Latomos Monastery - Holy Church of Hosios David

To παλαιό καθολικό της Μονής Λατόμου, γνωστό σήμερα ως Ναός του Οσίου Δαυίδ, είναι παλαιοχριστιανικό μνημείο της Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται στην Άνω Πόλη, στο τέλος της οδού Αγίας Σοφίας. Ο ναός ήταν αρχικά αφιερωμένος στο Χριστό Σωτήρα ή κατ' άλλους στον Προφήτη Ζαχαρία, ενώ το όνομα Όσιος Δαυίδ του αποδόθηκε λανθασμένα στην αρχή του περασμένου αιώνα και επικράτησε από τότε.Ο ναός κτίστηκε πάνω στη θέση ενός ρωμαϊκού κτηρίου στα τέλη του 5ου με αρχές του 6ου αιώνα. Την ίδια περίοδο φιλοτεχνήθηκε στην αψίδα ψηφιδωτό με χορηγίαμιας ανώνυμης γυναίκας που σύμφωνα με την παράδοση ήταν η Θεοδώρα, κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, η οποία είχε ασπασθεί το χριστιανισμό. Το 1430, με την κατάληψη της πόλης από τους Οθωμανούς, ο ναός μεταβλήθηκε σε τζαμί με το όνομα Σουλιτζέ ή Κεραμεντίν τζαμί, ενώ άλλη άποψη θέλει τη μεταβολή αυτή να συνέβη στα πλαίσια του 16ου αιώνα. Το 1921 ο ναός επέστρεψε στη χριστιανική λατρεία.Το ψηφιδωτό της κόγχης απεικονίζει το όραμα του Ιεζεκιήλ, με το Χριστό Εμμανουήλ (σε εφηβική ηλικία) στο κέντρο να κάθεται πάνω στο τόξο της ίριδας. Γύρω του εικονίζονται τα σύμβολα των τεσσάρων Ευαγγελιστών και στην αριστερή γωνία ο προφήτης Ιεζεκιήλ στις όχθες του ποταμού Χοβάρ και στη δεξιά ο προφήτης Αββακούμ ή ο Ησαΐας. Παράλληλα δηλώνεται το φυσικό στοιχείο της σκηνής που τοποθετείται στο παράδεισο. Η τοποθέτηση μιας παράστασης με τέτοιο θέμα στην αψίδα είναι μοναδική στον κόσμο. Στη νότια καμάρα σώζεται πλούσιος τοιχογραφικός διάκοσμος με θέματα την Γέννησηκαι τη Βάπτιση του Ιησού καθώς και ίχνη της Υπαπαντής και τη Μεταμόρφωσης, όλα έργα του 12ου αιώνα. Οι περισσότερες από τις τοιχογραφίες σχεδιάστηκαν κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Οι τοιχογραφίες: Παναγία του Πάθους, Η Είσοδος στην Ιερουσαλήμ, και ο Χριστός στο Όρος των Ελαίων, είναι κατά πάσα πιθανότητα αργότερα έργα, της Παλαιολόγιας περιόδου, περίπου στο 1300. Πολλές από τις τοιχογραφίες είναι κατεστραμμένες σήμερα εξαιτίας της παρόδου του χρόνου, σεισμών, διαρροών ύδατος, και του σοβά με τον οποίον καλύφθησαν κατά την Τουρκοκρατία.