dân tộc Kinh, Hoa, Khmer trong quá trình dựng nước – giữ nước và phát triển đất nước để có một hiện tại và tương lai tươi đẹp của vùng đất Tây Ðô ngày nay. Bên trong bảo tàng hiện trưng bày khoảng 1000 cổ vật, di vật, hiện vật, di tích lịch sử quý hiếm.

Bảo tàng gồm 2 tầng lầu. Tầng trệt  được trưng bày khái quát về đặc điểm tự nhiên – xã hội, Thơ xưa và nay, giới thiệu vị trí địa lý, đất đai, khí hậu sông ngòi, động thực vật, cảnh quan, văn hóa óc eo, văn hóa 3 dân tộc Kinh – Khmer – Hoa, triển lảm ảnh chụp Cần Thơ xưa và nay. Tầng 2 được trưng bày về lịch sử chống giặc ngoại xâm của nhân dân Cần Thơ – Hậu Giang trong kháng chiến chống Mỹ và Pháp cũng như những vũ khí, chiến tích chiến tranh Việt Nam.

Bảo tàng là nơi lưu giữ, trưng về những hiện vật đặc trưng về đất đại, động – thực vật, kinh tế xã hội của thành phố Cần Thơ xưa, các loại bản đồ hành chính, sông ngòi, khoáng sản và cả bàn đồ quân sự chiến tranh. Năm 2006, một cán bộ hưu trí ở thành phố Hồ Chí Minh trưng bày hàng trăm cổ vật gia bảo của mình tại Bảo tàng Cần Thơ. Trong số đó có rất nhiều hiện vật lạ mắt như các loài bướm, côn trùng, hoa cỏ được ép trong các vật dùng bằng hổ phách trong suốt, vàng óng; có 8 bức tượng Phật màu đen cánh gián. Tượng cao hơn gang tay với các tư thế ngồi đứng khác nhau, được tạc bằng hổ phách hoá đá, khi có ánh sáng chiếu vào sẽ đổi sang màu xanh ngọc bích.

Bảo tàng TP Cần Thơ là một trong những địa chỉ quan trọng trong việc giữ gìn, bảo tồn văn hóa Óc Eo với nhiều tư liệu, hiện vật quý được lưu trữ, trưng bày trong nhiều năm.  Văn hóa Óc Eo là nền văn hóa cổ tồn tại từ thế kỷ thứ I đến thế kỷ VII sau công nguyên.  Sau năm 1975, các nhà khảo cổ học Việt Nam phát hiện hàng trăm địa điểm thuộc nền văn hóa Óc Eo phân bố khắp khu vực Nam bộ. Trong đó có Di chỉ khảo cổ học văn hóa Óc Eo tại ấp Nhơn Thành, xã Nhơn Nghĩa, huyện Phong Điền, thành phố Cần Thơ.

Năm 1990 Bảo tàng  kết hợp với các chuyên gia thuộc Viện Khoa học Xã hội tại thành phố Hồ Chí Minh sưu tầm một số hiện vật của người dân lúc đào mương làm vườn thu lượm được, đồng thời đào thám sát, thăm dò khảo cổ học ở một số địa điểm đã phát hiện có hiện vật thuộc Văn hóa Óc Eo. Nhờ đó gần 2.000 hiện vật có giá trị khoa học về lịch sử, văn hóa… được khai quật, lưu giữ tại Bảo tàng. Số lượng hiện vật tuy không nhiều nhưng rất phong phú về loại hình cũng như chất liệu và kỹ thuật chế tác. Cư dân Óc eo tôn thờ tín ngưỡng Phật giáo và Bà la môn giáo, đây cũng là tín ngưỡng phổ biến của cư dân nền nông nghiệp trồng lúa nước.

Trong khu vực trưng bày về đời sống văn hóa, sinh hoạt cũng như tính ngưỡng của ba dân tộc sinh sống nhiều tại Cần Thơ, những hiện vật được trưng bài khá đa dạn. Khu vực trưng bày hiện vật của người kinh xưa nổi bật là đình Bình Thủy thờ bổn cảnh Thành Hoàng, phong tục lể cưới, trang phục, mô hình nhà 3 gian, đờn ca tài tử các dụng cụ nông nghiệp, tiền thời xưa… vô cùng phong phú.

Ngoài những hiện vật trên, bảo tàng thành phố Cần Thơ hàng năm luôn mở các chuyên đề triển lãm tranh, ảnh, sách quý viết về Cần Thơ – Văn hóa – Con người – Tự nhiên, đón các đợt tham quan từ các trường, các nhà khảo cổ, tìm hiểu tư liệu, người dân đến tham quan.