Mihrimah Sultan Mosque — Attraction in Beyoğlu

The 4 stars is not for the mosque which is beautiful but for those who are supposed to take care of it today.

The complex was commissioned by Mihrimah Sultan and constructed by Mimar Sinan (Architect Sinan) in 1565. The cornplex included a mosque, a madrasah with 17 different classes, an infants' school, a mausoleum, a fountain and a series of shops. Some of the shops have been demolished during road expantion works.

The mosque has a rectangular plan with two stories. Sinan, with a new technique, expands the 19m diametered and 27m high main dome situated on four pillars to the sides with three half as high smaller domes each. There are a total of 204 windows on the facades. The mosque has a manirat with a single balcony that is from chiseled stone with a lead conic top. The mosque has three gates. Its mihrab is made of white marble, with golden gilt, muqarnas, with inscriptions and eight rows of stalactites. The mosque courtyard surrounded by 'U' shaped madrasah classes has a conic roofed, marble storaged 'şadırvan' (fountain used for ritual ablutions) with 16 columns. The courtyard can be entered by two seperate gates. On the left side of the enterance to mosque there is a 'musalla' (area within a mosque courtyard where funeral services are performed), in the front there is a large garden and a small hazîre (a burial area surrounded with fences, formed by additional burials around a single tomb)...

Kanuni Sultan Süleyman’ın kızı Mihrimah Sultan tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan külliye, Fatih Edirnekapı’da Fevzi Paşa Caddesi üzerinde yer alır. Yapımı 1562 yılından 1565 yılına kadar sürmüş ve 1719 depreminde büyük hasar görmüş olan külliye içinde; cami, medrese, sıbyan mektebi, türbe, hamam ve çarşı bulunur.

Cami

Vakfiyesine göre câmi inşaatı üç yıl gibi kısa bir sürede tamamlanmıştır. Sinan’ın eseri olan bu külliye, 17 hücreli medrese, sıbyan mektebi, çifte hamam, Mihrimah Sultân’ın kızı Ayşe Hanım ve Damadı Güzel Ahmed Paşa’nın medfûn bulundukları türbe, çeşme ve bir sıra dükkandan meydana gelmiştir. Sözü edilen dükkanların bir kısmı yol genişletilmesi sırasında yıkılmıştır.

Câmi H.1132/M.1719 yılındaki depremden büyük hasara uğrayıp kubbeleri çökmüştür. Yapılan tamirden uzun yıllar sonra yine H.1312/M.1894 yılındaki depremde minaresinin devrilmesi ile son cemaat yerinin kubbelerinin çökmesi ile bir süre öylece kaldıktan sonra 20.yüzyılın başlarında Evkaf Nezareti eliyle onarılmaya başlanmıştır. Daha sonra aynı yüzyılın ortalarında külliyenin geniş çapta tamiri ele alınmıştır.

Cami, dikdörtgen planı ve fevkanidir. Sinan bu camide yeni bir araştırma ile, dört paye üzerine oturan 19 m. Çapında ve 27 m. Yükseklikteki büyük ana kubbeyi, yanlara doğru kemerlerle açılan, yarı yükseklikte üçer küçük kubbe ile genişletmektedir. Yan mahfirler altışar sütunlu sivri kemerler üzerindedir. Ana kubbe yalnız başına yükselerek, takviye kuleleri arasında üç sıra pencerelerle açılmış, dört ince kalkan duvarı ve dört pandantif kalmıştır.

Yedi kubbeden oluşan son cemaat revakları alçak tutulduğundan cami tepede bir anıt gibi her tarafa hakimdir. Mekan etkisi, planı ve dış mimarisi bakımından her yanından deha fışkıran yeniliklerle doludur.

Caminin tek şerefeli kesme taştan yapılmış kurşun külahlı minaresi aslına nispetle daha ince yapılmıştır. Bu bakımdan Sinan devri nispetlerine uymaz. Minarenin kürsü ve pabucu yarıya kadar kalındır. Cami içi ikiyüzdört adet penceresi ve revzenleriyle, kalem işi süslemeleriyle, hünkar mahfiliyle, aydınlık ve ferah bir mekana sahiptir. Mihrabı beyaz mermerden yapılmış, altın yaldızlı, mukarnas yaşmaklı, kitabeli ve sekiz sıra sarkıtlıdır. Minberi mermerden yapılmış geometrik süslemelerle korkuluklar şebekilidir. Kürsüsü ahşaptan yapılmış geometrik şekillerle dekorlu ve sedef kakma süslemeleriyle bezenmiştir.

Üç adet giriş kapısı olan caminin ve dış kısmında yer alan ibadet alanı toplam 900 m2’dir. U biçimindeki medrese odalarının çevrelediği camii avlusunda, 16 stünlu, konik çatılı, mermer hazneli şadırvanı olup avluya iki kapıdan girilmektedir. Camiin sağ tarafında bulunan sıbyan mektebi biri kubbeli diğeri ise ayna tonozlu iki mekanlı olup, geometrik geçmeli, mermer söveli kapıdan birbirine geçilmektedir.

Camiinin sol giriş kısmında musallası, ön kısmında geniş bir bahçesi ve kullanılan kuyusu vardır. Yandaki küçük mezarlığı bakımsızdır. Külliye içinde yer alan çeşme metruk ve harabe haldedir.

Diğer Yapılar

Külliye içinde yer alan üç kubbeli dam örtüsüne sahip yapı, Sıbyan mektebidir ve hemen bitişiğindeki yapıysa, Güzel Ahmet Paşa Türbesi. 1900’lü yılların ilk çeyreğine kadar faaliyette olan bir çifte hamamı da içinde barındıran Külliye’nin cami avlusunda; mermer bir şadırvan, on dokuz bölmeden ve iki eyvandan oluşan bir iç mekân mevcuttur.

Külliye’nin günümüze ulaşamayan bir medresesi ve bir de çarşısı bulunur. Bu çarşının içindeki altmış üç dükkânın bir bölümü avlunun kuzey duvarının bitişiğinde bulunur.

ww w.ibb.go v.tr, Fatih Müftüğü

Kaynak: ww w.istanbul.ne...

547-1548 yılları arasında Mimar Sinan’ a yaptırılmıştır. Cami, medrese, sübyan mektebi, imaret, hamam, kervansaray, ambar, muvakkithane, çeşme ve türbe yapılarından oluşan külliye Klasik Osmanlı mimarisini hazırlayan yapıtlardandır. Bunlardan cami, iki türbe, medrese, sübyan mektebi, çeşme, hamam sağlamdır. Cami külliyenin merkezidir. Kanuni ve Haseki Hürrem Sultan’ ın çok sevdikleri kızlarının ölümü üzerine 1558 de yapılmıştır. Mimar Sinan’ ın erken dönem eserlerindendir. Kubbesi üç yanından yarım kubbelerle desteklenmiştir, ama ön cephede yarım kubbe yoktur. Mihr-î Mah Güneş ve Ay manasına gelmektedir. Kökü 9. yüzyıla inen St.Georges Kilisesi temelleri üzerine inşa edilen bu tek kubbeli camide Sinan’ ın yeni bir araştırması görülür. 19 m. Çapındaki kubbenin dört paye üzerine oturduğu kare mekan, yanlara doğru üçer kubbeyle genişletilmiştir. Mimar Sinan çift revaklı son cemaat yerini ilk kez bu yapıda kullanmıştır. İç revak yüksek ve 5 kubbelidir. Ak mermerden şadırvan 21 köşelidir. Caminin ana mekânı dikdörtgen planlıdır; büyük kubbe yanlarda ve mihrap yönünde yarım kubbelerle desteklenmiştir. Mihrap duvarı köşelerinde, küçük kubbeli bölümler bulunmaktadır. Yapı, Geç dönem kalem işleri ve vitraylarla süslüdür. Ayrıca, ahşap, mermer, fildişi, sedef kakma bezemeler özgündür. 1769/1770’te caminin batı duvarına yapılan güneş saati, ilginç bir süs öğesidir. Bugün sağlık merkezi olarak kullanılan medrese tümüyle küfeki taşından, Klasik Osmanlı medreseleri planında bir yapıdır. Caminin güneyindeki sübyan mektebi, kubbeyle örtülü iki kare mekânlıdır. Kuzey girişin önündeki çeşme taş, al ve renkli mermerdir. Ayna taşı rumî kıvrık dal bezelidir. Çifte hamam, üç eyvanlı, köşe hücreli, Klasik Osmanlı hamamları planındadır. Türbeler yapıya sonradan eklenmiştir. Biri kare planlı olup 8 köşeli kasnağa oturan kubbeyle örtülüdür. Diğeri 4 mermer sütunlu, kubbeli bir yapıdır. Kubbedeki yazı ve süsleme özgündür. Sulu kule caddesi ve Vaiz sokakla Ali kuşçu sokaklarının köşesinde, medrese, türbe, arasta ve iki hamamıyla bir külliye olarak inşa edilen eser geçirdiği iki depremden oldukça hasar görmüş, restore edilen hamam ve iç süslemeler orijinal hallerini oldukça kaybetmişlerdir. Kanuni Sultan Süleyman’ ın kızı Mihrimah Sultan on yedisine bastığında, iki kişi onunla evlenmek ister. Mihrimah sultanla evlenmek isteyenlerin biri Diyarbakır Valisi Rüstem Paşa diğeriyse Mimar Sinan’ dır. Padişah kızını Rüstem Paşa’ya verir. Mimar Sinan evlidir, elli yaşındadır ve Mihrimah Sultan’a aşıktır! Sevdiğine kavuşamamıştır ama, aşkını, olanca güzelliğiyle sanatına yansıtmıştır. Üsküdar’ a, Saray’ ın isteğiyle, Mihrimah Sultan Camii’ nin temelini atar ve 1548’de bitirir. Camiyi yaparken, eserine sanki “etekleri yerleri süpüren bir kadının” dış çizgilerini verir. İlk kez padişah fermanı olmaksızın, Edirnekapı’ da, pek kimselerin uğramadığı ıssız ama İstanbul’un en yüksek tepelerinden birine, Mihrimah Sultan’ a ikinci bir eser yapmaya başlar. Minaresi otuzsekiz metredir, bir adet incecik kubbesi üzerindeyse 161 pencere, caminin iç güzelliğini aydınlatır. İçerideki sarkıtlar ve minare kenarlarındaki işlemeler Mihrimah Sultan’ın topuklarını döven saçlarını anımsatır. 21 Mart’ta, yani geceyle gündüzün eşit olduğu günde Edirnekapı ve Üsküdar’daki camileri aynı anda görebileceğiniz bir yer seçip seyrettiğimizde Edirnekapı Camii’nin tek minaresi ardından güneş batarken, Üsküdar’ daki camiinin ardından ay doğduğunu görebiliriz. Mihrü Mah eşittir Güneş ve Ay. 21 Mart Mihrimah Sultan’ ın...