Το 1896 έγινε το πρώτο γενικό τοπογραφικό σχέδιο του νεκροταφείου, θεωρημένο από τον δήμαρχο της Αθήνας Λάμπρο Καλλιφρονά με αφορμή τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, με την προοπτική να προσελκύσει ξένους επισκέπτες, καθώς οι διεθνείς τουριστικοί οδηγοί το αναφέρουν ήδη ως αξιοθέατο, με την παρατήρηση ότι "είναι όμορφα διευθετημένο και πλούσιο σε μαρμάρινα μνημεία, δυστυχώς όχι πάντα καλόγουστα"». Σίγουρα ο περιηγητής θα συναντήσει πολλά γνωστά ονόματα από τον χώρο των γραμμάτων, των τεχνών και της πολιτικής. Εδώ είναι θαμμένοι πολλοί αγωνιστές του '21, δηλαδή αυτοί που επέτρεψαν κατά κάποιον τρόπο τη δημιουργία αυτού του νεκροταφείου, αφού συνέβαλαν στην ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους, αλλά και μορφές που σημάδεψαν τη νεότερη Ιστορία. Θα συναντήσει εικαστικούς, αρχιτέκτονες, ηθοποιούς, σκηνοθέτες, λογοτέχνες και συγγράφεις κάθε είδους.για το ρομαντικό-κλασικιστικό ύφος τους. Στην πλειονότητά τους είναι μνημεία στα οποία τον τόνο δίνουν στοιχεία της κλασικής αρχιτεκτονικής. Έχουμε και περιπτώσεις αντιγραφής γνωστών μνημείων της αρχαιότητας, όπως το χορηγικό μνημείο του Λυσικράτη, του γνωστού μας ως «φανάρι του Διογένη» στην Πλάκα. Υπάρχουν ωστόσο και άλλων ρυθμών μνημεία, αιγυπτιακού, γοτθικού ή βυζαντινού, καθώς και τάφοι με στοιχεία διαφόρων ρυθμών, κυρίως από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, όταν η αρχιτεκτονική διακρίνεται εν γένει από εκλεκτικιστικές τάσεις. Αντίθετα, η γλυπτική είναι σχεδόν στο σύνολό της κλασικιστική, με το βλέμμα στραμμένο στο αρχαιοελληνικό ιδεώδες, έστω μέσω ερμηνειών ευρωπαϊκής, τις περισσότερες φόρες, προέλευσης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πρώτοι μαρμαρογλύπτες που ήρθαν στην Αθήνα, τα αδέρφια Μαλακατέ από τα Υστέρνια της Τήνου, ονόμασαν το εργαστήριό τους «Ερμογλυφείον», γεγονός που σημαίνει ότι επιδίωκαν τη συσχέτιση με την αρχαιότητα. Λίγο αργότερα, οι Φυτάληδες έφτιαξαν σε πρόπλασμα τον τάφο του Μιχαήλ Τοσίτσα, το εξέθεσαν στο εργαστήριό τους και καλούσαν με ανακοινώσεις στον Τύπο το κοινό να το επισκεφτεί, 3-5 το απόγευμα, «κατά τους νεώτερους χρόνους προς τα αρχαία έθιμα αποβλέποντες και τους παλαιούς μας προγόνους μιμούμενοι».
Η αποκαλούμενη «στηληφιλία» που παρατηρείται, δε, είναι μοναδική περίπτωση στον κόσμο. Το πρόβλημα, φυσικά, είναι κατά πόσο γνώριζαν οι γλύπτες τις αρχαίες επιτύμβιες στήλες από πρώτο χέρι και σε τι ποσοστό ακολούθησαν τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Σε γενικές γραμμές, πάντως, δεν μπόρεσαν να δώσουν προσωπικές, πρωτότυπες λύσεις, τη στιγμή που είχε παγιωθεί ήδη το κλασικιστικό στυλ από τα μέσα του 18ου αι. στη Δυτική Ευρώπη. Στο Πρώτο Νεκροταφείο υπάρχουν πάνω από 12.000 μνήματα και 700 μνημεία, που εκτείνονται σε έκταση 225 στρεμμάτων. Μια επίσκεψη δεν φτάνει. Επίσης, από τη στιγμή που μιλάμε για έναν κήπο ουσιαστικά, η αίσθηση αλλάζει από εποχή σε εποχή. Δεν είναι μια αίθουσα μουσείου, είναι ένας ζωντανός χώρος που αλλάζει μέρα με τη μέρα. Τώρα την άνοιξη η ζωή θριαμβεύει άλλη μία φορά επί του θανάτου. «Σκεφτείτε να συνδυάσετε τη βόλτα στο Πρώτο Νεκροταφείο με μία επίσκεψη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και στον Κεραμεικό. Εκεί μπορεί κανείς να δει τα πρωτότυπα των εικονογραφικών στοιχείων που δανείζονται οι Νεοέλληνες για να δημιουργήσουν το ταφικό ιδίωμα του 19ου και του 20ού αιώνα. Υπάρχει συγκεκριμένο λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν κυρίως οι γλύπτες και έχει να κάνει με τη μυθολογία του θανάτου, ιδιαίτερα της...
Read moreLeave the madness of the 8 lane highway outside the gate and step into an oasis of calm and peace. The traffic is still audible in the background but once inside you are lost in a vast marble sculpture park of funerary monuments with cypress trees towering overhead providing welcome shade. It is always sobering to walk in these places but here it is genuinely uplifting to see the wonderful architecture of all types that has been erected to venerate long gone ancestors. From the enormous entrance canopy, past the pastel-coloured chapel, along the orange-tree lined concourse surrounded by the most extravagant monuments, and into the long avenues of more simple graves, this place rivals the Acropolis as the most astonishing attraction of Athens. A delightful and refreshing way to spend a couple of hours of...
Read moreThis gem was just about a 15 minute walk from my Airbnb. I am a world traveler who always enjoys making a stop by at least one cementery in each country that I visit. There are so many incredible tombstones in this cemetery, I was in awe at the impeccable detail and intricate markings in a lot of them! It was an extremely hot day, so I walked around for nearly an hour and a half, I could have stayed longer, but the heat was brutal. In any event I covered a good 80% of the cementery. It seems to be a very active cementery, or at least it was today. There was quite a bit of people walking around, and I also witness two processions. For those who also enjoy visiting different cemeteries around the world, this is a must visit...
Read more