Hoja Ahror Valiy Mosque — Attraction in Tashkent

The mosque is known by multiple names depending on historical, local, or religious contexts: • Hoja Ahror Valiy Mosque – named after the prominent 15th-century Sufi leader Khwaja Ahrar. • Juma Mosque or Dzhuma Mosque – indicating its function as a central Friday (Juma) mosque.

Located in the heart of the old city, it continues to serve as a central place for communal prayer and gatherings, especially the weekly Friday prayers that give the mosque its name.

While the current structure was rebuilt in the late 20th century, the site has held spiritual significance for centuries. Earlier versions of the mosque existed here since the Islamic conquest of the region, evolving with the city’s changing architectural and cultural landscape. The current building blends traditional Islamic design with modern construction, symbolizing both continuity and renewal.

The mosque is notable for its large central prayer hall, spacious courtyard, and elegant minaret that offers panoramic views of the surrounding area. Its architecture incorporates classic Central Asian motifs—domes, arches, and geometric tilework—creating a peaceful and contemplative environment for worshippers and visitors alike.

Friday prayer remains highly important in Islam and was once obligatory for all male believers. In medieval Tashkent, officials called “mukhtasibs” could punish those who failed to attend the prayer, traditionally held around...

Маълумот: Хожа Аҳрор жомеъ масжиди. Маълумки, она томондан Шайх Хованд Таҳурнинг авлоди бўлган Хожа Аҳрор (1404-1490) ўзининг ёшлик йилларини Тошкентда ўтказган. Кейинроқ Самарқандда мадраса таҳсилидан сўнг Тошкентга қайтиб, зироатчилик ва савдо билан ҳам машғул бўлган. Хожа Аҳрор темурий Султон Абу Саъид (1451-1469) даврида яна Самарқандга таклиф қилиниб, ўз ҳаётининг кўп қисмини шу шаҳарда ўтказган бўлса-да, Тошкент маданий-маънавий ҳаётида ҳам чуқур из қолдирган. Шу сабабли Хожа Аҳрор номи кейинги асрларда ҳам Тошкент маънавий муҳитида муҳим ўрин тутарди. Тошкентдаги Хожа Аҳрор номи билан боғлиқ кўплаб масжидлар ҳақида “Тарихий жадидайи Тошканд” асарида кенгроқ маълумотлар келтирилган бўлиб, улар бизга ушбу масжидларнинг XIX асрдаги қиёфасини тасвирлаб беради. Хожа Аҳрор жомеъ масжиди эса Тошкент масжидлари орасида алоҳида ажралиб турган ва у шаҳардаги йирик ҳамда қадимий меъморий иншоотлар сирасига кирган. Мазкур жомеъ масжид 1451 йилда қурдирилган. Кўп ўтмай, 1454 йилда унинг яқинида Хожа Аҳрор мадрасаси ҳам бунёд қилинган . Ўз вақтида ушбу жомеъ ва мадрасага Хожа Аҳрор томонидан Тошкент вилоятида Кузак, Найман, Қорасуф ери, Қорасуфи калон, Булуғсуф, Оққўрғон, Хатнайлик, Ҳожи доруға, Қўнғроқ, Қорахитой каби йигирмага яқин қишлоқлардаги мулклар вақф қилинган эди . Муҳаммад Солиҳхўжанинг ёзишича, Хожа Аҳрор жомеъ масжиди Чорсу бозори бошида, Бобои Обрез қабрининг ғарбида жойлашган ва у Кўкалдош ҳамда Хожа Аҳрор мадрасалари, бозор дўконлари билан туташ бўлган. Унинг ёнидан шаҳар ичидан оқиб ўтувчи учта ариқдан бири - Шайхонтаҳур ариғи оқиб ўтган . “Тарихи жадидайи Тошканд” асарида келтирилган маълумотларга кўра, Хожа Аҳрор жомеъ масжиди биносининг шимолий ва жанубий тарафида 22 та равоқ ва 22 та гумбаз, жануби шарқида эса, 14 та равоқ ва 14 та гумбаз ҳамда ғарб тарафи ўртасида бир пештоқ, катта гумбаз ва ғиштли, буржи нақшланган меҳроб, жанубий ва жануби-шарқий томонида эса дарвозалари бўлган. Тошкентдаги Хожа Аҳрор жомеъ масжиди (тарҳи 91,0х35,6м, баландлиги 20,0 м) катталиги жиҳатидан Самарқандаги Бибихоним (тарҳи 167/109м) ва Бухородаги Калон масжидидан (тарҳи 126,5х81,4м) кейин Ўзбекистондаги энг катта жомеъ масжидларнинг учинчиси бўлган . Турли даврлардаги табиий офатлар, айниқса зилзилалардан зарар кўрган ушбу жомеъ масжид бир неча бор таъмирланган. Хусусан, Қўқон хони Шералихон (1842-1845) даврида Солиҳбек додхоҳнинг шахсий маблағи ва Хожа Аҳрорнинг вақф ерларидан тушган маблағ ҳисобига таъмирлаш ишлари амалга оширилган . Масжиднинг гумбази Тошкентда юз берган 1866 йилдаги зилзилада ҳам қулаб тушган ва қайта тикланган. Муҳаммад Солиҳхўжанинг ёзишича, Шайхонтаҳур кўчасидан ўтувчи Катта кўчадаги иморатлар ва бозорда, унга яқин кўчадаги дўконлар ҳамда Шайх Шибли ариғидан шарқдаги ерлар Хожа Аҳрор жомеъ масжиди ва мадрасасининг вақфи бўлиб, уларни Хожа Аҳрор авлодларидан Мусахонтўра Сайидхонтўра бошқарган. 1884 йилда масжиднинг атрофи ва бозор ичида 102 та дўкондан йилига 120 сўм, масжид яқинидаги Солиҳбек додхоҳ авлодларига қарашли бир саройдан йилига 120 сўм жами 240 сўм вақф даромади ҳисобига фаолият кўрсатган. Бу вақтга келиб вақф мулкларини бошқариш Сайидхонтўранинг бошқа бир ўғли Мўминхонтўра қўлида бўлган . Хожа Аҳрор жомеъ масжиди 1885-1888 йилларда ўлка маъмурияти томонидан 13208 рубль маблағ сарфланиб таъмирланган. Жомеъ масжиднинг 1888 йил 29 июль жума куни бўлиб ўтган очилиш маросимида Туркистон генерал губернатори Н.О.Розенбах (1884-1888), шаҳар қозилари - Муҳиддинхўжа қози, Азизлархўжа қози, Шарифхўжа қози, Худоёрхоннинг Тошкентда истиқомат қилаётган ўғилларидан Саййид Аминбек, Саййид Умарбек, Шаҳрисабз ва Китоб беклари Жўрабек ва Бобобек ҳамда бошқа таниқли кишилар иштирок этган. Масжиднинг очилиш маросимида Себзор даҳа қозиси Муҳиддинхўжа Ҳакимхўжа қозикалон ўғли тантанали нутқ сўзлаб шаҳарликларни қутлаган...

Toshkentning Chorsu tarixiy tumanida joylashgan Xo‘ja Ahror Vali masjidi O‘zbekistonning eng muhim islom yodgorliklaridan biridir. U O‘rta Osiyoda islom va madaniyat rivojiga ulkan hissa qo‘shgan XV asrning atoqli diniy rahbari va so‘fi Xoja Ahror Valiy nomi bilan ataladi.

Masjid tarixi

Masjid Temuriylar davrida qurilgan va mintaqaning ma’naviy hayotining muhim markaziga aylangan. Xoja Ahror Valiy o‘zining donishmandligi, taqvodorligi va ijtimoiy adolatga intilishi bilan mashhur edi. U islom an’analarini mustahkamlashda asosiy rol o‘ynadi, shuningdek, ijtimoiy hayotda faol ishtirok etib, kambag‘al va ezilganlarga yordam berdi.

Arxitektura

Masjid an’anaviy sharq me’morchiligi: chiroyli gumbazlari, nafis yog‘och o‘ymakorligi va mozaik naqshlari bilan ajralib turadi. Keng ichki hovli va minoralar ibodatlar va ruhiy mulohazalarga yordam beradigan tinchlik muhitini yaratadi.

Bugungi ahamiyati

Bugungi kunda Xo‘ja Ahror Vali masjidi nafaqat ziyoratgoh, balki ziyoratchilar va sayyohlarni o‘ziga jalb qiladigan madaniy yodgorlikdir. U O‘zbekistonning boy merosini anglatadi va odamlarni birlashtiradigan ma’naviy qadriyatlarni eslatadi.

Agar siz Toshkentda bo‘lsangiz, albatta tarixning bu ajoyib burchagiga tashrif buyuring va asrlar davomida dindorlarni ilhomlantirib kelgan joyning noyob muhitini his qiling.Мечеть Хожа Ахрор Вали, расположенная в историческом районе Чорсу в Ташкенте, является одним из самых значимых исламских памятников Узбекистана. Она носит имя Хожа Ахрор Вали, выдающегося духовного лидера и суфия XV века, который внес огромный вклад в развитие ислама и культуры Средней Азии.

История мечети

Мечеть была построена в эпоху Тимуридов и стала важным центром духовной жизни региона. Хожа Ахрор Вали был известен своей мудростью, благочестием и стремлением к социальной справедливости. Он сыграл ключевую роль в укреплении исламских традиций, а также активно участвовал в общественной жизни, помогая бедным и угнетенным.

Архитектура

Мечеть отличается традиционной восточной архитектурой: красивыми куполами, изящной резьбой по дереву и мозаичными орнаментами. Просторный внутренний двор и минареты создают атмосферу умиротворения, которая способствует молитвам и духовному размышлению.

Значение сегодня

Сегодня мечеть Хожа Ахрор Вали является не только местом поклонения, но и культурным памятником, который привлекает паломников и туристов. Она символизирует богатое наследие Узбекистана и напоминает о духовных ценностях, которые объединяют людей.

Если вы находитесь в Ташкенте, обязательно посетите этот удивительный уголок истории и почувствуйте уникальную атмосферу места, которое веками...