Central Great Mosque — Attraction in İlkadım

Samsun Büyük Camii (Valide Camisi, Hamidiye), Samsun şehir merkezinde bulunan, 19. yüzyılın son çeyreğinde yapılmış bir cami.

Samsun'daki en büyük tarihî camidir. İlkadım ilçesinin Kale mahallesinde, Saathane Meydanı'nın yanıbaşında bir avlu içindedir.[1]

yüzyılda bir Selçuklu komutanı tarafından yaptırılmış ahşap bir caminin 1869 yılındaki büyük Samsun yangınında yanmasından sonra yerine kesme taştan inşa edilmiştir. İnşaat, 1884-1886 arasında yılında tamamlanmıştır.[2]

Caminin yuvarlak gövdeli ve birer şerefeli iki minaresi, büyük bir avlusu vardır. Sekizgen bir kasnak üzerine oturtulmuş kubbesinin içi bitkisel ve geometrik şekillerle süslenmiştir. Merkezî kubbenin etrafı dört köşedeki kulelerle desteklenir.

Büyük Cami, 14. yüzyılda yapılmış ahşap bir caminin yerine inşa edilmiştir. Orijinal yapının, Samsun Kalesi'nin camisi olarak Selçuklu komutanlarından Hıdır Bey tarafından yapıldığı sanılmaktadır.[2]

Büyük Cami, Vakıflar Bölge Müdürlüğü envanterinde "Hızır Bey Vakfı" olarak geçer.[3] Hızır Bey, Candaroğlu İsfendiyar Bey’in oğludur; Samsun’da 1420-30 yılları arasında beylik yapmıştır.[3]

Ahşap caminin 1869'daki yangınında tamamen yanmasından sonra aynı yerde yeniden bir cami yapılmasına karar verildi. 1873 tarihinde başlanan inşaat; para eksikliği, kalfaların ve tahmini maliyetlerin değişmesi, kış mevsiminde inşaata ara verilmesi gibi sebeplerle epeyce uzun sürdü. 1882'de caminin ancak üçte biri tamamlanabilmişti. Bu tarihten sonra hızlı bir tamamlama sürecine girildi.[3] Batumlu Hacı Ali'nin, cami inşaatının tamamlanmasına maddi katkı veren bir kişi olduğu tahmin edilir. Caminin iki minareli olmasından ötürü bir selatin camisi olduğu, camiin inşasına II. Abdülhamid’in önemli katkı sağlamış olabileceği düşünülür.[3]

Büyük Cami'nin ihtiyaçlarının karşılanması için 1889'a kadar on bir adet vakıf oluşturulmuştur.[3] Cami, Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan'ın cami için gerekli olan onarım ve bakım masraflarını üstlendiği bilinir, cami bu nedenle Valide Camisi olarak da bilinir.[4] Cami 1906 yılında gerçekleşen depremle hasar görmüş, 1906-1907'de onarılmıştır. Bu onarım sırasında kiremit çatı, bakır kaplanmıştır.[2]

Minarenin şerefeden yukarısı 1944 yılındaki depremde yıkılmış ve 1945 yılında aslından farklı olarak yenilendikten sonra 2000'li yıllarda aslına uygun hale getirilmiştir.[2]

Kesme taştan yapılmış, çifte minareli, avlulu bir camidir. Örtü sistemi merkezde kurlunla kaplı bir ana kubbe ve etrafında dört küçük kubbeden oluşur. Ayrıca son cemaat yerinin üzerinde iki kubbe bulunur. Ana kubbe kasnağı 16 adet yuvarlak kemerli pencere ile çevrilidir.

Harimde altta doğu ve batıda karşılıklı üçer, kuzey ve güneyde ise karşılıklı ikişer adet pencere, üstte ise yuvarlak düzende daha küçük pencereler bulunmaktadır.

Mihrap, mermerdendir, kıble duvarının ortasındaki iki alçı sütun arasındadır. Sağında ise ahşap minber yer alır. Yapının doğu duvarında köşk şeklinde vaaz kürsüsü...

Büyük Cami

Samsun il merkezinde Fuar alanının karşısında bulunan cami, ilin en büyük camisidir. Batumlu Hacı Ali Efendi tarafından 1884’de yaptırılmıştır. Sultan Abdülaziz’in annesi Pertevniyal Valde Sultan tarafından onarılmış, bu yüzden de halk arasında Valde Camisi olarak tanınmıştır.

Cami sarıya yakın renkte kesme taştan yapılmıştır. Kare planlı caminin üzeri tromplu merkezi bir kubbe ile örtülmüştür. Kubbe sekizgen bir kasnak üzerine oturmuş ve dıştan basık görünümdedir. Merkezi kubbe dört köşedeki kulelerle desteklenmiştir. Dikdörtgen çerçeve içerisinde yuvarlak kemerli giriş kapısının önünde altı sütunun taşıdığı beş bölümlü beşik tonozlu bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yerinin sütun araları yakın tarihlerde camekânla kapatılmıştır.

Son cemaat yeri ile ibadet mekânı arasında kalan dikdörtgen bölümün üzeri üç kubbe ile örtülmüştür. Böylece caminin girişi daha da görkemli bir görünüm kazanmıştır. Yuvarlak bir niş şeklindeki mihrabı mermerdendir. Ağaç işçiliğinin güzel örneklerinde birisini yansıtan minber üzerinde madalyonlar, yıldız ve madalyon motifleri bulunmaktadır. Kubbe içerisi ve duvarlar bitkisel ve geometrik kalem işleriyle bezenmiştir. Caminin giriş cephesinin her iki tarafında son cemaat yeri ile caminin ana duvarlarının birleştiği duvarların üzerine iki minare yerleştirilmiştir. Minareler yuvarlak gövdeli ve birer...

Samsun Kalesi ve Büyük Camii

138 yıl sonra ortaya çıktı Samsun unun kökenini oluşturan ve 1192 yılında Danişmentliler döneminde inşa edilen tarihi Samsun Kalesinin surları,138 yıl sonra ortaya çıktı.Samsun´da var olduğu söylenen ve akıbeti merak edilen tarihi Samsun Kalesi´nin surları, Büyükşehir Belediyesi´nin Büyük Camii etrafında yaptığı çalışmalar sırasında ortaya çıktı. Danişmentliler tarafından yapılan ve deniz kıyısında bulunan tek kale olma özelliğini taşıyan tarihi kale, 2´nci Meşrutiyet döneminde tamamen kaybolmuştu.Büyükşehir Belediyesi´nin Büyük Cami çevresinde yaptığı çalışmalar sırasında ortaya çıkan kale surları koruma altına alınırken, tarihçi Baki Sarısakal, kaleye ait sınırların bugünkü Saathane Meydanı´ndan Bedestan´a, deniz kıyısında ise Ziraat Bankası Özel İşlem Merkezi´nin bulunduğu arsadan Büyük Cami´nin ilerisinde yer alan Maarif Kıraathanesi´ne kadar uzandığını...