Meridian Gate — Attraction in Hue City

Ngọ Môn (tên chữ Hán: 午門) là cổng chính phía nam của Hoàng thành Huế. Hiện nay là một trong những di tích kiến trúc thời Nguyễn trong quần thể di tích cố đô Huế. Ngọ Môn - có nghĩa là "cổng tý ngọ" - hướng về phía nam. Hướng gắng liền với quan niệm”Thánh nhân Nam diện nhi thính thiên hạ”(Thiên tử phải quay về hướng Nam để cai trị thiên hạ). Ngọ Môn là cổng lớn nhất trong 4 cổng chính của Hoàng thành Huế-phía trước (hướng Nam) là cửa Ngọ Môn, phía tả (bên trái) là cửa Hiển Nhơn, hậu (bên phải) là Chương Đức và phía sau (hướng Bắc) là Hòa Bình. Cửa Ngọ Môn chỉ dành riêng cho vua đi lại hoặc dùng khi tiếp đón các sứ thần.

Trước kia tại vị trí này là Nam Khuyết Đài, xây dựng đầu thời Gia Long. Trên đài này có điện Càn Nguyên (乾元殿), hai bên có hai cửa là Tả Đoan Môn (左端門) và Hữu Đoan Môn (右端門). Đến năm Minh Mạng thứ 14 (1833) khi triều Nguyễn tổ chức quy hoạch lại toàn bộ mặt bằng kiến trúc Hoàng thành, Nam Khuyết Đài bị giải thể hoàn toàn để lấy chỗ xây dựng Ngọ Môn. Về mặt từ nguyên, Ngọ Môn có nghĩa là chiếc cổng xây mặt về hướng Ngọ. Hướng này, theo quan niệm của địa lý phong thủy phương Đông là hướng Nam. Hướng của Ngọ Môn cũng như toàn bộ Kinh thành Huế trên thực tế là hướng càn - tốn (tây bắc - đông nam) nhưng vẫn được xem là hướng Ngọ (hướng nam). Theo Dịch học hướng nam là hướng dành cho bậc vua Chúa để "nhi thính thiên hạ, hướng minh nhi trị" (chữ Hán: 而聽天下, 向明而治, tạm dịch: hướng về ánh sáng để nghe thiên hạ và cai trị thiên hạ một cách sáng suốt).

Có bình diện hình chữ U vuông góc, đáy dài 57,77 m, cạnh bên dài 27,6 m. Đài được xây bằng gạch đá kết hợp với các thanh dầm chịu lực bằng đồng thau. Đài cao gần 5 m, diện tích chiếm đất hơn 1560 m² (kể cả phần trong lòng chữ U). Thân đài trổ 5 lối đi. Lối chính giữa là Ngọ Môn, chỉ dành cho vua đi. Hai lối bên là Tả Giáp Môn và Hữu Giáp Môn, dành cho quan văn, võ theo cùng trong đoàn Ngự đạo (theo nguyên tắc tả văn-hữu võ). Hai lối đi bên ngoài cùng nằm ở hai cánh chữ U là Tả Dịch Môn (左掖門) và Hữu Dịch Môn (右掖門), dành cho binh lính và voi ngựa theo hầu.

Lầu Ngũ Phụng hoặc Lầu Ngũ Phượng (五鳳樓: Ngũ Phụng Lâu hoặc Ngũ Phượng Lâu) là phần lầu đặt ở phía trên đài - cổng. Ngoài phần thân đài, lầu còn được tôn cao bởi một hệ thống nền cao 1,15 m cũng chạy suốt thân đài hình chữ U. Lầu có hai tầng, kết cấu bộ khung hoàn toàn bằng gỗ lim với chẵn 100 cây cột. Mái tầng dưới nối liền nhau, chạy vòng quanh để che cho phần hồi lang. Mái tầng trên chia thành 9 bộ, với rất nhiều hình chim phụng trang trí ở phần bờ nóc, bờ quyết, khiến tòa lầu trông rất nhẹ nhàng, thanh thoát. Bộ mái chính giữa của lầu Ngũ Phụng lợp ngói lưu ly màu vàng, tám bộ còn lại lợp ngói lưu ly màu xanh. Ngoài ra, còn có 4 tòa nhà nhỏ phụ trợ 2 bên Đông, Tây Dực lâu. Năm Thành Thái thứ 12 (1900) triều đình cho phép tiến hành trùng tu lầu Ngọ Môn. Thời điểm này kiến trúc trên Ngọ Môn đang trong quá trình trùng tu nên 8 bộ mái lợp ngói thanh lưu ly đã được những người thợ cung đình hạ giải để tu bổ, 4 tòa nhà nhỏ phụ trợ có thể cũng đã biết mất trong lần trùng tu này.

Ngọ Môn cũng là nơi chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Nơi đây ngày xưa vẫn thường diễn ra các lễ lạc quan trọng nhất của triều Nguyễn như lễ Ban sóc (ban lịch mới), Truyền Lô (tuyên đọc tên tiến sĩ tân khoa)... Ngày 30 tháng 8 năm 1945, tại cửa Ngọ Môn, vua Bảo Đại, vị vua cuối cùng của Việt Nam, đã đọc Tuyên ngôn Thoái vị và trao chính quyền lại cho chính phủ lâm thời Việt Nam Dân...

Ngọ Môn (Noon Gate) is the main entrance to the Imperial City of Huế, one of the most iconic and historically significant structures of the Nguyễn Dynasty. It is not just an architectural masterpiece, but also a symbol of power and poetry, blending historical importance with a touch of romance.

Construction and Purpose: Ngọ Môn was built in 1833 under Emperor Minh Mạng, the second ruler of the Nguyễn Dynasty. It served as the southern main gate of the Imperial Citadel and was used exclusively by the emperor for ceremonial occasions. The gate was where the emperor would address his mandarins or the public during important state events such as military parades, official decrees, and royal ceremonies.

Imperial Processions: The emperor would pass through Ngọ Môn to preside over grand ceremonies, such as the Lunar New Year (Tết) celebrations or important imperial sacrifices. The structure was a stage for moments that shaped the course of Vietnam's history, making it an integral part of the imperial narrative.

Architectural Beauty: Ngọ Môn is a stunning blend of traditional Vietnamese architecture with a multi-layered structure. The lower portion is a stone platform with five passageways, with the central one reserved for the emperor. Above it is a two-story wooden pavilion, called Lầu Ngũ Phụng (Pavilion of Five Phoenixes), named after its appearance, which resembles five phoenixes spreading their wings. This upper pavilion was where the emperor would appear to address the people and court officials.

Poetic and Romantic Essence: Ngọ Môn’s history is not only about power and ceremonies but also about the poetry and romance of its setting.

Ngọ Môn (Cổng Ngọ Môn) là cổng chính vào Kinh thành Huế, một trong những công trình kiến ​​trúc mang tính biểu tượng và có ý nghĩa lịch sử nhất của triều đại nhà Nguyễn. Đây không chỉ là một kiệt tác kiến ​​trúc mà còn là biểu tượng của quyền lực và thơ ca, kết hợp tầm quan trọng lịch sử với một chút lãng mạn.

Ý nghĩa lịch sử: Xây dựng và mục đích: Ngọ Môn được xây dựng vào năm 1833 dưới thời vua Minh Mạng, vị vua thứ hai của triều đại nhà Nguyễn. Đây là cổng chính phía nam của Hoàng thành và chỉ được hoàng đế sử dụng cho các dịp lễ nghi. Cổng là nơi hoàng đế sẽ phát biểu trước các quan lại hoặc công chúng trong các sự kiện quan trọng của nhà nước như diễu binh, chiếu chỉ và nghi lễ hoàng gia.

Lễ rước triều đình: Hoàng đế sẽ đi qua Ngọ Môn để chủ trì các nghi lễ lớn, chẳng hạn như lễ mừng Tết Nguyên đán (Tết) hoặc các lễ tế quan trọng của hoàng gia. Công trình này là sân khấu cho những khoảnh khắc định hình nên tiến trình lịch sử của Việt Nam, khiến nó trở thành một phần không thể thiếu trong câu chuyện về hoàng gia.

Vẻ đẹp kiến ​​trúc: Ngọ Môn là sự kết hợp tuyệt đẹp giữa kiến ​​trúc truyền thống Việt Nam với cấu trúc nhiều lớp. Phần dưới là một bệ đá có năm lối đi, với lối đi ở giữa dành riêng cho hoàng đế. Phía trên là một đình bằng gỗ hai tầng, được gọi là Lầu Ngũ Phụng (Đình Ngũ Phụng), được đặt tên theo hình dáng của nó, giống như năm con phượng hoàng đang dang rộng đôi cánh. Đình trên này là nơi hoàng đế sẽ xuất hiện để nói chuyện với dân chúng và các quan trong triều đình.

Bản chất thơ mộng và lãng mạn: Lịch sử của Ngọ Môn không chỉ là về quyền lực và nghi lễ mà còn về thơ ca và sự lãng mạn của bối...

Ngọ Môn là di tích kiến trúc thời Nguyễn, cổng chính phía nam của Hoàng thành. Ngọ Môn được xây dựng năm Minh Mạng 14 (1833), khi triều Nguyễn tổ chức qui hoạch lại toàn bộ mặt bằng kiến trúc Hoàng thành. Nguyên tại vị trí này trước kia là Nam Khuyết Đài, xây dựng đầu thời Gia Long. Trên đài có điện Càn Nguyên, hai bên có hai cửa là Tả Đoan Môn và Hữu Đoan Môn.

Ngọ Môn

Năm Minh Mạng 14 (1833), Nam Khuyết Đài bị giải thể hoàn toàn để lấy chỗ xây dựng Ngọ Môn. Trong bốn cổng của Hoàng thành, Ngọ Môn là chiếc cổng lớn nhất. Về mặt từ nguyên, Ngọ Môn có nghĩa là chiếc cổng xây mặt về hướng Ngọ. Hướng này, theo quan niệm của địa lý phong thủy phương Đông là hướng Nam (nhưng cần hiểu là trên cả một trục rộng từ đông nam đến tây nam). Hướng của Ngọ Môn cũng như toàn bộ Kinh thành Huế trên thực tế là hướng càn - tốn (tây bắc - đông nam) nhưng vẫn được xem là hướng Ngọ - hướng nam, hướng mà Dịch học qui định dành cho bậc vua Chúa để “nhi thính thiên hạ, hướng minh nhi trị” (hướng về lẽ sáng để cai trị thiên hạ). Về mặt kiến trúc, Ngọ Môn gần hai phần chính: đài - cổng và lầu Ngũ Phụng.

Phần đài - cổng có bình diện hình chữ U vuông góc, đáy dài 57,77m. Cạnh bên dài 27,06m. Đài xây bằng gạch đá kết hợp với các thanh dầm chịu lực bằng đồng thau. Đài cao gần 5m, diện tích chiếm đất hơn 1560m2 (kể cả phần trong lòng chữ U). Thân đài trổ 5 lối đi. Lối chính giữa là Ngọ Môn, chỉ dành cho vua đi. Hai lối bên là Tả Giáp Môn và Hữu Giáp Môn, dành cho quan văn, võ theo cùng trong đoàn Ngự đạo. Hai lối đi bên ngoài cùng nằm ở hai cánh chữ U là Tả Dịch Môn và Hữu Dịch Môn, dành cho binh lính và voi ngựa theo hầu. Lối kiến trúc 5 cổng kiểu “ba cửa thẳng, hai cửa quanh” như vậy rất giống kiểu “minh tam ám ngũ” (nhìn rõ 3, thực ra trong lòng là 5) của Ngọ Môn ở Cố Cung Bắc Kinh. Lầu Ngũ Phụng đặt ở phía trên đài - cổng. Ngoài phần thân đài, lầu còn được tôn cao bởi một hệ thống nền cao 1,15m cũng chạy suốt thân đài hình chữ U. Lầu có hai tầng, kết cấu bộ khung hoàn toàn bằng gỗ lim với chẳn 100 cây cột. Mái tầng dưới nối liền nhau, chạy vòng quanh để che cho phần hồi lang. Mái tầng trên chia thành 9 bộ, với rất nhiều hình chim phụng trang trí ở phần bờ nóc, bờ quyết, khiến tòa lầu trông rất nhẹ nhàng, thanh thoát. Bộ mái chính giữa của lầu Ngũ Phụng lợp ngói ống màu vàng, tám bộ còn lại lợp ngói ống màu xanh

“Ngọ Môn năm cửa chín lầu Một lầu vàng, tám lầu xanh, ba cửa thẳng, hai cửa quanh" Kiến trúc của Ngọ Môn có dáng dấp tương tự Thiên An môn ở Cố cung Bắc Kinh nhưng vẫn thể hiện rõ phong cách kiến trúc dân tộc. Ngọ Môn của Huế trông nhẹ nhàng, duyên dáng và xưa nay vẫn được xem là một đỉnh cao của nghệ thuật kiến trúc cung đình Huế. Ngọ Môn cũng là nơi chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Nơi đây ngày xưa vẫn thường diễn ra các lễ lạc quan trọng nhất của triều Nguyễn như lễ Ban sóc (ban lịch mới), Truyền Lô (tuyên đọc tên tiến sĩ tân khoa)... Ngày 30 tháng 8 năm 1945, Ngọ Môn là nơi chứng giám lễ thoái vị của hoàng đế Bảo Đại, vị vua cuối cùng của chế độ quân...