Ο όρος «Το Φανάρι του Διογένη» ανακατευθύνει εδώ. Για το δίσκο του Νικόλα Άσιμου, δείτε: Νικόλας Άσιμος (δισκογραφία)#Το Φανάρι του Διογένη.

Το μνημείο του Λυσικράτη Το Μνημείο Λυσικράτους, γνωστό και ως «Φανάρι του Διογένη», είναι ένα πέτρινο κτίσμα κυλινδρικού σχήματος, το καλύτερα σωζόμενο χορηγικό μνημείο της αρχαιότητας. Βρίσκεται στην Αθήνα, επί της αρχαίας οδού Τριπόδων και κτίστηκε από τον Λυσικράτη το 335-334 π.Χ.[1] προκειμένου να στηρίζει και να αναδεικνύει ένα σημαντικό αντικείμενο στην κορυφή του: τον χάλκινο τρίποδα που του είχε δοθεί ως έπαθλο για τον ρόλο του ως χορηγού (χρηματοδότη) του νικητήριου θεατρικού έργου στους τελευταίους δραματικούς αγώνες.[2] Οι χορηγοί ήταν ευκατάστατοι πολίτες που αναλάμβαναν με έξοδά τους τη συγκρότηση του χορού, δηλαδή της ομάδας ανθρώπων που συμμετείχε σε θεατρικά έργα και επίσημες τελετές. Ο χάλκινος τρίποδας ήταν το πρώτο βραβείο των θεατρικών αγώνων και απονεμόταν στον χορηγό του δραματικού έργου. Οι τρίποδες κατατίθενταν στο Ιερό του Διονύσου ή τοποθετούνταν στη γειτονική οδό των Τριπόδων. Προκειμένου δε να εκτεθούν με μεγαλοπρεπέστερο τρόπο, οι τρίποδες έμπαιναν μερικές φορές σε ψηλή βάση, η οποία μπορούσε να έχει την μορφή κίονα, ή ακόμη και μνημείου σε σχήμα ναΐσκου, όπως έχει αυτή του Λυσικράτους.

Το Μνημείο του Λυσικράτους παρέμεινε άθικτο στην ίδια θέση μέχρι σήμερα, παρ΄ότι ο τρίποδας στην κορυφή του δεν σώζεται. Το 1669 ενσωματώθηκε στο γειτονικό Μοναστήρι των Καπουτσίνων οι οποίοι το μετέτρεψαν σε αναγνωστήριο και βιβλιοθήκη, αφού είχαν μετακινήσει τον ένα ορθοστάτη για να ανοίξουν είσοδο. Η μονή καταστράφηκε κατά την Ελληνική Επανάσταση. Αργότερα, το μνημείο περιήλθε για ένα διάστημα στην κυριότητα του γαλλικού κράτους. Σήμερα το μνημείο εντοπίζεται στην πλατεία Λυσικράτους, στη συμβολή των οδών Λυσικράτους, Βύρωνος και Σέλλευ.

Πίνακας περιεχομένων 1 Περιγραφή 2 Το μνημείο ως μονή 3 Επιρροή 4 Παραπομπές 5 Εξωτερικοί σύνδεσμοι Περιγραφή Το μνημείο αποτελείται από ψηλό τετράγωνο κρηπίδωμα από πωρόλιθο (ύψους 4 μ. και πλάτους 3 μ), από μαρμάρινο επ' αυτού πεντελίσιο κυκλοτερές οικοδόμημα, σε σχήμα κυκλικού ναΐσκου, περιβαλλόμενο από έξι ημικίονες αττικο-κορινθιακού ρυθμού με θολωτή στέγη. Τα ενδιάμεσα των κιονόκρανων κοσμούνται με ανάγλυφους τρίποδες. Στο μπροστινό δε μέρος του επιστυλίου υπάρχει η επιγραφή:

«Λυσικράτης Λυσιθείδου Κικυνεύς εχορήγει

Ακαμαντίς παίδων ενίκα θέων ηύλει

Λυσιάδας Αθηναίος εδίδασκε Ευαίνετος ήρχε»

Έτσι κατά την επιγραφή αυτή το μνημείο έφερε τον άθλο της νίκης χορού παίδων της Ακαμαντίδας φυλής και το ανήγειρε ο Λυσικράτης του Λυσιθείδη κατά την 111η Ολυμπιάδα (335-334π.Χ.). Η δε άνω του επιστυλίου ζωφόρος φέρει ανάγλυφη παράσταση από το μύθο της αιχμαλωσίας του Διονύσου από Τυρρηνούς πειρατές.[3] Η στέγη αποτελείται από μονολιθικό θόλο (φτιαγμένο από κυανωπό μάρμαρο από τον Υμηττό) διακοσμημένο στην κάτω περιφέρεια με έκτυπα κυμάτια, στη δε θολωτή επιφάνεια με φολιδωτά ή λεπιδωτά κοσμήματα. Την επιφάνεια αυτή διατρέχει από δύο πλευρές, από μια σειρά ανθεμίων που καταλήγουν στο ανωφερές κέντρο της στέγης όπου μετασχηματίζονται σε ακανθωτό επίθημα πάνω στο οποίο στηριζόταν ο χάλκινος τρίποδας, το έπαθλο του Λυσικράτη που το υποστήριζαν δύο αγαλματίδια Σάτυρου και Δελφίνου.