Aksaray, Mollagürani Mahallesi, Vatan ve Millet Cadde'lerinin kavşağında bulunan bu cami, H.876/M.1471 tarihinde Uzun Hasanla yapılan Otlukbeli savaşında şehid olan Fatih Sultân Mehmed Hân Hazretleri'nin vezirle­rinden Has Murad Paşa tarafından medrese, hamam ve imaretten oluşan bir külliye şeklinde yaptırılmıştır1.

Bu cami, plân itibariyle iki fonksiyonlu, tabhâneli cami tipinin İstanbul'daki sayılı örnek­lerindendir. Duvarları kesme taş ve tuğladan olup ortada iki büyük kubbeli bölüm namaz, yanlardaki birer kubbeli ikişer oda da misa­firhane olarak kullanılmak için yapılmıştır. Kubbelerin yüksekliği zeminden kubbe anah­tarına kadar 21 metre, çapları 10.5 metredir. Almaşık duvarlarla sınırlandırılmış bulunan harîm, mihrap, taçkapı ekseninde sıralanan ve büyük bir sivri kemerle birbirine açılan eşit büyüklükte kare plânlı iki kubbeden müte­şekkildir. Birinci kubbe onaltı dilimli olup ba­sit ve iri bir baklavalı kuşağa basar, ikinci kub­be mukarnaslı ve pandantiflerle süslenmiştir. Bu iki büyük kubbenin sağı ve solu kare plânlı ikişer tabhâne odalarıyla donatılmıştır. Bu tab-hânelerin harime açılan kapıları arasında mu­karnaslı birer niş yerleştirilmiştir. Kesme taş işçiliği gösteren beş kubbeli son cemâat ye­rinde mukarnaslı ve baklavalı başlıklara otu­ran sivri kemerler ve pandantifli kubbeler bu­lunmaktadır2.

Minare caminin sağında yer almaktadır. Kesme taştan kare kaideli ve silindir gövdeli­dir. Minare peteğinin üzerinde görülen gir-land motifi, minarenin XIX yüzyılda tamir gördüğüne işaret etmektedir. Mukarnaslı şe­refesinde üç sıra istalâktit bulunmaktadır. Ka­idesinde 2 adet güneş saati mevcuttur3.

Caminin sağında ve solunda bulunan tabhâneler harime göre biraz daha alçak tutula­rak caminin kitlesi kademelendirilmiş ve da- ha güzel görünüm sağlamıştır. Giriş kapı ke­meri üzerinde 60x144 cm. ebadında bir kita­be mevcuttur. Caminin yapım tarihi ise bu­radan anlaşılmaktadır4.

Minberi mermer ve kapısı üzerindeki kita­besinde de Kelime-i Şehâdet yazılıdır. Kürsüsü ahşap ve mihrabı mermer olan bu caminin müezzinlik mahfili sonradan ahşap olarak ba­sit bir şekilde yapılmıştır.

Avludaki şadırvanı Kara Davud Paşa yap­tırmıştır. Kendisi de hazîrede medfûndur. Yi­ne bu hazîrede Sadrâzam birinci Mesih Ali Paşa, Şeyhül'islam Pîrî Zade Osman Sahib Efendi ve Altı Parmak ibrahim Efendiler de burada medfûndur5.

Zamanla bakımsız kalan bu cami 1946 yı­lında tamir edilmek suretiyle ihya edilmiş, di­ğer müştemilat kaderiyle başbaşa bırakılmış­tır. Oysa Has Murad Paşa bu caminin ihyâsı için H.877/M.1473 tarihli vakfiye ile şunları bırakmıştır:

İmaret yakınında 11046 akçe îradlı 45 dükkân,2.38.000 akçelik meşhur Çifte Hamam,

yine imaret yakınında 2436 akçe vâridatlı 13 hücre,yeni Bahçe'de 1144 akçelik 9 dükkân ve hücreler,aksaray'da 660 îradlı bozahâne,aynı yerde 3600 akçelik diğer bozahâne,aine Aksaray'da 2880 vâridatlı başhâne,tahtakale'de 28666 akçe îradlı ker­vansaray,imaret yakınında 978 akçelik zemin mukaatası,gümülcine'de49633 îradlıMaronye karyesi,45.000 vâridatlı Kara Ağaç, Çörük ve Çoksenbanlu kariyeleri,bir de Tahtakale'de Eyne Bey Çarşısı'nda bir hamamı daha vardır ki, îradı belli de­ğildir.

184.000 küsur akçe tutan ve oldukça önemli olan bu îraddan, müderrise 25, talebeye 10, tevliyete 1, hatibe 10, imama 8, sermahfile 2, yedi devirhâna 7, iki müezzine 8, iki kayyı­ma 6, muarrife 4, on beş cüzhâna 30, imaret şeyhine 10, vekilharca 4, kilerciye 4, nakibe 3, iki ekmekçiye 6, iki aşçıya 6, kap yıkaya­na 3, buğday döğene 2, kapıcıya 6 akçe veril­mekteydi.

Bundan sonra umûmî mütevelliye günde 20, kâtibe 5, İstanbul câbisîne 3, Çoksenbanlu imamına 1, mu'temede 1, ahırcıya 2, iki ta­mirciye 6, helâcıya 2, Maronye câbîsine 4, Ka­ra Ağaç'a 5 akçe veriliyordu. Mutfak gider­lerinin bir çoğu da köylerden temin edilip et vesaire giderleriyle birlikte sarfiyet 157.000 ak­çe kadar tutmaktadır6.

Bugün bu cami, külliye olma vasfını tama­men kaybetmiştir. İlk olarak caminin batı ta­rafında bulunan medrese, 1929-1930 senelerin­de Belediye tarafından yık­tırılmıştır.