Panagia Faneromeni — Attraction in Larnaca

Παλιά και νέα εκκλησίες Παναγίας Φανςρωμένης Λάρνακα.

Η πρώτη γραπτή μαρτυρία για την περιοχή με το όνομα «Φανερωμένη» προέρχεται από ένα λαϊκό επικό ποιήμα αγνώστου Κυπρίου, ο οποίος ήταν αυτόπτης μάρτυρας στην κατάληψη της Κύπρου από τους Τούρκους το 1570. Σύμφωνα με τον ανώνυμο ποιητή, όταν ο τουρκικός στόλος αποβίβασε στρατό στις ακτές της Λάρνακας, στην περιοχή της σημερινής λεωφόρου Πιαλέ Πασά στις 3 Ιουλίου 1570, οι κάτοικοι της πόλης έτρεξαν εξουθενωμένοι προς την κατεύθυνση της Φανερωμένης για να σωθούν. Ιδού το απόσπασμα:

…Τα κάτεργα [καράβια] ασπρίζασιν, σαν κάμπος χιονισμένος.

Κάτω από την εκκλησία βρίσκεται Μυκηναϊκός μονολιθικός δίχωρος λαξευτός τάφος του 1200 π.Χ. Η περιοχή ήταν κατά την αρχαιότητα νεκροταφείο, αφού έχουν βρεθεί και άλλοι τάφοι διαφόρων εποχών, όπως ο τάφος που βρέθηκε πρόσφατα σε ιδιωτική περιουσία [τάφος Λευκαρίτη] και χρονολογείται τον 9ο-8ο αιώνα π.Χ.

Ο τάφος σε αγγλική γκραβούρα του 1878

Σύμφωνα με την παράδοση κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες [1-3ος αιώνας μ.Χ.], ο τάφος χρησιμοποιήθηκε ως τόπος λατρείας των κατατρεγμένων Χριστιανών. Ανακαλύφθηκε γύρω στο 1870 λίγο πριν έρθουν οι Άγγλοι. Υπάρχει μάλιστα σχετική γκραβούρα δημοσιευμένη στο Illustrated London News, ημερομηνίας 5.10.1878. Από τότε ο υπόγειος τάφος μετατράπηκε σε παρεκκλήσι και έγινε τόπος προσκυνήματος για τους Λαρνακείς. Έθιμο παλιό των προσκυνητών ήταν να κρεμούν μικρά κομμάτια υφάσματος στη σιδερένια περίφραξή του ή στις γύρω μεριτσές [είδος θάμνου ή μικρού δέντρου που ευδοκιμεί σε ελώδες ή υφάλμυρο έδαφος], επικαλούμενοι την Παναγία για βοήθεια προς τους πάσχοντες συγγενείς τους. Ένα έθιμο που τα τελευταία χρόνια εξέλειπε. Το 1907 με απόφαση του Μητροπολίτη Κιτίου Κύριλλου, το υπόγειο παρεκκλήσι παραχωρήθηκε στη δικαιοδοσία του ναού του Αγίου Λαζάρου για την τέλεση σ’ αυτό ορισμένων εορτών.

Ο τάφος στην ανατολική πλευρά του ναού. Αριστερά ο δρόμος που οδηγεί στον υπόγειο τάφο

Άλλη λαϊκή παράδοση μιλά για κάποιο Βασίλη, οικοδόμο κάτοικο της παλιάς Λάρνακας, ο οποίος βρήκε το 1912 -μετά από όνειρο που είδε- εικόνισμα της Παναγίας και αγίασμα στο ανατολικό μέρος του τάφου. Οκτώ χρόνια μετά, το 1920, οι Λαρνακείς με γενναίες δωρεές ιδιωτών και της εκκλησίας του Αγίου Λαζάρου, ξεκίνησαν την ανέγερση της σημερινής εκκλησίας δίπλα από τον υπόγειο τάφο. Ο ναός είναι βυζαντινού ρυθμού, σταυροειδής με τρούλο με δύο καμπαναριά. Αποπερατώθηκε το 1922. Σήμερα αποτελεί ενοριακό ναό.

Μέχρι το 1974 η τότε μακρινή από την πόλη περιοχή της Φανερωμένης, ήταν ένας ευχάριστος χώρος για εκδρομές στο πράσινο περιβάλλον που έζωνε την εκκλησία. Δυστυχώς, πολλά πεύκα έχουν αποκοπεί όταν αποφασίστηκε πριν έξι χρόνια η ανέγερση νέας εκκλησίας.

Λίγα από τα πεύκα που σώθηκαν στη νότια και ανατολική πλευρά της Φανερωμένης. Τα υπόλοιπα κόπηκαν ελαφρά τη καρδία από την εκκλησιαστική επιτροπή, Φωτ., Ρένου Ευρυβιάδη

Πηγές: 1. Α.Χ.Οικονόμου, Ένα Πάνθεον-Οι μεγάλοι ευεργέται και δωρηταί της Λάρνακος και των χωριών της, σσ.78-79, Εν Λάρνακι 1934. 2. Ιερομόναχος Σωφρόνιος Μιχαηλίδης, Ιστορία της Λάρνακας, σσ.231,248, Λάρνακα 2005. 3. Μενέλαου Χριστοδούλου, Κυπριακά Δημώδη...

I have visited the church on a few occasions and the new church is nice to visit and pray. I have visited the small one which is the oldest too years back, but now is under restoration. Is worth a visit if you are passing by and is open. Next to it there is a nice small pine park with a ...

There is not much to see - the church itself is not looking that good, a repair would be needed. The Catacombs nearby - half a ruin, maybe a place, if you want to pray to god alone. otherwise - not much...