Thiệu Phương Garden — Attraction in Hue City

Vườn Thiệu Phương – Vẻ đẹp của nghệ thuật vườn ngự uyển trong lòng Kinh thành Huế

Nằm ở phía Tây Nam của Tử Cấm Thành, trong khu vực Đại nội Kinh thành Huế, Vườn Thiệu Phương là một trong ba ngự uyển nổi tiếng của triều Nguyễn, bên cạnh Vườn Cơ Hạ và Ngự Viên. Đây không chỉ là nơi thưởng lãm của các bậc đế vương mà còn là vườn ươm thực vật quý, gắn liền với truyền thống chăm cây, yêu hoa của các vua nhà Nguyễn.

Lịch sử hình thành

Vườn Thiệu Phương được khởi tạo vào thời vua Gia Long, nhưng đến triều vua Thiệu Trị (1841–1847) thì được tu sửa, mở rộng và chăm chút kỹ lưỡng, trở thành một vườn ngự uyển quy mô lớn, vừa mang chức năng thẩm mỹ vừa có yếu tố thực nghiệm sinh học. Vì vậy, vườn được mang tên “Thiệu Phương”, với ý nghĩa “nối tiếp hương sắc”, “gìn giữ vẻ đẹp thanh cao”.

Không gian và kiến trúc

Vườn có quy mô không quá lớn nhưng được quy hoạch cân đối, hài hòa theo nguyên tắc phong thủy phương Đông. Ở giữa vườn là một ao sen lớn hình chữ nhật, bao quanh bởi lối đi lát gạch Bát Tràng, xen kẽ là các chòi nghỉ, giàn hoa, và các bồn cây cảnh.

Điểm nổi bật của Vườn Thiệu Phương chính là Nhà Kính – nơi trồng những loại cây quý, hoa lạ được đưa về từ khắp nơi trong nước và cả nước ngoài. Đây được coi là một trong những nhà kính đầu tiên trong lịch sử Việt Nam, phản ánh sự quan tâm của triều đình đến khoa học thực vật và nghệ thuật làm vườn.

Chức năng đặc biệt – Vườn ươm của hoàng gia

Khác với các ngự uyển đơn thuần để thưởng ngoạn, Vườn Thiệu Phương còn là nơi trồng, nghiên cứu, nhân giống các loài cây ăn quả, cây dược liệu và hoa quý hiếm. Nhiều tài liệu ghi lại rằng vua Thiệu Trị rất yêu thích khu vườn này, thường đích thân chăm sóc cây cối và ghi chép tỉ mỉ về đặc tính các loài thực vật.

Nơi đây cũng được xem là một dạng “vườn thực nghiệm sinh học” cung đình – vừa phục vụ thú chơi cây cảnh của vua chúa, vừa là nơi gìn giữ và phát triển nguồn giống quý.

Hiện trạng và phục hồi

Trải qua chiến tranh và biến động lịch sử, Vườn Thiệu Phương bị hư hại nặng, hầu hết công trình kiến trúc và thảm thực vật đều bị phá hủy. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, đặc biệt từ 2020, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã bắt đầu dự án phục dựng Vườn Thiệu Phương, dựa trên các bản đồ, mô tả cổ và tư liệu của Viện Viễn Đông Bác Cổ.

Dự kiến, sau khi phục hồi, Vườn Thiệu Phương sẽ trở thành vườn di sản sống – nơi du khách có thể tìm hiểu về nghệ thuật làm vườn cung đình, cây thuốc, hoa quý và các hoạt động sinh thái kết hợp du lịch.

Kết luận

Vườn Thiệu Phương không chỉ là một khu vườn đẹp trong Đại nội Huế, mà còn là dấu tích sống động của trí tuệ, thẩm mỹ và tư duy sinh thái của triều Nguyễn. Việc khôi phục vườn Thiệu Phương là hành động thiết thực để bảo tồn một phần quan trọng trong không gian văn hóa cung đình và đưa du khách trở về với vẻ đẹp thanh tao, uy nhã của...

Vườn Thiệu Phương, or Thiệu Phương Garden, is one of the royal gardens within the Huế Imperial City. It was originally established during the reign of Emperor Gia Long, the first emperor of the Nguyễn Dynasty, and further developed during the reign of Emperor Thiệu Trị. The garden was designed as a royal retreat for leisure and relaxation.

A notable feature of Vườn Thiệu Phương is its blend of traditional Vietnamese garden design with Chinese and Western influences, which were common during the Nguyễn Dynasty. The garden once included a variety of ornamental plants, exotic flowers, ponds, and small bridges, creating a peaceful and elegant atmosphere. It also housed several pavilions where the royal family could enjoy poetry, tea ceremonies, or quiet contemplation.

One fun fact is that Vườn Thiệu Phương was known for its rare and valuable plants, some of which were gifts from foreign envoys. This made the garden not only a place of beauty but also a symbol of the dynasty's connections with other nations. Although much of the garden was damaged during wars, efforts have been made to restore its former glory.

Vườn Thiệu Phương, hay Vườn Thiệu Phương, là một trong những khu vườn hoàng gia trong Hoàng thành Huế. Ban đầu, khu vườn được thành lập dưới thời vua Gia Long, vị hoàng đế đầu tiên của triều Nguyễn, và phát triển hơn nữa dưới thời vua Thiệu Trị. Khu vườn được thiết kế như một nơi nghỉ dưỡng và thư giãn của hoàng gia.

Một đặc điểm đáng chú ý của Vườn Thiệu Phương là sự kết hợp giữa thiết kế vườn truyền thống của Việt Nam với ảnh hưởng của Trung Quốc và phương Tây, vốn phổ biến dưới thời nhà Nguyễn. Khu vườn từng bao gồm nhiều loại cây cảnh, hoa lạ, ao hồ và những cây cầu nhỏ, tạo nên bầu không khí yên bình và thanh lịch. Nơi đây cũng có một số gian hàng nơi gia đình hoàng gia có thể thưởng thức thơ ca, trà đạo hoặc tĩnh tâm.

Một sự thật thú vị là Vườn Thiệu Phương nổi tiếng với những loài thực vật quý hiếm, một số trong số đó là quà tặng của các sứ thần nước ngoài. Điều này khiến khu vườn không chỉ là một nơi tuyệt đẹp mà còn là biểu tượng cho mối quan hệ của triều đại với các quốc gia khác. Mặc dù phần lớn khu vườn đã bị hư hại trong chiến tranh, nhưng đã có nhiều nỗ lực để khôi phục lại vinh quang...

Thiệu Phương viên là một trong 4 Ngự uyển trong Hoàng thành, gồm Thiệu Phương Viên, Ngự Viên, Cơ Hạ Viên, Doanh Châu. Vườn được xây dựng từ năm 1828, thời Minh Mạng, ở phía đông, bên trong cửa Hưng Khánh, thuộc Tử Cấm Thành.

Vườn nổi tiếng với kiểu cấu trúc “vạn tự hồi lang”, tức có hành lang uốn khúc hình chữ VẠN (卍 )nằm ở trung tâm chạy ra 4 phía. Tại 4 góc của hồi lang này có 4 công trình kiến trúc nhỏ, gồm 2 đường và 2 hiên.

Nhà ở góc tây nam gọi là Di Nhiên Ðường, quay mặt về hướng nam, bên phải của nhà này là cửa Di Nhiên, xây mặt hướng đông. Hiên ở góc đông nam gọi là Vĩnh Phương Hiên, mặt quay về hướng đông, bên tây của hiên này có chiếc hồ nhỏ, gọi là Tiểu Hữu Thiên bên phải hiên là cửa vườn Thiệu Phương, hướng nam.

Nhà ở góc đông bắc mang tên Cẩm Xuân Ðường, quay mặt về hướng bắc, trước nhà có cửa phường Cẩm Xuân bên phải nhà là cửa Cẩm Xuân, đều xây về hướng bắc, phía đông Cẩm Xuân Ðường, thuộc về trường lang men theo tường Cung thành có cửa Cấm Uyển, Hiên ở góc tây bắc có tên là Hàm Xuân Hiên, mặt quay về hướng tây.

Trong vườn, ở phía tây của Vạn Tự Hồi Lang, có hai lạch nước đều mang tên là Ngự Câu, thông với hồ Ngọc Dịch ở phía bắc bằng đường cống. Trên bờ phía đông của lạch có đắp một hòn núi nhỏ, tên gọi là Trích Thúy Sơn.

Là một khu vườn, Thiệu Phương không có những công trình nguy nga như những địa điểm du lịch Huế khác. Nhưng, để cảm nhận được hết vẻ đẹp của “đệ nhị cảnh” một thời lại đòi hỏi ở con người sự đam mê, biết cách thổi hồn vào cảnh vật, có những chăm chút và đặc biệt là nét sáng tạo trong cách nhìn, lối chơi, sự tạo dựng và cả...