beyoğlu'nun ünlü tarihi pasajı. bugünkü bina, 1870'te beyoğlu'na büyük zarar veren yangında yok olan naum tiyatrosu'nun arsasına, galata'nın ünlü rum bankerlerinden hristaki zografos efendi tarafından 1876 yılında, italyan mimar cleanthe zanno'ya yaptırıldı. 18 daireden oluşan ana binaya cité de pera, 24 dükkânın yer aldığı geçide ise hristaki pasajı deniyordu. grande rue de pera (bugün istiklal caddesi) ile tiyatro sokağı'nın (bugün sahne sokağı) kesiştiği yerde yükselen binada faaliyete geçen ilk dükkânlar arasında birbirinden ünlü işyerleri vardı. pandelis'in çiçekçi dükkânından bir demet gül alan delikanlılar, sevgilileriyle maison parret pastanesi'nde buluşur, akşamları ise yorgo'nun veya tiberius'un meyhanesinde efkâr dağıtırlardı.

binanın mülkiyeti 1908'de sadrazam küçük sait paşa'ya geçince, pasaj sait paşa geçidi adını aldı. 1. dünya savaşı sırasında pasajdaki dükkânlar kapanması ve mütareke döneminde yerlerini 1917 bolşevik devrimi'nden kaçan beyaz rusların açtığı çiçek tezgâhlarının almasıyla çiçek pasajı diye anılmaya başlandı. 1930'larda maison parret pastanesi'nin yerinde açılan degustasyon lokantası, binanın içine bakan kapalı kapılarını yazları açıp önüne masalar koydu. bu uygulamanın rağbet görmesi üzerine, bir zamanlar vallaury'nin pastanesi iken mastoraki'nin tuhafiye dükkânı olan yerde nektar birahanesi açıldı. burası uygun fiyatlarıyla kısa sürede popüler olunca yıllar içinde daha önce başka işlere ayrılmış olan dükkânlar meyhaneye dönüşmeye başladı.

çiçek pasajı adı ise, 40'larda çiçekçilik istihsal ve satış kooperatifi'nin ve onu takiben bazı çiçekçilerin binaya taşınmasıyla adeta resmileşmiş oldu. çiçekçiler 50'lerde yan sokaklara kaymaya başladı. onlardan boşalan yerlerde meyhane ve birahaneler açıldı. 1978'de bir gece aniden çöken yaşlı ve bakımsız bina, 1988'de pasajı kurtarmak için kurulan çiçek pasajı güzelleştirme ve yaşatma derneği ile beyoğlu belediyesi'nin katkılarıyla onarıldı ve o tarihten itibaren tamamen meyhanelere ve birahanelere tahsis edildi. 2005'te bu kurumlara destek veren mey içki'nin de katılımıyla yeni bir bakım gündeme geldi; dış cephe ve pasajın içindeki cepheler yenilendi, çiçeklendirme ve aydınlatma yapıldı.

çiçek pasajı'nda bugün bayram'ın yeri olarak da bilinen seviç, ünlü meyhaneci entelektüel cavit'in mekânı huzur ve eskilerden kime ne'nin yanı sıra ceneviz meyhanesi, mahzen, ikinci bahar, çınar, palmiye, stop ve manolya adlı on içkili lokanta hizmet veriyor. ama pasajın uzun yıllar temsilciliğini yaptığı klasik meyhane geleneğinden uzaklaştığı, giderek daha fazla turistikleştiği de bir gerçek. yaklaşık 40 yıl boyunca çiçek pasajı'nın sembolü olan akordeoncu madam anahit'in 2003'te hayata gözlerini yumarken eski dem sofralarını da beraberinde götürdüğünü söylemek yanlış olmayacaktır.