Başdurak Mosque — Attraction in Konak

aşdurak Camii, Anafartalar Caddesi üzerinde Kızlarağası Hanından Kestelli yokuşuna uzanan aksın kesişme noktasında; Tarihi Kemeraltı Çarşısı’nın tam kalbinde yer almaktadır.

Yapıyla ilgili en erken tarihli veri Evliya Çelebi Seyahatnamesinden elde edilmektedir. Seyahatnamede eser Hacı Hüseyin Camii olarak anılmakta ve yapı hakkında şöyle bahsedilmektedir: “Liman kenarında iki katlı ve kurşun örtülü kalabalık cemaate malik camidir. Kapısı üzerinde bunun da tarihi var:

Kıldı hoş sa’y-i himem sıdk ile ol Hacı Hüseyin

Yapdı bu ka’be-i uşşakı zehi ca-yi emin

İhtimamın göricek dedi şifayi tarih

Bareka’llah ki zehi cami-i firdevs-i berin

sene 1062/1652

Bu da Bıyıkoğlu Camii gibi merdivenler ile çıkılır, alt katı baştan başa dükkanlar ve mahzenlerdir. Bir sanatlı kargir minaresi vardır[1].

Seyahatnameye göre yapının denize kıyı verdiği, fevkani olduğu, yapıya merdivenlerle ulaşıldığı, minarenin kagir olduğu ve kapısında 1652 tarihli kitabe bulunduğu anlaşılmaktadır.

Yapının 17. yüzyıl ortalarından 19. yüzyıl sonlarına dek banisinin adı olan Hacı Hüseyin Cami adını taşıdığını, daha sonra mevkiinin ismi olan Başdurak adıyla anıldığı belirtilmektedir[2]. Günümüzde seyahatnamede işaret edilen kitabenin yerinde harim giriş açıklığı üzerinde 1188/1774-75 tarihli bir onarım kitabesi yer almaktadır. Başdurak Camii’nin Mimari Özellikleri

Başdurak Camii, bulunduğu konum itibarıyla fevkani olarak tasarlanmış ve alt kata ticaret mekanları yerleştirilmiştir. İbadet mekanı ve avlu üst katta yer almaktadır.

Cami, kare planlı bir harim, harimin kuzeyinde bir son cemaat yeri ve kuzey batısındaki minareden oluşmaktadır. Avluda abdestlik ve yapıya ek olarak imam odası bulunmaktadır. Fevkani olarak düzenlenen yapıya kuzey cephesinin ortasındaki kemerli ve mermer söveli bir giriş açıklığından ulaşılmaktadır. Giriş sahanlığıyla avlu kotu arasında, mermer kaplama yirmi dört adet basamak bulunmaktadır. Zeminde kısmi mermer ve taş kaplamalar dikkati çekmektedir. Avlunun iki yanında abdestlik birimleri yer almaktadır.

Günümüzde sıvasız olan camide inşa malzemesi olarak köşelerde düzgün kesme taş diğer yerlerde kabayontu taş ve tuğla almaşık örgüye yer verilmiştir. Kurşun kaplı kubbe, oldukça yüksek sekizgen iki kasnak üzerine oturmaktadır. Kasnaklar birer sıra kirpi saçakla çevrelenmektedir. Üst kasnaklarda her cephede bir alt kasnakta ise yuvarlak kemerli ikişer pencere açıklığı dikkati çekmektedir. Yapının doğu ve batı cephesinde altta üçer, kuzey ve güneyinde ise ikişer pencere yer almaktadır. Yuvarlak kemerli pencere açıklıklarının kilit taşları dışa çıkıntı yapmaktadır. Üst sıra pencere açıklıkları ise oval formludur.

Harimin batısında kesme taştan inşa edilmiş minare yer almaktadır. Minare döşemede dikdörtgen kaide üzerine oturmakta, ilk kubbe kasnağı hizasında kaide sekizgene dönüşmekte, gövdede ise çokgen olarak devam etmektedir. Şerefe ve korkulukları taş olan minarenin külahı kurşun kaplamadır. Minare girişi son cemaat batısında yer alan sekinin sonunda dikdörtgen formlu tek kanatlı ahşap kapıdan ulaşılan holde yer almaktadır. Holün sağında küçük bir depo birimi, sonunda güneybatı avlusuna açılan kapı bulunmaktadır. Depo biriminin biri hole bakan dört yönde söveli dikdörtgen formlu, çift kanatlı ahşap penceresi bulunmaktadır. Günümüzde yapının diğer cepheleri sıvasız iken harimin kuzey cephesi bütünüyle sıvalı durumdadır. Harimin kuzeyinde üç birimli bir son cemaat yer mevcuttur. Kare kaideli desteklere oturan yuvarlak kemerlerle dışa açılan son cemaat yerinin doğu ve batı birimleri kubbe ile orta birim ise tonoz örtülüdür.

Son cemaat yerinin orta kemerinin üst bölümünün bir kısmı sıvasız bırakılarak özgün inşa malzemesi sergilenmektedir. Mevcut kemerin iki köşesinde dairesel motifli kabartma üzerinde ay yıldız motifi yer almaktadır. Harim giriş açıklığının iki yanında yer alan sütunlarda sıva ve boya uygulaması yapılmış; ancak batı sütunda kemerde uygulanan sergileme yöntemiyle benzer şekilde orijinal malzemenin bir kısmı açıkta...

Anafartalar Caddesi ile Kemeraltı 863 Sokak ın birleştiği köşede yer alan Başdurak Camii,kurucusu Hacı Hüseyin Camii olarak biliniyor.Geçmiş yıllarda,(Başoturak ) olarak anılan bölgede bulunan Camii, günlük dilde daha kolay söylendiği için zamanla Başdurak olarak anılmaya başlamış.Camide,kuruluşuna dair herhangi bir yazılı bilgi yok fakat Evliya Çelebi Seyahatname de giriş kapısı üzerinde,tahıl tüccarı Hacı Hüseyin tarafından 1652 de yaptırıldığını belirten bir kitabenin bulunduğundan söz ediyor. İbadet mekanı kare planlı olup tromplarla geçilen büyük bir kubbe ile örtülmüş.Üç bölümlü son cemaat yerinin üzeri,ortada ayna tonoz,yanlarda ise pandantif geçişli yine birer kubbe ile örtülmüş.Son cemaat mahallinin doğu yönündeki bir kapı,üzeri tonozlu imam odasına ve batı yönündeki diğer kapı ise,minareye giden bir koridora açılıyor.Caminin kuzeybatı köşesinde yer alan bugünkü minaresi,yıkılan ilk minarenin yerine sonradan yapılmış.Yapının dış cephelerinde,saçağın altındaki alçı friz ile üzerindeki çiçek motifleri dikkat çekiyor.Duvarların üst kısmı,alt ve üst kat pencereleri ile mihrap,bitkisel motiflerden oluşan alçak kabartma alçılarla bezeli.Tüm ihtişamıyla göz kamaştıran Başdurak Camiinin içinde yer yer kalem işi süslemelere de rastlanıyor.Minber girişinde ve yan aynalıklarında bulunan mermer kabartmalar ile korkuluklarındaki ajur tekniğinde yapılmış bitkisel süslemeler de görülmeye değer.. Fotoğrafta görülen tuğra İzmir de tektir... İzmir de başka hiçbir camide Padişah Tuğrası bulunmamaktadır. üzerinde padişah tuğrası bulunan onarım kitabesinde 1310/11(1894/95 - 1895/96) tarihleri yazılıdır. bu tarihlerde Osmanlı tahtında II. Abdülhamit Tuğrasına çok benziyor. Kısacası onarım kitabesinde yer alan tuğranın II. Abdülhamit e ait olduğunu...

Anafartalar Caddesi ile Kemeraltı 863 Sokak ın birleştiği köşede yer alan Başdurak Camii,kurucusu Hacı Hüseyin Camii olarak biliniyor.Geçmiş yıllarda,(Başoturak ) olarak anılan bölgede bulunan Camii, günlük dilde daha kolay söylendiği için zamanla Başdurak olarak anılmaya başlamış.Camide,kuruluşuna dair herhangi bir yazılı bilgi yok fakat Evliya Çelebi Seyahatname de giriş kapısı üzerinde,tahıl tüccarı Hacı Hüseyin tarafından 1652 de yaptırıldığını belirten bir kitabenin bulunduğundan söz ediyor. İbadet mekanı kare planlı olup tromplarla geçilen büyük bir kubbe ile örtülmüş.Üç bölümlü son cemaat yerinin üzeri,ortada ayna tonoz,yanlarda ise pandantif geçişli yine birer kubbe ile örtülmüş.Son cemaat mahallinin doğu yönündeki bir kapı,üzeri tonozlu imam odasına ve batı yönündeki diğer kapı ise,minareye giden bir koridora açılıyor.Caminin kuzeybatı köşesinde yer alan bugünkü minaresi,yıkılan ilk minarenin yerine sonradan yapılmış.Yapının dış cephelerinde,saçağın altındaki alçı friz ile üzerindeki çiçek motifleri dikkat çekiyor.Duvarların üst kısmı,alt ve üst kat pencereleri ile mihrap,bitkisel motiflerden oluşan alçak kabartma alçılarla bezeli.Tüm ihtişamıyla göz kamaştıran Başdurak Camiinin içinde yer yer kalem işi süslemelere de rastlanıyor.Minber girişinde ve yan aynalıklarında bulunan mermer kabartmalar ile korkuluklarındaki ajur tekniğinde yapılmış bitkisel süslemeler de görülmeye değer.. Fotoğrafta görülen tuğra İzmir de tektir... İzmir de başka hiçbir camide Padişah Tuğrası bulunmamaktadır. üzerinde padişah tuğrası bulunan onarım kitabesinde 1310/11(1894/95 - 1895/96) tarihleri yazılıdır. bu tarihlerde Osmanlı tahtında II. Abdülhamit Tuğrasına çok benziyor. Kısacası onarım kitabesinde yer alan tuğranın II. Abdülhamit e ait olduğunu...