Khum Wichai Ratcha — Attraction in Phrae Province

อาคารไม้เก่าแก่ที่เป็นสถาปัตยกรรมอันล้ำค่ามีอายุกว่าร้อยปี อยู่คู่เมืองแพร่มายาวนาน สันนิษฐานว่าน่าจะสร้างขึ้นก่อนปี พ.ศ. ๒๔๔๑ แต่เดิมนั้นคุ้มวิชัยราชา เป็นที่อยู่อาศัยของ เจ้าหนานขัติ แสนศิริพันธุ์ เสนาฝ่ายคลังในสมัยเจ้าพิริยเทพวงษ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่องค์สุดท้าย เป็นราชบุตรในเจ้าแสนเสมอใจ ซึ่งเป็นเครือญาติเจ้าหลวงเทพวงศ์ และเป็นต้นราชสกุล แสนศิริพันธุ์

คุ้มแห่งนี้ก็ยังมีเรื่องราวความเป็นมาที่เกี่ยวพันกับประวัติศาสตร์และเหตุการณ์สำคัญหลายๆช่วงที่เกิดขึ้นในจังหวัดแพร่และประเทศไทย

ในช่วงที่โจรเงี้ยวก่อจลาจลปล้นเมืองแพร่และเข่นฆ่าข้าราชการไทยที่มาจากภาคกลางนั้น เจ้าหนานขัติ ซึ่งในขณะนั้นดำรงตำแหน่งดูแลคลังเมืองแพร่ ได้ให้ความช่วยเหลือข้าราชการที่ถูกพวกโจรเงี้ยวตามล่า ได้พาข้าราชการขึ้นไปหลบซ่อนบนเพดานบ้านหลังนี้เป็นเวลาหลายวันจนปลอดภัย และภายหลังท่านได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “หลวงวิชัยราชา”

นอกจากวีรกรรมของเจ้าหลวงวิชัยราชาที่ยอมเสี่ยงเข้าช่วยเหลือข้าราชการไทยจากภาคกลางซ่อนไว้ในบ้านหลังนี้ จนปลอดภัยรอดพ้นจากเงื้อมมือพวกโจรเงี้ยวแล้ว ต่อมาในยุคสมัยของ “เจ้าวงศ์ แสนศิริพันธุ์” บุตรชายของหลวงวิชัยราชา ซึ่งเป็น ส.ส. คนแรกของจังหวัดแพร่ เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๗๕ ได้สร้างเกียรติประวัติเป็นส่วนหนึ่งของขบวนการเสรีไทย จังหวัดแพร่ เพื่อกู้ชาติระหว่างสงครามโลกครั้งที่ ๒ ได้ใช้บ้านหลังนี้เป็นศูนย์กลางประสานงานไปยังหนองม่วงไข่ เวียงต้า และอำเภอต่างๆ ของจังหวัดแพร่ จากบทบาทและวีรกรรมของขบวนการกู้ชาติเสรีไทยนี่เอง ทำให้ประเทศไทยรอดพ้นจากการเป็นฝ่ายแพ้สงคราม สามารถรักษาเกียรติภูมิศักดิ์ศรี และอธิปไตยของชาติไว้ได้อย่างหวุดหวิดจนมาถึงทุกวันนี้

เรือนไม้สักหลังงามแห่งนี้ ได้รับการออกแบบอย่างสวยงาม โดดเด่นด้วยลวดลายฉลุที่สวยงามอ่อนช้อย มีความงดงามที่หาชมได้ยากในปัจจุบัน...

Beautiful teak house seen from the outside. Unfortunately this attraction is closed at the moment so you cannot enter the building and walk around inside. It’s a pity since this the main thing you want to do when visiting this place. Still, its beautiful from the outside so when you walk around the streets and soi’s of Phrae you should walk by this place and take a few...

... "คุ้มวิชัยราชา" : ตามหนังสือที่ระลึกเนื่องในงานฉลองวัดศรีบุญเรือง อ.เมืองแพร่ ลงวันที่ 25 มี.ค.2515 ระบุไว้ตอนหนึ่งว่า คาดว่าเรือนไม้สักทรงมะนิลา หรือเรือนขนมปังขิงผสมผสานศิลปะล้านนาหลังนี้น่าจะสร้างขึ้นระหว่างปี พ.ศ.2434-2438 เรือนขนมปังขิงมีลักษณะเด่นคือบ้านหลังคาติดไม้ฉลุลายได้รับอิทธิพลจากบ้าน Ginger Bread Style ที่งดงามด้วยลายฉลุไม้ ... คุ้มแห่งนี้เป็นคุ้มของพระวิไชยราชา (เจ้าหนานขัติ แสนศิริพันธุ์) เสนาฝ่ายคลังในสมัยเจ้าพิริยเทพวงษ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่องค์สุดท้าย. ท่านคือบุคคลสำคัญในหน้าประวัติศาสตร์ของเมืองแพร่และประเทศไทย ในเหตุการณ์โจมตีสยบฐานที่มั่นของ"ฮ้อ" จนแตกพ่ายใน พ.ศ. 2429 และ *ในวันที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2445 พวกเงี้ยวนำโดยสล่าโปไชยและพะก่าหม่องจำนวนหลายร้อยคนบุกเข้าเมืองแพร่ในเวลาเช้าตรู่ ได้ปล้นทรัพย์สินของชาวบ้าน ทำลายสถานที่ราชการ ห้างร้านได้รับความเสียหาย รวมทั้งสังหารผู้ต่อต้าน ซึ่งทางสยามได้ส่งเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม แสงชูโต) นำทัพใหญ่มาปราบกบฏเงี้ยว...